Chuyên gia giải đáp 'Toán và tiếng Anh, môn nào quan trọng hơn?', phụ huynh và học sinh nên biết!

Thực trạng lựa chọn ngoại khóa của phụ huynh Việt Nam

Theo khảo sát của VnExpress (2022), 65% phụ huynh Việt Nam ưu tiên tiếng Anh trong các môn ngoại khóa cho con, với niềm tin rằng tiếng Anh là chìa khóa để thành công trong tương lai. Trong khi đó, chỉ 20% phụ huynh nhận thức rằng Toán học là nền tảng tư duy cho mọi môn học.

Điều này cho thấy phụ huynh chưa thực sự nhìn nhận đúng tầm quan trọng của kỹ năng tính toán nhanh và chính xác – một kỹ năng mà con sẽ sử dụng xuyên suốt hành trình từ bé đến lớn, không chỉ trong Toán mà còn trong các môn học khác, bao gồm cả tiếng Anh.

Hiện nay, giáo dục STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học) đang được đặc biệt chú trọng tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Các chương trình đổi mới giáo dục, trại hè STEM, sân chơi robotics và lập trình cho học sinh ngày càng phổ biến, phản ánh xu thế phát triển nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao cho tương lai. Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và đổi mới sáng tạo lên ngôi, STEM không còn là lựa chọn của số ít, mà trở thành chìa khóa mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng mở cho thế hệ trẻ.

Theo chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên, để học tốt các ngành STEM, điều kiện tiên quyết là phải giỏi Toán. Ông khẳng định, rất hiếm có sinh viên nào không giỏi Toán mà lại có thể học tốt các ngành STEM ở bậc đại học. Bởi Toán không chỉ là môn học nền tảng, mà còn là công cụ rèn luyện tư duy logic và tư duy khoa học – hai yếu tố cốt lõi để tiếp cận các lĩnh vực như công nghệ, kỹ thuật, khoa học và cả kinh tế.

Chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên.

Chuyên gia này cho rằng, các ngành STEM luôn quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Chúng ta đang thụ hưởng rất nhiều tiện nghi hiện đại là thành quả của các nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ.

"Tôi cho rằng một đất nước đang phát triển và có tham vọng phát triển mạnh mẽ, trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045 như Việt Nam thì không có cách nào thoát ly hay né tránh việc phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ.

Muốn được như vậy, các ngành đào tạo STEM phải được chú trọng ở bậc đại học, và các môn học như Toán và Khoa học phải được chuẩn bị thật tốt ở bậc phổ thông. Sẽ rất hiếm có sinh viên nào không giỏi Toán mà có thể học tốt các ngành STEM ở đại học. Việc Học viện Toán Tự Tin tập trung vào hỗ trợ Toán cho mọi học sinh cũng sẽ góp phần giúp các em học sinh có lựa chọn rộng mở hơn. Khi các em tự tin với Toán, các em có thể đăng ký học các ngành STEM hay Kinh tế thay vì phải né tránh", chuyên gia Bùi Khánh Nguyên nhận định.

Giỏi Toán rất quan trọng

Nói về việc, tại sao học Toán lại quan trọng, chuyên gia cho rằng: Toán học từ lâu đã giữ một vị trí cốt lõi trong giáo dục phổ thông, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Trong chương trình học của nhiều quốc gia phát triển như Anh quốc, Toán cùng với Ngôn ngữ và Khoa học luôn được xếp vào nhóm các môn học bắt buộc vì đây là nền tảng cho mọi lĩnh vực tri thức và ứng dụng thực tiễn.

Các kỳ thi chuyển cấp hoặc tốt nghiệp tại Việt Nam đều yêu cầu kiểm tra môn Toán vì kỹ năng tính toán (cùng với đọc hiểu, giao tiếp bằng ngôn ngữ) là các kỹ năng không chỉ thiết yếu với đời sống hàng ngày, mà còn là nền tảng quan trọng cho việc học chuyên ngành sau này ở đại học.

