Thứ ba, 02/12/2025
Trong khi hầu hết các loài cá đều cần nước để tồn tại, có một sinh vật đặc biệt đã tiến hóa vượt bậc: có thể sống trong lòng đất suốt nhiều năm không cần nước, không cần ăn uống, đó chính là cá phổi châu Phi (Protopterus).
Xuất hiện từ cách đây khoảng 390 triệu năm, cá phổi được các nhà khoa học gọi là "hóa thạch sống" vì giữ lại nhiều đặc điểm nguyên thủy. Loài cá này sống chủ yếu ở khu vực sông Bandama, Bờ Biển Ngà và các đầm lầy châu Phi - nơi thường xuyên hứng chịu các đợt hạn hán khốc liệt.

Những con cá này có kích thước dao động trong khoảng từ 44-200 cm khi trưởng thành. Chúng có thân hình thuôn dài, bề ngoài hơi giống cá chình.
Các vây ngực và vây hậu môn của cá có dạng giống như sợi chỉ, còn vây lưng và vây đuôi thì hợp nhất lại thành một cấu trúc duy nhất. Toàn thân cá có vảy mềm bao phủ. Chúng bơi uốn lượn như cá chình hoặc trườn dưới đáy bằng vây ngực.

Do nhiệt độ tại châu Phi cao quanh năm và mùa khô rất khắc nghiệt, thường kéo dài ít nhất 4-5 tháng khiến sông hồ khô cạn nên để tồn tại cá phổi đã phát triển hệ thống hô hấp vô cùng độc đáo khi sở hữu cả mang lẫn hai lá phổi.
Cá phổi có hệ thống hô hấp tiến hóa cao, có thể lấy oxy thẳng từ không khí giống những động vật trên cạn. Do lượng oxy trong nước không đủ để duy trì sự sống, chúng thường xuyên phải ngoi lên mặt nước để hít thở không khí - hành vi hiếm thấy ở cá.
Khi xuống nước, chúng di chuyển và kiếm ăn như những loài cá khác. Còn vào mùa khô, chúng sẽ đào hố sâu trên lớp bùn non bằng cách ăn bùn qua miệng, thải bùn qua mang. Khi đạt độ sâu cần thiết, chúng ngừng đào và tiết chất nhầy qua miệng làm cứng bùn, tạo ra lớp kén bọc ngoài, chỉ lộ miệng để lấy không khí.

Nếu tình trạng khô hạn kéo dài, cá phổi châu Phi bắt đầu kích hoạt trạng thái ngủ hè (aestivation), tương tự ngủ đông ở một số loài động vật vùng lạnh.
Điều đáng kinh ngạc là cá phổi có thể duy trì trạng thái này tới 4-5 năm, không cần nước, không cần ăn.

Các nghiên cứu di truyền và sinh học gần đây đã ghi nhận những thay đổi sâu sắc trong cơ thể cá phổi khi bắt đầu giấc ngủ dài:
Giảm mạnh trao đổi chất: Mức tiêu thụ oxy giảm hơn 50%, nhịp tim từ 25 lần/phút còn khoảng 2 lần/phút.
Ngừng sản xuất ammonia: Giúp giảm áp lực bài tiết, tránh tích tụ độc tố trong điều kiện thiếu nước.
Co nhỏ cơ quan nội tạng: Ruột, thận, tim đều giảm kích thước và hoạt động, tiết kiệm tối đa năng lượng.
Thay đổi hoạt động gen và hormone: Các gen liên quan đến trao đổi chất bị ức chế, trong khi các gen chống oxy hóa và phục hồi tế bào được kích hoạt.

Tất cả những thay đổi này giúp cá phổi bước vào trạng thái "bán sống" - tạm dừng nhưng vẫn duy trì sự sống tiềm tàng trong nhiều năm liền.
Có bốn loài cá phổi châu Phi đã được công nhận, gồm cá phổi cẩm thạch (Protopterus aethiopicus), cá phổi Đông Phi (Protopterus amphibius), cá phổi Tây Phi (Protopterus annectens) và cá phổi đốm châu Phi (Protopterus dolloi). Giữa chúng có một số khác biệt về hình dạng và tập tính.

