Gia đình đại tri thức hàng đầu Việt Nam: Có 9 Giáo sư và Phó Giáo sư, 3 con rể đều là Tướng lừng danh của Quân đội

Đó là gia đình Giáo sư Đặng Thai Mai - nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục, Viện trưởng đầu tiên của Viện Văn học Việt Nam. Gia đình ông nổi bật với truyền thống hiếu học, các thành viên đều là những trí thức tiêu biểu.

Giáo sư Đặng Thai Mai (1902-1984) là nhà giáo, nhà văn, nhà phê bình văn học

Giáo sư Đặng Thai Mai có nền tảng Nho học uyên bác, đồng thời am hiểu sâu sắc về văn học cổ điển Pháp, văn học hiện đại Trung Quốc và văn học cận đại Việt Nam. Năm 1982, ông được Nhà nước trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh. Đến năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh (đợt I) cho các công trình nghiên cứu về văn học Việt Nam và thế giới.

Theo lời kể của nhà giáo Đặng Thị Hạnh, gia đình bà có ba thế hệ gắn bó với sự nghiệp giáo dục. Ông nội - cụ Đặng Nguyên Cẩn - từng làm Kinh quan, sau đó được bổ nhiệm làm giáo thụ tại Hưng Nguyên và cống hiến cho công tác giáo dục địa phương. Ông ngoại - cụ Hồ Phi Huyền - là một học giả uyên bác, để lại nhiều tác phẩm như Nhân đạo quyền hành, Đạm Trai văn tập… Ông từng là nhà giáo và cũng chính là người thầy dìu dắt Giáo sư Đặng Thai Mai.

Trong vai trò người cha, Giáo sư Đặng Thai Mai không chỉ là một học giả lớn, mà còn là người thầy mẫu mực trong gia đình. Ông nghiêm khắc nhưng thấu hiểu, luôn khuyến khích con cái giữ vững niềm đam mê học tập và tinh thần cống hiến cho sự nghiệp giáo dục, văn hóa.

Giáo sư Đặng Thai Mai cùng vợ và các con, ảnh chụp tại Hà Nội năm 1962. Ảnh tư liệu gia đình

Tất cả các con của ông đều là những trí thức xuất sắc, được phong hàm Tiến sĩ, Phó Giáo sư hoặc Giáo sư. Họ kết hôn với những trí thức, quân nhân có nhiều đóng góp cho đất nước. Cụ thể:

Đặng Bích Hà - con gái cả, là Phó Giáo sư, Tiến sĩ, phu nhân của cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp - vị tướng kiệt xuất của dân tộc Việt Nam.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp và bà Đặng Bích Hà thời trẻ. Ảnh tư liệu

Đặng Thị Hạnh - con gái thứ hai, là Phó Giáo sư, Tiến sĩ, vợ của cố Trung tướng Phạm Hồng Cư - nguyên Cục trưởng Cục Văn hóa, Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp (thứ ba, từ phải sang) và Trung tướng Phạm Hồng Cư (thứ hai, từ phải sang) - hai chàng rể của Giáo sư Đặng Thai Mai. Ảnh tư liệu

Đặng Thanh Lê - con gái thứ ba, là Giáo sư, Tiến sĩ, nguyên giảng viên Khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm Hà Nội, là phu quân của Phó Giáo sư Nguyễn Văn Hoàn - nhà nghiên cứu Ý học, Hiệp sĩ danh dự nhà nước Ý, nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn học.

Đặng Anh Đào - con gái thứ tư, là Phó Giáo sư, Tiến sĩ, nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, là phu nhân của cố Trung tướng, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học quân sự Phạm Hồng Sơn - nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Quân sự, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Đặng Thái Hoàng - con trai, là Phó Giáo sư, Tiến sĩ, giảng viên tại Trường Đại học Xây dựng.

Đặng Xuyến Như - con gái út, là Phó Giáo sư, Tiến sĩ, công tác tại Viện Ứng dụng Công nghệ.

Về cách giáo dục con cái của Giáo sư Đặng Thai Mai, trong cuốn sách Cô bé nhìn mưa của bà Đặng Thị Hạnh có viết: "Quả nhiên, ba tôi không bao giờ kèm chúng tôi học, tất nhiên vì ba tôi bận, nhưng trước tiên có lẽ vì ba tôi không muốn có gì ‘câu thúc’ (một từ có phần khó hiểu mà ngay từ bé tôi đã hay thấy ba tôi dùng) đối với tâm hồn và đầu óc đứa trẻ".

Bên cạnh hình ảnh người cha mẫu mực, cuốn hồi ký Cô bé nhìn mưa còn khắc họa hình ảnh người mẹ - bà Hồ Thị Toan - một người phụ nữ dịu dàng, tận tụy, luôn lo toan cho gia đình trong những năm tháng gian khó. Bà không chỉ là người giữ lửa cho mái ấm, mà còn là điểm tựa tinh thần vững chãi cho chồng và các con.

Những ký ức về mẹ trong hồi ký hiện lên chân thực và đầy cảm xúc: từ đôi bàn tay ấm áp, những bữa cơm giản dị đượm tình thân, đến những lời dặn dò nhẹ nhàng mà sâu sắc. Phó Giáo sư Đặng Thị Hạnh kể về mẹ bằng tất cả tình yêu và lòng kính trọng, như một người phụ nữ đã âm thầm hy sinh để nâng đỡ gia đình vượt qua mọi thử thách.