Thứ tư, 23/07/2025
Là một nhà giáo với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục, tôi từng chứng kiến vô số câu chuyện nuôi dạy con của các gia đình. Có những bậc cha mẹ tận tâm hết mực, thế nhưng kết quả lại không như kỳ vọng. Ngược lại, có những phụ huynh tưởng chừng như "buông lỏng", lại nuôi được những đứa trẻ tự tin, bản lĩnh và tỏa sáng.
Vì sao có những bậc cha mẹ càng cố gắng lại càng nuôi con "lệch hướng"? (Ảnh minh họa)
Hôm nay, tôi muốn chia sẻ một chủ đề thực tế nhưng cũng đầy trăn trở: Vì sao có những gia đình, dù vất vả thế nào, cũng khó nuôi dạy được con cái thành tài?
Dưới đây là 3 kiểu gia đình tiêu biểu. Có thể bạn sẽ thấy đâu đó bóng dáng mình trong đó. Nhưng đừng vội phật ý, vì phản tư là để thay đổi, không phải để tự trách mình.
1. Gia đình kiểu kiểm soát quá mức
Biểu hiện thường thấy:
- Con làm thủ công, cha mẹ ngồi kè kè bên cạnh, thấy sai là sửa ngay.
- Con chơi với bạn, người lớn đi theo sát, sợ bị ngã hoặc "nhiễm thói hư".
- Con mặc gì, ăn gì, học gì, tất cả đều do cha mẹ quyết định.
Vấn đề thật sự của những đứa trẻ:
Chúng được bảo bọc quá mức, không có cơ hội tự quyết định, cũng chẳng được phép sai lầm. Dần dần, trẻ trở nên rụt rè, phụ thuộc, thiếu khả năng tự giải quyết vấn đề. Khi bước vào đời, chúng dễ hoang mang, sợ hãi trước thử thách một dạng "bất lực học được" đầy đáng tiếc.
Hướng điều chỉnh:
- Trao quyền được thử và sai cho trẻ: Để con tự chọn quần áo, tự lên kế hoạch học tập, dù có chưa hoàn hảo cũng không sao.
- Làm "giàn giáo", không làm "trực thăng giám sát": Chỉ xuất hiện khi con thật sự cần giúp, thay vì kè kè mọi lúc.
- Chủ động cho con quyền lựa chọn: "Cuối tuần con muốn đi leo núi hay đến thư viện?".
2. Gia đình kiểu "bỏ quên cảm xúc"
Biểu hiện thường thấy:
- Bố mẹ bận rộn, con nhỏ gửi nội trú hoặc nhờ người trông hộ.
- Giao tiếp hàng ngày chỉ xoay quanh: "Làm bài xong chưa?", "Thi được mấy điểm?"...
- Cảm xúc của trẻ bị bỏ qua, phụ huynh chỉ biết nói: "Bố mẹ làm tất cả cũng là vì con".
Vấn đề thật sự của những đứa trẻ:
Bề ngoài, chúng không thiếu thốn điều gì, nhưng bên trong lại trống rỗng. Chúng ít nói, khó mở lòng, hoặc có khi nổi loạn để được "nhìn thấy". Khi cảm xúc không được tiếp nhận và đáp lại, trẻ sẽ học cách khép mình và dần mất kết nối với người thân.
Hướng điều chỉnh:
- Dành ít nhất 15 phút chất lượng mỗi ngày cho con: Tắt điện thoại, lắng nghe con kể chuyện trường lớp, bạn bè.
- Dừng nói "bố mẹ vì con", hãy hỏi "hôm nay con vui nhất điều gì?".
- Tạo ra những nghi lễ gia đình nho nhỏ: Ví dụ như "tối thứ Bảy xem phim cùng nhau", để trẻ cảm nhận sự gắn kết.
3. Gia đình kiểu yêu chiều quá mức
Biểu hiện thường thấy:
- Con đòi gì được nấy, không bao giờ bị từ chối.
- Con làm sai, bố mẹ luôn đứng ra dọn hậu quả.
- Luôn nghe câu cửa miệng: "Nó còn nhỏ, rồi lớn sẽ hiểu".
Vấn đề thật sự của những đứa trẻ:
Lớn lên trong môi trường được nuông chiều thái quá, trẻ có xu hướng ích kỷ, không quen đối mặt với thất bại. Chỉ cần một cú vấp nhẹ, chúng có thể sụp đổ. Tệ hơn, chúng đem theo tâm lý mình là trung tâm vũ trụ vào xã hội và đó là lúc cú sốc lớn ập đến.