"Tại Mỹ, việc tuyển sinh vào đại học thường dựa trên điểm thi SAT (hoặc ACT), trong đó Toán là một nội dung chủ chốt. Nhiều đại học Mỹ không yêu cầu chính xác điểm các môn học tương ứng với chuyên ngành đại học như Vật lý, Sinh học, Hóa học, Kinh tế… vì họ tin rằng, sinh viên nói chung, dù chọn chuyên ngành đại học là gì, thì xuất phát điểm chỉ cần tư duy logic tốt về Toán và Ngôn ngữ. Có tư duy này thì có thể theo học đại học ở hầu hết các chuyên ngành", ông Nguyên cho biết.

Nói về năng lực Toán học của học sinh Việt Nam, ông Nguyên cho rằng, nếu xét về năng lực đại trà, chúng ta có thể dẫn Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA), theo đó năng lực Toán, Khoa học và Đọc hiểu của học sinh 15 tuổi (tương đương lớp 9) của Việt Nam thường ở nhóm trên, có khi lọt vào Top 20, là một trường hợp ngoại lệ cho nhóm các nước cùng trình độ kinh tế - xã hội.

Với học sinh tiểu học thì mới đây, theo thông tin từ Bộ giáo dục & Đào tạo Việt Nam, kết quả từ Chương trình Đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học khu vực Đông Nam Á (SEA-PLM) chu kỳ 2024 công nhận học sinh tiểu học Việt Nam đứng đầu khu vực ASEAN (6 nước) về về Toán, Đọc hiểu, Viết. Nếu xét riêng nhóm học sinh top đầu thì học sinh Việt Nam thường giành giải rất cao trong các cuộc thi Toán quốc tế (như Olympic) mà chúng ta đều biết.

Nếu chúng ta nói "Học sinh việt Nam vốn thông minh, giỏi Toán" thì không chính xác, vì nhóm dân nào cũng có tỷ lệ người thông minh hơn và thông minh xuất sắc, cần nhiều nghiên cứu khoa học mới kết luận được. Còn nếu nói về năng lực Toán thì các cuộc thi và khảo sát nói trên có thể giúp chúng ta kết luận là học sinh Việt Nam có năng lực Toán tương đối tốt so với bạn bè đồng trang lứa trong khu vực và trong nhóm nước OECD.

Toán và tiếng Anh, cái nào quan trọng hơn?

Thực tế, Toán và tiếng Anh không hề đối lập mà có mối liên hệ chặt chẽ, bổ trợ lẫn nhau trong sự phát triển của trẻ. (Ảnh minh họa)

Chuyên gia cho rằng, tiếng Anh rất quan trọng, là công cụ giao tiếp quốc tế, nhưng cha mẹ và các em học sinh không nên chỉ tập trung vào Tiếng Anh mà coi nhẹ Toán, vì Toán là công cụ của tư duy logic và tư duy khoa học.

Chúng ta cần có sự cân bằng, đừng chỉ vì tập trung vào công cụ giao tiếp như tiếng Anh mà để hổng kiến thức Toán. Kém Toán thì dù vào trường quốc tế, dù đi du học cũng sẽ tự hạn chế các cơ hội của mình lại. Tôi tin rằng sinh viên kém Toán rất khó vượt qua được 2 năm đầu giáo dục đại cương (General Education) ở đại học Mỹ, dù tiếng Anh có thể đạt IELTS 8.0 hoặc cao hơn.

Học giỏi Toán lợi nhiều thứ. Học sinh có nhiều lựa chọn nghề nghiệp và chuyên ngành hơn so với học sinh không giỏi Toán, nhất là các chuyên ngành đại học về STEM và Kinh tế. Các ngành này cũng thường được trả lương cao hơn nhiều do tính thiết yếu với xã hội.

"Học giỏi Toán, hoặc thậm chí không giỏi nhưng nắm vững các vấn đề về Toán cũng xây dựng cho người học tư duy logic để giải quyết vấn đề một cách khoa học, thay vì xử lý vấn đề trong cuộc sống và công việc một cách phi logic, vô lý và trái ngược với khoa học và do vậy dẫn tới thất bại.

Nói chung, đầu tư học giỏi Toán không bao giờ "lỗ" cả, nếu không nói đó là chiến lược rất khôn ngoan mà mọi cha mẹ nên làm cho con, từ bậc phổ thông!", ông Nguyên nói.