Con sông 'sáu đầu' ở miền Bắc: Hội tụ 6 dòng sông, nằm trên đất 'địa linh nhân kiệt', chứng kiến trận thủy chiến vang danh sử Việt

Vị trí chiến lược và dấu ấn lịch sử

Lục Đầu Giang, thực chất là đoạn cuối của sông Thương, trải dài hơn 10km, nơi rộng nhất vượt quá 1km, chảy qua khu vực Tây Nam Vạn Kiếp, Chí Linh, Hải Dương. Điều đặc biệt của dòng sông này nằm ở chỗ, nó là điểm giao thoa của sáu dòng sông quan trọng: sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, sông Đuống, sông Kinh Thầy và sông Thái Bình. Chính đặc điểm địa lý này đã tạo nên vị trí chiến lược vô cùng quan trọng trong lịch sử, đặc biệt là trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.

Trong quá khứ, Lục Đầu Giang đóng vai trò là cửa ngõ đường thủy huyết mạch để tiến vào kinh thành Thăng Long. Vì vậy, dòng sông này không chỉ là một tuyến giao thông quan trọng mà còn là một vị trí phòng thủ hiểm yếu, được ví như "lục long tranh châu", nơi những trận chiến sống còn diễn ra để bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ. Sử sách còn ghi lại câu ca: "Lục Đầu vô thuỷ bất thu thanh" (ý nói không có giọt nước nào ở sông Lục Đầu không rên rỉ tiếng kêu than của quân giặc), minh chứng cho những cuộc chiến khốc liệt đã từng diễn ra trên dòng sông này.

Lục Đầu Giang còn được biết đến với tên gọi 'sông sáu đầu', hội tụ 6 dòng sông, nằm trên đất 'địa linh nhân kiệt'

Nổi bật nhất trong số đó là trận Vạn Kiếp năm 1285, một trong những chiến thắng lẫy lừng trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Tại đây, dưới sự chỉ huy tài tình của Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn, hơn 20 vạn quân nhà Trần với hơn 1.000 chiến thuyền đã đánh tan 30 vạn quân Nguyên Mông, buộc Thoát Hoan phải trốn chạy về nước bằng đường ống đồng.

Lục Đầu Giang còn là nơi diễn ra Hội nghị Bình Than nổi tiếng vào năm 1282, nơi các vua Trần đã bàn kế sách chống giặc Nguyên Mông. Chính tại hội nghị này, vua Trần Nhân Tông và Thượng hoàng Trần Thánh Tông đã quyết định trao toàn quyền chỉ huy quân đội cho Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn, đặt nền móng cho những chiến thắng vang dội sau này.

Câu chuyện Trần Quốc Toản bóp nát quả cam vì không được dự hội nghị Bình Than cũng gắn liền với dòng sông này, thể hiện lòng yêu nước sục sôi của tuổi trẻ lúc bấy giờ. Sau sự kiện đó, Trần Quốc Toản đã trở về quê hương, tập hợp những người thân thuộc và trai tráng trong vùng, tự sắm sửa vũ khí, chiến thuyền và ngày đêm luyện tập võ nghệ, quyết tâm đánh đuổi quân xâm lược. Đội quân trẻ tuổi của Trần Quốc Toản đã giương cao lá cờ thêu sáu chữ vàng "Phá cường địch, báo hoàng ân", trở thành một biểu tượng cho lòng yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc.

Gác lại những thanh âm chiến trận, Lục Đầu Giang ngày nay đã trở lại với ý nghĩa nguyên thủy của nó, là nơi hội tụ nhân tâm, ban phát thái bình. Người xưa gọi con sông này là "lục thuỷ triều quy", là chứng tích cho mối kỳ duyên mà tạo hóa đã khéo phơi bày.

Điều thú vị là trong số sáu dòng sông hợp thành Lục Đầu Giang, bốn dòng sông từ thượng nguồn đều mang chữ "Đức" trong tên gọi: Sông Thương (Nhật Đức), sông Lục Nam (Minh Đức), sông Cầu (Nguyệt Đức), sông Đuống (Thiên Đức). Sự hội tụ của bốn dòng "Đức" này, cùng với sông Thái Bình và sông Kinh Thầy, đã tạo nên một vùng đất trù phú, giàu truyền thống, mang những dấu ấn lịch sử và văn hóa vô cùng đặc sắc.

Sông Thái Bình, sau khi nhận nước từ Lục Đầu Giang, chia làm hai nhánh, chảy qua những vùng đất trù phú của Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, trước khi đổ ra biển cả. Người dân tin rằng, dòng nước Lục Đầu Giang lắng đọng sử thi sẽ gột rửa tất cả những tanh tưởi của xác giặc, chảy qua dòng Thái Bình mang lại hòa bình, yên ổn và thịnh vượng cho muôn dân ở phía hạ lưu.

Không chỉ là một dòng sông mang ý nghĩa lịch sử, Lục Đầu Giang còn gắn liền với những địa danh tâm linh và văn hóa nổi tiếng. Ngước mắt nhìn lên, ta sẽ thấy đỉnh Côn Sơn, chốn ẩn dật tu tâm dưỡng tính của nhiều văn nhân trí thức như Chu Văn An, Trần Nguyên Đán, Nguyễn Trãi. Chùa Côn Sơn, cùng với Yên Tử và Quỳnh Lâm, là một trong những trung tâm của Thiền phái Trúc Lâm thời Trần. Dưới chân Côn Sơn là Kiếp Bạc, tạo thành quần thể di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc nổi tiếng, thu hút đông đảo du khách đến tham quan và chiêm bái.

Đền Kiếp Bạc thờ Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn nằm sát sông Lục Đầu, tựa lưng vào núi Trấn Rồng, một bên là đỉnh Nam Tào, bên kia là Bắc Đẩu, xa xa là dãy núi Phượng Hoàng. Sông Lục Đầu đóng vai trò như một vọng gác, một trạm dừng chân trên con đường từ Kinh thành Thăng Long ra tới vùng Đông Bắc, nơi Cửa Ông có Trần Quốc Tảng trấn giữ.

Lục Đầu Giang ngày nay đã có những biến đổi lớn. Nhà máy nhiệt điện Phả Lại là một nguồn cung cấp điện chính cho mạng lưới điện quốc gia. Thành phố Chí Linh là một đô thị trẻ đang phát triển mạnh mẽ. Các khu công nghiệp ở Bắc Ninh, Bắc Giang đang tạo động lực phát triển cho các địa phương này. Các cầu Phả Lại, Bình Than bắc qua dòng sông lịch sử này nối những tuyến giao thông chính, tạo điều kiện cho sự phát triển chung.

Vẻ đẹp của cuộc sống, con người, của các di tích lịch sử, văn hóa làm nên bản sắc cho mảnh đất này đang ngày càng thu hút sự quan tâm đông đảo của du khách gần xa. Lục Đầu Giang không chỉ là một dòng sông lịch sử mà còn là một điểm đến hấp dẫn, nơi du khách có thể khám phá những giá trị văn hóa, lịch sử, và thiên nhiên độc đáo của vùng đất này.

Trên vùng đất gặp gỡ của sáu dòng sông, từ bao đời, mạch sống vẫn chảy trôi, trường tồn và phát triển. Lục Đầu Giang, với vẻ đẹp tự nhiên, giá trị lịch sử và văn hóa, sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng bất tận cho những thế hệ mai sau.