Hướng điều chỉnh:
- Đặt ra giới hạn rõ ràng: Mỗi tuần chỉ được mua 1 món đồ chơi, mỗi ngày chỉ được dùng điện thoại 30 phút.
- Để trẻ chịu hậu quả tự nhiên: Làm đổ sữa thì phải tự lau, quên bài tập thì tự xin lỗi thầy cô.
- Giao việc nhà phù hợp độ tuổi: 3 tuổi biết vứt rác, 5 tuổi dọn bát, 8 tuổi tập nấu cơm, trách nhiệm được hình thành từ những việc nhỏ.
Giáo dục là sự kết hợp giữa tình yêu và chừng mực
Dạy con không phải là hy sinh mù quáng hay điều khiển tuyệt đối, mà là một hành trình trưởng thành song hành giữa cha mẹ và con cái. Cha mẹ nên là ngọn hải đăng soi sáng phương hướng, chứ không phải người cầm lái thay.
Hãy nhớ 3 điều cốt lõi:
- Độc lập quan trọng hơn hoàn hảo: Trẻ được phép sai, để trưởng thành từ thất bại.
- Sự hiện diện quý hơn vật chất: Điều con nhớ mãi không phải món đồ chơi đắt tiền, mà là buổi tối cùng ngồi ngắm sao với mẹ.
- Tôn trọng còn giá trị hơn chiều chuộng: Đối thoại như với một người bạn, trẻ sẽ học được cách làm người có chính kiến.
Nếu bạn thấy bóng dáng gia đình mình trong những kiểu trên, xin đừng vội lo lắng hay trách bản thân. Giáo dục là hành trình luôn có thể điều chỉnh. Nhận ra vấn đề đã là một bước tiến lớn.
Từ hôm nay, hãy thử trao cho con nhiều hơn một chút không gian, lắng nghe con nhiều hơn một chút kiên nhẫn và tin tưởng con nhiều hơn một chút can đảm. Bởi vì, một đứa trẻ “xuất sắc” không phải là đứa trẻ đạt 10 điểm mỗi bài kiểm tra mà là đứa trẻ có ánh sáng trong đôi mắt, có tình yêu trong trái tim và có phương hướng trong cuộc đời.
Và con đường đó chúng ta sẽ cùng con đi chậm rãi, nhưng vững vàng.
Chính phủ đã ban hành Nghị định 103/2024/NĐ-CP quy định về tiền sử dụng đất,...
Doanh nghiệp - 5 giờ, 57 phút trước
Mỗi sáng, gần 200 chuyên viên tư vấn tại 27 showroom Đồng Hồ Hải Triều đều tham gia cuộc họp 15 phút. Ít ai biết rằng, hoạt động ngắn ngủi này chính là nghi...
Tin trong ngày - 5 giờ, 12 phút trước
Ở Tây Bắc, có một loại rau dại mang tên "rau thối". Trái ngược với cái tên có phần "khó ngửi", loại rau này lại là đặc sản được người dân tộc Tây Bắc...
Làm sao - 5 giờ, 13 phút trước
Rơi vào cảnh nghỉ việc đột ngột sau 12 năm đi làm, chị Huyền vẫn bình tĩnh sống nhờ lập quỹ riêng từ 4 năm trước.
Tin trong ngày - 5 giờ, 13 phút trước
Đây là một trong những nội dung mới tại Quyết định số 727-QĐ-BNV ngày 9/7/2025 do Bộ Nội vụ ban hành mới đây.
Tin trong ngày - 5 giờ, 13 phút trước
Hành vi lái xe máy sử dụng điện thoại là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn giao thông, tính mạng bản thân và người khác. Đặc biệt đây...
Tin trong ngày - 3 giờ, 36 phút trước
Ngày 23/7, trường Đại học Thương mại thông báo điểm sàn xét tuyển và công thức quy đổi điểm thi tốt nghiệp THPT vào các ngành đào tạo năm 2025.
Hồ sơ Sao - 3 giờ, 23 phút trước
NTK Công Trí từng nói quan điểm sống: 'Tôi không đi thiền nhưng cả cuộc đời của tôi đã thiền rồi. Quan trọng là suy nghĩ của mình, giữ cho tâm được tịnh'.
Tin trong ngày - 3 giờ, 23 phút trước
Điểm sàn theo phương thức Xét kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2025 của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cao nhất là 22 điểm.
