Thứ sáu, 01/08/2025
Là một nhà giáo với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục, tôi từng chứng kiến vô số câu chuyện nuôi dạy con của các gia đình. Có những bậc cha mẹ tận tâm hết mực, thế nhưng kết quả lại không như kỳ vọng. Ngược lại, có những phụ huynh tưởng chừng như "buông lỏng", lại nuôi được những đứa trẻ tự tin, bản lĩnh và tỏa sáng.
Vì sao có những bậc cha mẹ càng cố gắng lại càng nuôi con "lệch hướng"? (Ảnh minh họa)
Hôm nay, tôi muốn chia sẻ một chủ đề thực tế nhưng cũng đầy trăn trở: Vì sao có những gia đình, dù vất vả thế nào, cũng khó nuôi dạy được con cái thành tài?
Dưới đây là 3 kiểu gia đình tiêu biểu. Có thể bạn sẽ thấy đâu đó bóng dáng mình trong đó. Nhưng đừng vội phật ý, vì phản tư là để thay đổi, không phải để tự trách mình.
1. Gia đình kiểu kiểm soát quá mức
Biểu hiện thường thấy:
- Con làm thủ công, cha mẹ ngồi kè kè bên cạnh, thấy sai là sửa ngay.
- Con chơi với bạn, người lớn đi theo sát, sợ bị ngã hoặc "nhiễm thói hư".
- Con mặc gì, ăn gì, học gì, tất cả đều do cha mẹ quyết định.
Vấn đề thật sự của những đứa trẻ:
Chúng được bảo bọc quá mức, không có cơ hội tự quyết định, cũng chẳng được phép sai lầm. Dần dần, trẻ trở nên rụt rè, phụ thuộc, thiếu khả năng tự giải quyết vấn đề. Khi bước vào đời, chúng dễ hoang mang, sợ hãi trước thử thách một dạng "bất lực học được" đầy đáng tiếc.
Hướng điều chỉnh:
- Trao quyền được thử và sai cho trẻ: Để con tự chọn quần áo, tự lên kế hoạch học tập, dù có chưa hoàn hảo cũng không sao.
- Làm "giàn giáo", không làm "trực thăng giám sát": Chỉ xuất hiện khi con thật sự cần giúp, thay vì kè kè mọi lúc.
- Chủ động cho con quyền lựa chọn: "Cuối tuần con muốn đi leo núi hay đến thư viện?".
2. Gia đình kiểu "bỏ quên cảm xúc"
Biểu hiện thường thấy:
- Bố mẹ bận rộn, con nhỏ gửi nội trú hoặc nhờ người trông hộ.
- Giao tiếp hàng ngày chỉ xoay quanh: "Làm bài xong chưa?", "Thi được mấy điểm?"...
- Cảm xúc của trẻ bị bỏ qua, phụ huynh chỉ biết nói: "Bố mẹ làm tất cả cũng là vì con".
Vấn đề thật sự của những đứa trẻ:
Bề ngoài, chúng không thiếu thốn điều gì, nhưng bên trong lại trống rỗng. Chúng ít nói, khó mở lòng, hoặc có khi nổi loạn để được "nhìn thấy". Khi cảm xúc không được tiếp nhận và đáp lại, trẻ sẽ học cách khép mình và dần mất kết nối với người thân.
Hướng điều chỉnh:
- Dành ít nhất 15 phút chất lượng mỗi ngày cho con: Tắt điện thoại, lắng nghe con kể chuyện trường lớp, bạn bè.
- Dừng nói "bố mẹ vì con", hãy hỏi "hôm nay con vui nhất điều gì?".
- Tạo ra những nghi lễ gia đình nho nhỏ: Ví dụ như "tối thứ Bảy xem phim cùng nhau", để trẻ cảm nhận sự gắn kết.
3. Gia đình kiểu yêu chiều quá mức
Biểu hiện thường thấy:
- Con đòi gì được nấy, không bao giờ bị từ chối.
- Con làm sai, bố mẹ luôn đứng ra dọn hậu quả.
- Luôn nghe câu cửa miệng: "Nó còn nhỏ, rồi lớn sẽ hiểu".
Vấn đề thật sự của những đứa trẻ:
Lớn lên trong môi trường được nuông chiều thái quá, trẻ có xu hướng ích kỷ, không quen đối mặt với thất bại. Chỉ cần một cú vấp nhẹ, chúng có thể sụp đổ. Tệ hơn, chúng đem theo tâm lý mình là trung tâm vũ trụ vào xã hội và đó là lúc cú sốc lớn ập đến.
