Chính thức bỏ hình thức kỷ luật giáng chức và hạ bậc lương đối với cán bộ, công chức vi phạm

Để nhanh chóng cụ thể hóa các chủ trương, định hướng lớn của Đảng, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 172/2025/NĐ-CP, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, thay thế Nghị định số 112/2020/NĐ-CP ngày 18/9/2020 về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức và Nghị định số 71/2023/NĐ-CP ngày 20-9-2023 về việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị định số 112/2020/NĐ-CP.

Thắt chặt trường hợp chưa xem xét xử lý kỷ luật

Nghị định số 172/2025/NĐ-CP chỉ còn quy định 3 trường hợp chưa xem xét xử lý kỷ luật, thay vì 4 trường hợp như tại Nghị định số 112/2020/NĐ-CP. Cụ thể:

- Trường hợp cán bộ, công chức đang điều trị bệnh hiểm nghèo hoặc đang mất khả năng nhận thức; bị ốm nặng và phải điều trị nội trú tại bệnh viện, có xác nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền.

- Trường hợp nữ cán bộ, công chức đang mang thai, nghỉ thai sản, đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi; hoặc trường hợp nam cán bộ, công chức đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi trong tình huống người vợ đã mất, không thể nuôi con do sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan được quy định trong Bộ luật Dân sự và pháp luật về tình trạng khẩn cấp, trừ khi chính người có hành vi vi phạm có văn bản đề nghị được xem xét kỷ luật.

- Trường hợp cán bộ, công chức đang bị khởi tố, tạm giữ, tạm giam trong thời gian chờ kết luận của cơ quan có thẩm quyền điều tra, truy tố, xét xử về hành vi vi phạm pháp luật; trừ khi có quyết định khác của cấp có thẩm quyền.

(Trước đây, theo Nghị định số 112/2020/NĐ-CP, cả trường hợp “cán bộ, công chức, viên chức đang trong thời gian nghỉ hằng năm, nghỉ theo chế độ, nghỉ việc riêng được cấp có thẩm quyền cho phép” cũng được xem là chưa xem xét xử lý kỷ luật.)

Ảnh minh họa

Bổ sung các trường hợp được miễn trách nhiệm kỷ luật

Nghị định số 172/2025/NĐ-CP còn quy định rõ các trường hợp được miễn trách nhiệm kỷ luật theo quy định của Bộ luật Hình sự và các quy định liên quan khác. Các hành vi vi phạm đi kèm một hoặc một số tình tiết sau sẽ được miễn kỷ luật:

- Có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc mất năng lực hành vi dân sự tại thời điểm xảy ra vi phạm

- Thi hành quyết định của cấp trên theo quy định tại Luật Cán bộ, công chức năm 2025

- Hành vi vi phạm xảy ra trong tình thế cấp thiết, do sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan khi thực thi công vụ, có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền

- Thực hiện nhiệm vụ đúng quy trình, thủ tục, không vì mục đích tư lợi nhưng gây hậu quả do yếu tố khách quan

- Thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo được cho phép, đúng chủ trương, có động cơ vì lợi ích chung nhưng gây thiệt hại

- Đã qua đời trước khi bị xử lý kỷ luật.

Quy định này nhằm tạo hành lang pháp lý để khuyến khích tinh thần dám nghĩ, dám làm trong đội ngũ cán bộ, công chức. Đồng thời, Nghị định số 172/2025/NĐ-CP cũng làm rõ các tình tiết có thể xem xét để giảm nhẹ hoặc tăng nặng mức kỷ luật; đồng thời có sửa đổi và bổ sung liên quan đến thời hạn xử lý kỷ luật.

Bỏ một số hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức

Theo Nghị định, các hình thức kỷ luật đối với cán bộ bao gồm: khiển trách; cảnh cáo; cách chức - áp dụng đối với cán bộ được bổ nhiệm, phê chuẩn hoặc chỉ định giữ chức vụ, chức danh; bãi nhiệm.
Đối với công chức, các hình thức kỷ luật áp dụng gồm: khiển trách; cảnh cáo; cách chức - đối với công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý; và buộc thôi việc.

Như vậy, hình thức “giáng chức” đối với công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và “hạ bậc lương” đối với công chức không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý như đã quy định tại Nghị định số 71/2023/NĐ-CP nay đã không còn được duy trì. Sự điều chỉnh này phù hợp với Luật Cán bộ, công chức năm 2025, bởi luật không còn quy định hai hình thức kỷ luật nêu trên.