Đại gia sở hữu 30.000 nhà mặt phố, tương đương 40% BĐS Sài Thành xưa, ông là ‘Vua nhà đất’ đầu tiên của Việt Nam

Người Sài Gòn xưa thường truyền miệng câu nói “Đi tàu Chú Hỷ, ở nhà Chú Hỏa” để nhắc đến hai nhân vật lừng danh: Chú Hỷ - “vua tàu thuyền” với đội tàu chạy khắp Lục tỉnh và Chú Hỏa - “vua nhà đất” sở hữu gần 30.000 căn nhà phố trải rộng từ Sài Gòn, Gia Định đến Chợ Lớn.

Bí ẩn giai thoại làm giàu của Chú Hỏa

Chú Hỏa hay Hứa Bổn Hỏa (tên khai sinh Huỳnh Văn Hoa), quê ở làng Văn Tang, thuộc Gia Hòa Sơn, huyện Tư Minh, tỉnh Phước Kiến, Trung Quốc (nay là khu vực Hạ Môn). Ông đến Việt Nam vào khoảng năm 1863. Do tài liệu lịch sử về vị đại gia này không nhiều, câu chuyện về sự giàu có của ông đến nay vẫn bao phủ bởi những giai thoại đầy màu sắc.

Tấm ảnh hiếm hoi còn lại của Chú Hỏa. Ảnh tư liệu

Một trong những truyền thuyết phổ biến kể rằng Hứa Bổn Hỏa xuất thân từ hoàn cảnh nghèo khó. Khi mới đặt chân đến đất Nam, ông mang theo đôi quang gánh, mưu sinh bằng nghề thu mua phế liệu. Từ thành phố đến vùng ngoại ô, ông gom góp từng món đồ cũ rồi bán lại cho một vựa ở Chợ Lớn. Công việc tưởng chừng chỉ đủ sống qua ngày lại mở ra bước ngoặt lớn trong đời ông.

Theo lời kể, trong những lần nhặt ve chai, ông tình cờ tìm được túi vàng hoặc món đồ cổ quý giá trong đống phế liệu. Nhờ số vốn bất ngờ này, cùng tầm nhìn xa trông rộng và sự nhạy bén trong kinh doanh, ông đã gây dựng cơ nghiệp vững chắc.

Dẫu vậy, giai thoại vẫn chỉ là giai thoại. Nhiều người cho rằng sự thành công của ông không chỉ đến từ may mắn, mà còn nhờ sự cần cù, quyết đoán và khả năng tận dụng cơ hội. Tuy nhiên, sự thật về hành trình làm giàu của Chú Hỏa vẫn là một dấu hỏi lớn.

Tư liệu từ hậu duệ gia đình Chú Hỏa tại Paris (Pháp) - tiết lộ rằng khi mới đến Việt Nam, ông làm việc cho một người Pháp. Nhờ chăm chỉ và nhân hậu, ông được chủ hỗ trợ mở tiệm cầm đồ - bước khởi đầu cho sự nghiệp kinh doanh. Tiệm cầm đồ đầu tiên của ông nằm ở góc đường Phó Đức Chính - Nguyễn Thái Bình ngày nay, đối diện văn phòng của ông chủ Pháp.

“Vua nhà đất” đầu tiên của Việt Nam

Sau khi tích lũy được vốn, Chú Hỏa chuyển hướng sang lĩnh vực bất động sản và nhanh chóng thống lĩnh thị trường Sài Gòn. Ông nhìn thấy tiềm năng của vùng đất hoang quanh khu vực chợ Bến Thành mới san lấp, mạnh tay mua toàn bộ và sở hữu khoảng 20.000 nền đất. Khi chợ hoàn thành, ông biến khu vực này thành 30.000 căn nhà (một số tài liệu ghi nhận 22.000 căn) cho thuê, tạo nguồn thu khổng lồ trong nhiều năm.

Chợ Bến Thành hiện nay đã được khởi công xây dựng từ năm 1912 đến cuối tháng 3/1914 thì hoàn tất, với sự bỏ vốn của đại phú gia Hứa Bổn Hòa. Ảnh tư liệu

Không dừng lại, ông đầu tư vào hàng loạt công trình lớn như Khách sạn Majestic (góc Tôn Đức Thắng - Đồng Khởi), Nhà bảo sanh Từ Dũ (đường Cống Quỳnh), Bệnh viện Sài Gòn (đường Lê Lợi), Chùa Kỳ Viên, Khách sạn Palace Long Hải, cùng nhiều trụ sở ngân hàng và nhà khách Chính phủ.

Đỉnh cao sự nghiệp, ông thành lập Công ty Bất động sản Hui Bon Hoa, nắm giữ hơn 40% bất động sản Sài Gòn thời bấy giờ. Sự giàu có của ông vang danh khắp Đông Dương, khiến cả nhà cầm quyền Pháp phải nể trọng.

Không chỉ nổi bật bởi tài sản, Chú Hỏa còn được biết đến với nhân cách và triết lý sống đáng kính. Ông quan niệm rằng lợi nhuận từ cộng đồng phải được dùng để phục vụ cộng đồng. Thực hiện lời dạy đó, ông dành nhiều tiền của và đất đai để xây dựng các công trình phúc lợi như bệnh viện, chùa chiền, trường học.

Đến nay, nhiều công trình vẫn giữ nguyên giá trị, như Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn, Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ, Trường THCS Minh Đức (Quận 1), Bệnh viện Nguyễn Trãi (Quận 5).

Bảo tàng Mỹ thuật TP. HCM trước kia là tư dinh của gia đình ông Hứa Bổn Hỏa. Ảnh: Vietnam Architecture

Một dấu ấn khác của ông là biệt phủ 99 cửa, tọa lạc tại khu “đất vàng” Phó Đức Chính - Lê Thị Hồng Gấm - Calmette - Nguyễn Thái Bình. Công trình này do hậu duệ gia đình xây dựng theo tâm nguyện của ông, nhằm tạo nơi sinh sống chung cho con cháu.

Dinh thự 4 tầng, do kiến trúc sư Pháp thiết kế, kết hợp hài hòa kiến trúc Á - Âu và là nơi đầu tiên ở Sài Gòn có thang máy - biểu tượng xa xỉ đầu thế kỷ XX. Năm 1975, khi gia đình ông định cư nước ngoài, tòa nhà được chuyển thành Bảo tàng Mỹ thuật TP. HCM.