Lộ bằng chứng chấn động về một Đại dương mới đang hình thành

Vịnh Aden (ảnh) giữa châu Phi và Yemen được cho là nơi quá trình tách đôi lục địa đã bắt đầu, hình thành đại dương mới. Ảnh: Wiki

Nghiên cứu mới của Đại học Keele (Anh) công bố trên Tạp chí Khoa học Trái đất châu Phi (Journal of African Earth Sciences) cho biết, dữ liệu từ những bộ máy đo từ trường hơn nửa thế kỷ trước hé mở sự thật gây choáng: Châu Phi đang bị xé tách từ hàng chục triệu năm nay. Các nhà khoa học cảnh báo tiến trình âm ỉ này sẽ tạo ra một đại dương mới, chia lục địa lớn thứ hai thế giới thành hai mảng riêng biệt.

Theo nhóm nghiên cứu, bằng cách phân tích dữ liệu từ tính thu thập từ những năm 1968-1969 bằng các thiết bị hàng không, họ đã tái dựng được quá trình phân tách giữa châu Phi và bán đảo Arab - hai mảnh ghép từng khớp với nhau như trò xếp hình khổng lồ của địa cầu cổ đại.

Quá trình phân tách “như kéo khóa áo” xuyên qua từ Ethiopia đến Mozambique

Sự xé tách không diễn ra đột ngột mà kéo dài hàng chục triệu năm, thúc đẩy bởi hoạt động núi lửa và những cơn rung chấn dọc theo đới tách giãn Đông Phi (East African Rift).

Hệ thống này kéo dài hơn 6.400km, trung bình rộng 50-60km, chạy từ Jordan qua Ethiopia xuống Mozambique.

Các nhà khoa học dự đoán rằng vết tách sẽ tiếp tục ăn dọc theo đường tách giãn, chia đôi những hồ nước khổng lồ như hồ Malawi và hồ Turkana - nơi được xem là “điểm nóng” của tiến trình địa chất đặc biệt này.

Phân tích dữ liệu từ tính cho thấy các dải mở đáy biển kéo dài từ Vịnh Aden sang và xuống vực Afar. Tạp chí Khoa học Trái đất châu Phi

Một châu Phi mới sẽ hình thành trong 5-10 triệu năm nữa

Khi tiến trình đi đến hồi kết, châu Phi sẽ không còn là một khối thống nhất. Phần tây lớn hơn sẽ bao gồm hầu hết các quốc gia như Ai Cập, Algeria, Nigeria, Ghana hay Namibia. Phần đông nhỏ hơn sẽ gồm Somalia, Kenya, Tanzania, Mozambique và một phần lớn Ethiopia.

“Những phát hiện này cho thấy hành tinh không bao giờ đứng yên, mà luôn thay đổi ngay dưới chân chúng ta” - Giáo sư Peter Styles, chuyên gia địa chất tại Đại học Keele nhận định.

Khu vực Afar, nơi Biển Đỏ gặp Vịnh Aden, là trọng điểm nghiên cứu địa chất của các nhà khoa học. Ảnh: Tạp chí Khoa học Trái đất châu Phi

Dấu hiệu của một đại dương mới manh nha dưới lòng đất

Nhóm nghiên cứu phát hiện những “vân từ tính” trong lớp vỏ đại dương cổ - được hình thành khi cực từ Trái đất đảo ngược - chạy kéo dài giữa châu Phi và Arab. Đây là dấu vết không thể nhầm lẫn của quá trình tạo vỏ đại dương mới.

Điều đó đồng nghĩa với việc khu vực Afar - nơi Biển Đỏ gặp Vịnh Aden - chính là “phòng sinh” của một đại dương hoàn toàn mới.

Afar là một trong những khu vực hiếm hoi trên Trái đất nơi ba đới tách giãn lớn hội tụ: Đới tách giãn chính Ethiopia, đới tách giãn Biển Đỏ và đới tách giãn Vịnh Aden. Tại đây, các nhà khoa học tin rằng chúng ta đang chứng kiến những giây phút đầu tiên của sự ly khai địa chất giữa hai đại lục.

Quá trình vỏ lục địa bị kéo giãn và mỏng đi đang diễn ra âm ỉ nhưng liên tục. Tốc độ tách hiện nay rất chậm, chỉ 5-16 mm/năm ở khu vực phía bắc đới tách giãn. Điều này có nghĩa quá trình hoàn chỉnh cần thêm vài triệu năm nữa - quá dài để con người nhận thấy bằng mắt thường, nhưng đủ để tạo ra một đại dương mới trong tương lai địa chất.