Hướng điều chỉnh:
- Đặt ra giới hạn rõ ràng: Mỗi tuần chỉ được mua 1 món đồ chơi, mỗi ngày chỉ được dùng điện thoại 30 phút.
- Để trẻ chịu hậu quả tự nhiên: Làm đổ sữa thì phải tự lau, quên bài tập thì tự xin lỗi thầy cô.
- Giao việc nhà phù hợp độ tuổi: 3 tuổi biết vứt rác, 5 tuổi dọn bát, 8 tuổi tập nấu cơm, trách nhiệm được hình thành từ những việc nhỏ.
Giáo dục là sự kết hợp giữa tình yêu và chừng mực
Dạy con không phải là hy sinh mù quáng hay điều khiển tuyệt đối, mà là một hành trình trưởng thành song hành giữa cha mẹ và con cái. Cha mẹ nên là ngọn hải đăng soi sáng phương hướng, chứ không phải người cầm lái thay.
Hãy nhớ 3 điều cốt lõi:
- Độc lập quan trọng hơn hoàn hảo: Trẻ được phép sai, để trưởng thành từ thất bại.
- Sự hiện diện quý hơn vật chất: Điều con nhớ mãi không phải món đồ chơi đắt tiền, mà là buổi tối cùng ngồi ngắm sao với mẹ.
- Tôn trọng còn giá trị hơn chiều chuộng: Đối thoại như với một người bạn, trẻ sẽ học được cách làm người có chính kiến.
Nếu bạn thấy bóng dáng gia đình mình trong những kiểu trên, xin đừng vội lo lắng hay trách bản thân. Giáo dục là hành trình luôn có thể điều chỉnh. Nhận ra vấn đề đã là một bước tiến lớn.
Từ hôm nay, hãy thử trao cho con nhiều hơn một chút không gian, lắng nghe con nhiều hơn một chút kiên nhẫn và tin tưởng con nhiều hơn một chút can đảm. Bởi vì, một đứa trẻ “xuất sắc” không phải là đứa trẻ đạt 10 điểm mỗi bài kiểm tra mà là đứa trẻ có ánh sáng trong đôi mắt, có tình yêu trong trái tim và có phương hướng trong cuộc đời.
Và con đường đó chúng ta sẽ cùng con đi chậm rãi, nhưng vững vàng.
Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của...
Tin trong ngày - 8 giờ trước
Không nhiều người biết rằng, ông Hoàng Nam Tiến xuất thân từ một gia đình có truyền thống cách mạng. Ông Hoàng Nam Tiến là con trai thiếu tướng Hoàng Đan và mẹ là...
Kiến thức - 9 giờ, 6 phút trước
Trong sự nghiệp của mình, sếp Hoàng Nam Tiến là người truyền cảm hứng thông qua những chia sẻ với góc nhìn mới mẻ của mình.
Dòng sự kiện - 9 giờ, 23 phút trước
Ông Hoàng Nam Tiến, nguyên là Chủ tịch FPT Software, FPT Telecom, Tập đoàn FPT. Hiện ông là Phó chủ tịch Hội đồng trường - Trường Đại học FPT, vừa qua đời vào chiều...
Tin trong ngày - 9 giờ, 23 phút trước
Trước khi ra đi mãi mãi vào chiều nay (31/7), ông Hoàng Nam Tiến là doanh nhân được nhiều người, đặc biệt là các bạn trẻ yêu mến và ngưỡng mộ.
Tin trong ngày - 10 giờ, 55 phút trước
Theo đó, ông Hoàng Nam Tiến được xác nhận qua đời ngày 31.7.2025 sau thời gian ngắn nhập viện.
Dòng sự kiện - 9 giờ, 23 phút trước
Ông Hoàng Nam Tiến, nguyên là Chủ tịch FPT Software, FPT Telecom, Tập đoàn FPT. Hiện ông là Phó chủ tịch Hội đồng trường - Trường Đại học FPT, vừa qua đời vào chiều...
Tin trong ngày - 9 giờ, 23 phút trước
Trước khi ra đi mãi mãi vào chiều nay (31/7), ông Hoàng Nam Tiến là doanh nhân được nhiều người, đặc biệt là các bạn trẻ yêu mến và ngưỡng mộ.
Tin trong ngày - 10 giờ, 55 phút trước
Theo đó, ông Hoàng Nam Tiến được xác nhận qua đời ngày 31.7.2025 sau thời gian ngắn nhập viện.
