'Kẻ 8 lạng, người nửa cân': Tại sao 0,5kg lại bằng 8 lạng được?

"Kẻ 8 lạng, người nửa cân" ban đầu có nguồn gốc từ cuốn sách lịch sử Thiền Phật giáo. Nhưng tại sao "nửa cân" và "8 lạng" có thể giống nhau? Điều này có liên quan đến đơn vị trọng lượng trong thời kì cổ đại. Cân thời cổ đại sử dụng có quy định là 16 lạng bằng một cân, vì thế nửa cân mới bằng 8 lạng.

Ai là người đầu tiên quy định 16 lạng mới bằng 1 cân?

Vấn đề này phải bắt đầu từ Tần Thủy Hoàng. Trước thời nhà Tần, đơn vị tiền tệ và đơn vị đo trọng lượng ở các quốc gia không được thống nhất, giao dịch giữa thương nhân và người dân ở các quốc gia khác nhau không được thuận tiện. Sau khi nhà Tần thống nhất sáu nước, Tần Thủy Hoàng hạ lệnh thống nhất các cân đo, tể tướng Lý Sĩ chịu trách nhiệm soạn thảo văn kiện. Vào thời điểm đó, tiêu chuẩn đo lường cơ bản đã được xác định, nhưng Tể tướng Lý không thể quyết định làm thế nào để xác định tiêu chuẩn của "sự cân bằng", vì vậy ông đã đến hỏi ý kiến ​​của Hoàng đế Tần Thủy Hoàng. Sau đó Tần Thủy Hoàng đã thêm ba vạch khắc tương ứng với tam tinh “Phúc Lộc Thọ”, thành ra 16 vạch khắc tương đương 16 lạng thì bằng 1 cân.

Ngoài ra còn có một giải thích khác cho điều này . Đó là vì người xưa rất mê tín và tin vào triết lý “sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên”. Mọi người tin rằng vũ trụ là tự nhiên. Đó là một thế giới lớn, và con người là một thế giới nhỏ. Về bản chất, con người và thiên nhiên có mối liên hệ với nhau, vì vậy mọi công việc của con người cần tuân theo quy luật tự nhiên để đạt được sự hài hòa giữa con người và tự nhiên. Đây là điều mà Lão Tử đã nói: "Con người thuận theo đất, đất thuận theo trời, trời thuận theo đạo, Đạo thuận theo tự nhiên."

Người cổ đại quan sát trên bầu trời thấy các chòm sao như Bắc Đẩu thất tinh (7 ngôi sao), Nam Đẩu lục tinh (6 ngôi sao) và bên cạnh có 1 chòm 3 sao Phúc Lộc Thọ. Như vậy có 16 ngôi sao nên người xưa đã quyết định quy đổi 1kg bằng 16 lạng.

Bắc Đẩu, Nam Đẩu Bội Tinh và ba sao Phù, Lục và Thọ tạo thành 16 ngôi sao, khuyên những người kinh doanh phải trung thực, không thể trái với lương tâm mà làm những chuyện tổn hại lợi ích của người khác. Nếu như cân thiếu cho người ta thì sẽ bị tổn hại âm đức, trong đó thiếu một lạng gọi là “Tổn phúc”, thiếu hai lạng gọi là “Tổn lộc”, thiếu ba lạng gọi là “Tổn thọ”.

Có thể thấy cổ nhân đã sáng tạo ra 16 lạng và 16 vạch khắc trên cân đòn, tác dụng của chúng không phải chỉ để cân đo trọng lượng của vật thể, mà còn để cân đo lòng người. Bất luận là người dùng cân hay làm cân đều phải công chính, công bằng, công đạo. Chiếc cân đòn này có thể cân được sự thành tín, chính nghĩa của con người, đó chính là nội hàm được truyền thừa trong văn hoá truyền thống mấy ngàn năm.