Từ xa xưa, người dân bản địa châu Phi đã tìm bắt cá phổi bằng cách đào đất hoặc thả lưới để làm thực phẩm. Thịt của chúng có vị nồng và không được nhiều người ưa thích tuy vậy cá phổi vẫn là loại thực phẩm có giá trị trong điều kiện sống khắc nghiệt ở khu vực này.
Ngày nay, cá phổi Tây Phi đã được nhân nuôi trong các trang trại thủy sản và mua bán trên thị trường quốc tế như một loài cá cảnh độc đáo. Trong tự nhiên, số lượng của chúng đang giảm dần do tình trạng đánh bắt không kiểm soát.
Nguồn: https://thoitrangvang.com.vn/loai-ca-duy-nhat-tren-the-gioi-co-the-song-5-nam-khong-can-nuoc-xuat-hi..
Cư dân mạng cho rằng với số lượng nghệ sĩ nổi tiếng như vậy, chi...
Tin trong ngày - 3 giờ, 41 phút trước
Để giảm ùn tắc giao thông trên địa bàn các phường Hoàn Kiếm, Cửa Nam, Hà Nội yêu cầu các cơ quan nghiên cứu mở rộng phạm vi hạn chế ô tô trên 16...
Tin trong ngày - 3 giờ, 41 phút trước
Trước khi bị bắt, Mailisa từng chia sẻ về bữa ăn trưa giản dị của mình, đằng sau việc này hoàn toàn có lý do riêng.
Tin trong ngày - 3 giờ, 41 phút trước
Một nửa số ngành của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội sẽ không xét bằng tổ hợp C00 (Văn, Sử, Địa), trong khi khối C03, C04 và D66...
Dòng sự kiện - 3 giờ, 41 phút trước
Theo đó, toàn bộ máy móc ở TMV được phủ vải trắng sau khi cơ quan chức năng kiểm tra vào ngày 13/11, chỉ có một số máy tính và máy in được hoạt...
Tin trong ngày - 3 giờ, 12 phút trước
Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024, mức hưởng lương hưu hàng tháng cho người lao động có 24 năm đóng BHXH sẽ được tính toán dựa trên một công...
Tin trong ngày - 48 phút trước
Áp lực học tập và kỳ vọng quá lớn từ gia đình đã đẩy một nam sinh vốn là "con nhà người ta" đến quyết định đau lòng. Sau 106 ngày mất tích bí...
Du lịch Việt - 48 phút trước
Cách đây không lâu, vợ chồng Mailisa đăng tải ảnh và clip về chuyến du lịch. Vậy, chuyến đi này có gì?
Thời trang sao - 51 phút trước
Khi Lưu Hiểu Khánh, 73 tuổi, xuất hiện trong bức ảnh cầm nghiên mực và nghịch ấn triện, chẳng ai có thể nghĩ bà đã "bảy mươi tuổi" với diện mạo hiện tại.
Tin trong ngày - 1 giờ, 10 phút trước
Với học sinh vừa kết thúc bậc phổ thông, việc định hình sở thích và đam mê với một ngành nghề cụ thể không hề dễ dàng.
Chuyện làng sao - 1 giờ, 10 phút trước
Chiều 1/12, cộng đồng mạng xôn xao trước đoạn clip ghi lại cảnh thân mật được cho là của Angelababy và Trần Quán Hy. Thông tin hai "tượng đài nhan sắc" dính nghi vấn...
Du lịch Việt - 2 giờ, 38 phút trước
Một homestay ở Lô Lô Chải vừa lập kỷ lục Việt Nam bởi thiết kế độc đáo, hấp dẫn nhưng mang ý nghĩa lớn.
Dòng sự kiện - 2 giờ, 38 phút trước
Theo quy định của pháp luật, số tài sản bị thu giữ nêu trên có thể bị xử lý ra sao?
Chuyện làng sao - 2 giờ, 51 phút trước
Dòng trạng thái tuyên bố “hoa đã có chủ” của Uyển Ân khiến dân tình xôn xao.
Tin trong ngày - 2 giờ, 52 phút trước
Trường đại học thuộc khối Y Dược này tại TP.HCM vừa quyết định mở ngành Tâm lý học ở bậc đại học từ năm 2026, với định hướng đào tạo lâm sàng và dự...
Tin trong ngày - 2 giờ, 52 phút trước
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, một bộ phận không khí lạnh từ phía Bắc đang tiếp tục di chuyển xuống phía Nam và dự kiến ảnh hưởng đến...
VIDEO - 2 giờ, 52 phút trước
Khoảnh khắc hiếm hoi khiến cả khán phòng bật cười, còn chính Cẩm Ly cũng vui vẻ thừa nhận bản thân đôi lúc “lú nhẹ” vì có quá nhiều bài trong sự nghiệp hơn...
Tin trong ngày - 2 giờ, 52 phút trước
Theo kế hoạch, khoảng nửa tháng tới Tiến Nguyễn sẽ cùng người thân vào thăm Quang Linh, tiếp tục duy trì mối quan hệ gắn bó nhiều năm mà khán giả vẫn luôn yêu...
VIDEO - 2 giờ, 52 phút trước
Nữ ca sĩ xuất hiện với bộ bodysuit ôm sát cơ thể, họa tiết nổi bật, làm tôn lên toàn bộ đường cong. Điểm nhấn của outfit nằm ở phom dáng bó sát, giúp...
Chuyện làng sao - 2 giờ, 15 phút trước
Nữ diễn viên Hàn Quốc Song Ji Hyo vừa có trải nghiệm thú vị với ẩm thực Việt Nam trong chuyến ghé thăm mới đây.
Thời trang sao - 2 giờ, 15 phút trước
Chân dài Ngọc Trinh lại khoe ảnh diện váy hở bạo khiến mạng xã hội phát sốt.
Tin trong ngày - 2 giờ, 15 phút trước
Theo quy định, Tết Dương lịch (ngày 1/1) là ngày nghỉ lễ chính thức đối với người lao động và học sinh, sinh viên cả nước.
Dòng sự kiện - 2 giờ, 15 phút trước
Cư dân mạng cho rằng với số lượng nghệ sĩ nổi tiếng như vậy, chi phí cát-xê chắc chắn lên đến con số hàng chục tỷ đồng.
Tin trong ngày - 3 giờ, 41 phút trước
Để giảm ùn tắc giao thông trên địa bàn các phường Hoàn Kiếm, Cửa Nam, Hà Nội yêu cầu các cơ quan nghiên cứu mở rộng phạm vi hạn chế ô tô trên 16...
Đời sống trẻ - 3 giờ, 41 phút trước
Dân mạng truyền tay nhau clip một cô gái có ngoại hình nổi bật và tinh thần xông pha bốc vác hàng cứu trợ cho người dân miền Trung.
Tin trong ngày - 3 giờ, 41 phút trước
Trước khi bị bắt, Mailisa từng chia sẻ về bữa ăn trưa giản dị của mình, đằng sau việc này hoàn toàn có lý do riêng.