Loài hoa lan độc nhất vô nhị trên thế giới, sở hữu 'núi tiền' cũng không mua nổi, chỉ Việt Nam mới có

Lan Hài Việt Nam (Paphiopedilum vietnamense), một loài hoa lan sở hữu vẻ đẹp tinh tế và hiếm có, đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng ngoài tự nhiên. Loài lan này chỉ được tìm thấy tại Việt Nam, cụ thể là huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, khiến nó trở thành một báu vật quốc gia và là mục tiêu săn lùng của nhiều người chơi lan trên thế giới. Tuy nhiên, giá trị của nó không thể đo đếm bằng tiền, bởi lẽ Lan Hài Việt Nam được bảo vệ nghiêm ngặt bởi chính phủ và các tổ chức quốc tế.

Lan hài Việt Nam - Loài hoa lan độc nhất vô nhị trên thế giới

Được Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) xếp vào phân hạng Cực kỳ Nguy cấp (CR) từ năm 2014, Lan Hài Việt Nam hiện chỉ còn dưới 50 cá thể trong tự nhiên. Điều này đồng nghĩa với việc loài lan quý giá này có nguy cơ biến mất hoàn toàn khỏi môi trường sống tự nhiên trong tương lai gần.

Loài lan đặc hữu này thuộc họ Phong lan (Orchidaceae) và ra hoa từ tháng 3 đến tháng 4 hàng năm. Cụm hoa có cuống dài từ 15 đến 25 cm, mang một bông hoa duy nhất với cánh hoa to, rộng từ 10 đến 12 cm, mang màu sắc đa dạng từ trắng đến hồng tía. Vẻ đẹp độc đáo và bền bỉ của hoa chính là yếu tố thu hút sự chú ý của những người yêu lan trên toàn thế giới.

Môi trường sống của Lan Hài Việt Nam cũng đặc biệt hiểm trở. Chúng mọc ở độ cao khoảng 550m so với mực nước biển, trong các khe đá nứt, hốc ẩm trên vách đá dựng đứng cao hàng trăm mét, hoặc trên các dãy núi đá vôi kết tinh bị xói mòn, nằm sâu trong những khu rừng nguyên sinh lá rộng, thường xanh, ẩm ướt và rậm rạp. Phạm vi phân bố của chúng rất hạn chế, ước tính chỉ khoảng 10 km vuông.

Chính sự quý hiếm và vẻ đẹp độc đáo đã khiến Lan Hài Việt Nam trở thành mục tiêu của những kẻ săn trộm. Việc thu hái ồ ạt, triệt để, ngay cả khi cây còn nhỏ, để buôn lậu là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng của loài lan này. Mặc dù có giá trị cao trên thị trường chợ đen, nhưng thực tế là "núi tiền" cũng không thể mua được Lan Hài Việt Nam một cách hợp pháp.

IUCN đánh giá Lan Hài Việt Nam là loài cực kỳ quý hiếm, một "báu vật của rừng" cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Sự suy giảm đáng kể về số lượng cá thể trong những thập kỷ gần đây, cùng với sự thu hẹp diện tích và chất lượng môi trường sống, đang đẩy loài lan này đến bờ vực tuyệt chủng. Ước tính quần thể Lan Hài Việt Nam đã giảm hơn 95% trong ba thế hệ gần đây.

Nhằm ngăn chặn sự tuyệt chủng của loài lan quý này, Lan Hài Việt Nam đã được liệt kê trong Phụ lục I của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES). Tại Việt Nam, Nghị định 32/2006/NĐ-CP của Chính phủ cũng xếp Lan Hài vào Nhóm I – nhóm các loài thực vật rừng nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Mọi hành vi thu thập hoặc phá hoại loài lan này đều bị coi là phạm pháp.

Bên cạnh việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên, IUCN cũng khuyến khích các hoạt động bảo tồn khác như nhân giống nhân tạo, thu thập hạt giống và theo dõi số lượng cá thể. Những nỗ lực này hy vọng sẽ giúp bảo tồn Lan Hài Việt Nam, ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng vĩnh viễn và gìn giữ "báu vật của rừng" cho các thế hệ mai sau.