Chuyện làng sao - 3 giờ, 23 phút trước
Không chỉ nổi tiếng trong nước mà NTK Công Trí còn có những thiết kế được các ngôi sao thế giới như Beyoncé, Camila Cabello, Lisa và Rosé (Blackpink)… ưa chuộng.
Tin trong ngày - 3 giờ, 23 phút trước
Sáng 23/7, trường Đại học Y Dược TP.HCM đã công bố lấy điểm sàn năm 2025 từ 17 đến 22, giảm 2 điểm so với năm ngoái, xét theo điểm thi tốt nghiệp THPT....
Kiến thức - 3 giờ, 24 phút trước
Ngân hàng Vietcombank mới ra thông báo sẽ tạm ngừng các giao dịch rút tiền và chuyển tiền, cả tại quầy và trên dịch vụ ngân hàng điện tử đối với các tài khoản...
Thời trang + - 4 giờ, 48 phút trước
Mùa hè là mùa để thử nhiều màu sắc, và trong số rất nhiều màu sắc khác nhau, bạn nên thử những món đồ màu đỏ, vì chúng thể hiện phong cách rất tươi...
Kiến thức - 4 giờ, 48 phút trước
Hy vọng là bạn sẽ không bao giờ nhìn thấy bốn đèn báo lỗi này khi lái xe, nhưng nếu nhìn thấy, bạn cần biết chúng là gì, có ý nghĩa gì và bạn...
Đời sống số - 4 giờ, 48 phút trước
Ngày 24 tháng 7 là thứ Năm, ngày 30 tháng 6 âm lịch. Sự kết hợp của thiên can và địa chi là năm Tỵ, tháng Quý Mùi và ngày Giáp Ngọ. Với sự...
Dòng sự kiện - 4 giờ, 6 phút trước
Theo Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường việc chuyển đổi từ sổ giấy sang sổ điện tử là một bước đi phù hợp với xu thế chuyển đổi số và cần thiết...
Tin trong ngày - 4 giờ, 6 phút trước
Nhiều thí sinh dự thi khối D đạt 22 điểm nhưng vẫn còn băn khoăn và lo lắng về việc chọn trường đại học nào phù hợp với năng lực và nguyện vọng của...
Tin trong ngày - 4 giờ, 6 phút trước
Trải qua biến cố, cụ bà tự hỏi: 'Mình có ba người con trai, cớ sao về già vẫn cô đơn thế này?'. Sau đó, ba người con trai của cụ bà 73 tuổi...
Dòng sự kiện - 4 giờ, 6 phút trước
Kể từ nay, hàng triệu người không có lương hưu sẽ được nhận khoản tiền này hằng tháng. Dự kiến ngân sách sẽ chi 4.000 - 5.000 tỷ đồng.
Tin trong ngày - 4 giờ, 7 phút trước
Chính phủ đã ban hành Nghị định 103/2024/NĐ-CP quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Trong đó nêu rõ quy định về miễn, giảm tiền sử dụng đất.
Doanh nghiệp - 5 giờ, 57 phút trước
Mỗi sáng, gần 200 chuyên viên tư vấn tại 27 showroom Đồng Hồ Hải Triều đều tham gia cuộc họp 15 phút. Ít ai biết rằng, hoạt động ngắn ngủi này chính là nghi...
Chuyện làng sao - 5 giờ, 2 phút trước
NTK Nguyễn Công Trí (SN 1978) vừa bị tạm giữ hình sự vì có liên quan đến đường dây mua bán và sử dụng trái phép chất ma tuý.
Tin trong ngày - 5 giờ, 12 phút trước
Ở Tây Bắc, có một loại rau dại mang tên "rau thối". Trái ngược với cái tên có phần "khó ngửi", loại rau này lại là đặc sản được người dân tộc Tây Bắc...
Làm sao - 5 giờ, 13 phút trước
Rơi vào cảnh nghỉ việc đột ngột sau 12 năm đi làm, chị Huyền vẫn bình tĩnh sống nhờ lập quỹ riêng từ 4 năm trước.
Tin trong ngày - 5 giờ, 13 phút trước
Đây là một trong những nội dung mới tại Quyết định số 727-QĐ-BNV ngày 9/7/2025 do Bộ Nội vụ ban hành mới đây.
Tin trong ngày - 5 giờ, 13 phút trước
Hành vi lái xe máy sử dụng điện thoại là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn giao thông, tính mạng bản thân và người khác. Đặc biệt đây...