Tin trong ngày - 10 giờ, 2 phút trước
Việc tích hợp dữ liệu vào căn cước công dân (CCCD) gắn chip và ứng dụng VNeID sắp cho phép người tham gia giao thông không cần mang theo giấy phép lái xe, đăng...
Tin trong ngày - 10 giờ, 3 phút trước
Theo lộ trình, Hà Nội sẽ thực hiện các giải pháp để đến ngày 1/7/2026 không còn xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong khu vực Vành đai 1. Kế...
Kiến thức - 10 giờ, 3 phút trước
Nhiều lao động không biết mình có quyền dừng làm việc và vẫn được trả lương trong trường hợp đặc biệt này, dẫn đến chịu đựng nguy hiểm trong im lặng.
Tin trong ngày - 10 giờ, 3 phút trước
Nhiều thí sinh sau khi đăng ký hàng chục nguyện vọng xét tuyển đại học nay lại muốn bỏ bớt để giảm chi phí, tuy nhiên quy định của Bộ Giáo dục và Đào...
Kiến thức - 10 giờ, 3 phút trước
Hiện nay, tiêu chí "có việc làm sau tốt nghiệp" đã trở thành yếu tố then chốt khi thí sinh và phụ huynh lựa chọn trường đại học. Dưới đây là 6 cơ sở...
Đời sống số - 10 giờ, 4 phút trước
Ngày 1 tháng 8, thứ Sáu, ngày 8 tháng 6 nhuận âm lịch, đại diện cho năm Tỵ, tháng Quý Mùi và ngày Nhân Âm. Trong môi trường này, con giáp nào nên thận...
Đời sống số - 10 giờ, 24 phút trước
Bài trắc nghiệm này sẽ giúp bạn khám phá xem số phận của bạn là cay đắng hay ngọt ngào — dựa trên cảm xúc bạn cảm nhận ngay khi nhìn vào một bức...
Tin trong ngày - 12 giờ, 44 phút trước
Những ngày cuối tháng 7, 40 cư dân khu S Goldmark City đã cùng ký đơn kêu cứu khẩn cấp gửi tới chính quyền địa phương.
Làm sao - 12 giờ, 46 phút trước
Hành động gọi lại ngay khi thấy cuộc gọi nhỡ có thể khiến bạn vô tình rơi vào bẫy của các đối tượng lừa đảo và mất tiền oan. Để bảo vệ bản thân,...
Kiến thức - 12 giờ, 46 phút trước
Trong 1 gia đình, đứa con này khi lớn lên dễ trở thành sếp nhất! Đây không phải là phỏng đoán vô căn cứ mà đã được một nghiên cứu từ Harvard đã chỉ...
Dòng sự kiện - 12 giờ, 47 phút trước
Đây là các khoản phí, lệ phí và nghĩa vụ tài chính cần thiết mà người làm sổ đỏ phải đóng theo quy định mới nhất của Luật Đất đai 2024.
Làm sao - 12 giờ, 47 phút trước
Mặc dù máy điều hòa là vật dụng "cứu cánh" khi thời tiết nóng bức, nhưng nếu bạn quên làm một việc trước khi sử dụng, rất có thể nó sẽ trở thành vũ...
Kiến thức - 12 giờ, 47 phút trước
Nhiều người dù đã mua Bảo hiểm xe máy bắt buộc vẫn có thể bị Cảnh sát giao thông (CSGT) xử phạt nếu không làm việc này.
Chăm sóc sức khỏe - 12 giờ, 18 phút trước
Trong cơ thể người, thận là một trong những cơ quan đóng vai trò sống còn. Chúng ta được sinh ra với hai quả thận nhưng thực tế nhiều người vẫn có thể sống...
Chăm con - 12 giờ, 18 phút trước
“Đi ra ngoài, đừng làm phiền con nữa!” - tiếng hét và cánh cửa đóng sầm lại là cảnh quen thuộc trong nhiều gia đình có con học cấp hai. Giai đoạn này không...
Tin trong ngày - 12 giờ, 19 phút trước
Nhiều người dân thắc mắc Cảnh sát giao thông (CSGT) có được thu tiền phạt tại chỗ không, nhất là khi mức phạt cao. Theo quy định, không phải mọi lỗi vi phạm đều...
Tin trong ngày - 12 giờ, 19 phút trước
Theo quy định của Luật Đất đai 2024, người sử dụng đất có thể gặp khó khăn trong việc sang tên sổ đỏ ngay cả khi đã có giấy chứng nhận, nếu rơi vào...