Công trình thủy điện dưới lòng đất lớn nhất Việt Nam, như 'cung điện' ngầm ẩn mình sâu 600m trong lòng núi

Nhà máy Thủy điện Ialy tọa lạc tại xã Chư Păh (tỉnh Gia Lai), cách trung tâm phường Pleiku khoảng 40km về phía Tây Bắc. Công trình được khởi công từ năm 1993 và sau gần 10 năm xây dựng đã hoàn thành, trở thành một trong những biểu tượng hạ tầng quan trọng của ngành điện Việt Nam.

Nhà máy Thủy điện Ialy. Ảnh: Báo Chính phủ

Trước khi mở rộng, nhà máy có công suất lắp đặt 720MW với 4 tổ máy, sản lượng bình quân hằng năm đạt 3.650 triệu kWh. Đây cũng là hệ thống công trình thủy điện ngầm lớn nhất cả nước, chỉ đứng sau Thủy điện Sơn La và Hòa Bình về quy mô.

Công trình Ialy nằm ở bậc thang thứ 3 trong hệ thống 9 bậc thang thủy điện trên dòng sông Sê San. Ngoài giá trị kinh tế, nhà máy còn trở thành điểm du lịch trải nghiệm độc đáo, thu hút đông đảo du khách bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và hệ thống kiến trúc kỳ công.

Trước khi có nhà máy, nơi đây là thác Ialy nổi tiếng, cao khoảng 40m, ngày đêm tung bọt trắng xóa. Khi công trình được xây dựng, con thác đã nhường chỗ cho đập thủy điện kiên cố, hình thành lòng hồ rộng tới 64km2, cung cấp nguồn nước khổng lồ để vận hành nhà máy.

Khung cảnh núi rừng bao quanh, khí hậu trong lành, giao thông thuận lợi đã biến nơi đây thành điểm đến vừa mang tính công nghiệp, vừa gợi nhiều giá trị du lịch.

Bên trong Nhà máy Thủy điện Ialy. Ảnh: Tạp chí Doanh nghiệp Việt Nam

Nhà máy Thủy điện Ialy gây ấn tượng bởi chuỗi hạng mục ngầm cầu kỳ. Sau đài tưởng niệm tưởng nhớ những công nhân đã hy sinh trong quá trình thi công, là hệ thống cửa nhận nước khổng lồ với hai ống dẫn đường kính 7m xuyên qua lòng núi.

Bên trong Nhà máy Thủy điện Ialy. Ảnh: Tạp chí Doanh nghiệp Việt Nam

Du khách khi đến đây có thể đi qua đường hầm dài 600m để chiêm ngưỡng gian máy ngầm. Không gian rộng lớn, mát lạnh với ánh sáng lung linh, âm thanh dồn dập của 4 tổ máy hiện đại khiến nhiều người ví nơi đây như một “cung điện trong lòng đất”. Ngoài tham quan, du khách còn có thể tìm hiểu quy trình vận hành thủy điện, giao lưu với công nhân và lưu lại những khoảnh khắc đặc biệt.

Không chỉ vậy, trải nghiệm xuôi dòng Sê San thơ mộng, ngắm cảnh mây trời - sông nước hòa quyện cũng là một hành trình đầy cảm xúc.

Tháng 6/2021, dự án mở rộng Nhà máy Thủy điện Ialy chính thức được khởi công với công suất thiết kế 360MW (gồm 2 tổ máy). Chủ đầu tư là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Ban Quản lý dự án Điện 2 (EVNPMB2) làm đại diện chủ đầu tư.

Nguồn vốn triển khai bao gồm 30% vốn đối ứng của EVN và 70% từ các khoản vay tín dụng của Agribank cùng Cơ quan Phát triển Pháp (AFD). Mục tiêu của dự án nhằm tăng khả năng huy động công suất cho phụ tải miền Nam, đặc biệt trong giờ cao điểm; đồng thời nâng cao độ an toàn, độ tin cậy vận hành của hệ thống điện quốc gia.

Dự án cũng tận dụng tối đa nguồn nước, tăng thêm sản lượng bình quân khoảng 233,2 triệu kWh/năm, góp phần giảm chi phí nhiên liệu, giảm phát thải CO2 và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

Sau gần 3 năm triển khai, vào lúc 4h38 ngày 26/11/2024, tổ máy số 1 (công suất 180MW) của Nhà máy Thủy điện Ialy mở rộng đã hòa điện thành công vào lưới điện quốc gia. Khoảng một tháng sau, tổ máy số 2 cũng chính thức đi vào vận hành.

Sự kiện này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc nâng cao năng lực cung ứng điện của Tây Nguyên và cả nước, khẳng định vị thế Thủy điện Ialy không chỉ là công trình hạ tầng trọng điểm mà còn là điểm đến du lịch - trải nghiệm giàu giá trị.