Chỉ hơn 2 tháng nữa, Thành phố duy nhất ở nơi từng là kinh đô Nhà nước đầu tiên của Việt Nam dự kiến bị xóa tên khỏi bản đồ hành chính

Biểu tượng một thời sắp khép lại?

Theo lộ trình cải cách bộ máy quản lý Nhà nước, bắt đầu từ ngày 1/7/2025, cấp hành chính huyện, quận và thị xã sẽ chính thức được xóa bỏ trong mô hình tổ chức của chính quyền địa phương ở nhiều tỉnh, thành phố. Điều này đồng nghĩa với việc TP. Việt Trì, thành phố duy nhất tại Phú Thọ và cũng là đô thị trung tâm của vùng Đất Tổ sẽ không còn danh xưng "thành phố" trên bản đồ hành chính.

Việt Trì không đơn thuần là một đô thị, mà còn là nơi gắn liền với hình ảnh Kinh đô Văn Lang, nơi Các vua Hùng chọn làm nơi dựng nước. Trong tâm thức người Việt, đây là vùng đất linh thiêng, nơi khai sinh ra quốc gia đầu tiên, nơi mà câu nói: "Dù ai đi ngược về xuôi, nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba" đã in sâu vào tâm trí bao thế hệ.

Một góc TP. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

Việc xóa cấp huyện, theo tinh thần của Nghị quyết số 35/2023/QH15, được xem là một bước đi nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý và tiết kiệm ngân sách hành chính. Theo đó, mô hình "một cấp chính quyền địa phương" sẽ chỉ còn tồn tại ở cấp tỉnh và cấp xã/phường.

Dù chưa có công bố chính thức về tên gọi hành chính mới thay cho TP. Việt Trì, nhưng theo chuyên gia, rất có thể khu vực này sẽ được quy hoạch lại thành phường trực thuộc tỉnh, hoặc đơn giản hóa thành đơn vị hành chính đô thị cấp cơ sở - tương tự như các quận/thị xã sau cải cách.

Việc "không còn thành phố" không đồng nghĩa với việc mất đi các chức năng đô thị hay giá trị văn hóa - tuy nhiên, nó đặt ra câu hỏi lớn về cách duy trì biểu tượng địa phương trong tiến trình cải cách.

TP. Việt Trì, được thành lập vào ngày 4/6/1962, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Phú Thọ. Với diện tích 111,75km2 và dân số khoảng 214.777 người tính đến năm 2024, Việt Trì đã trải qua hơn 60 năm phát triển, trở thành đô thị loại I vào năm 2012

Sở hữu vị trí địa lý đặc biệt, nơi hội tụ của ba con sông lớn: Sông Hồng, sông Lô và sông Đà, TP. Việt Trì không chỉ là trung tâm hành chính mà còn là điểm đến du lịch văn hóa, lịch sử quan trọng của cả nước. Hằng năm, thành phố đón hàng triệu lượt du khách đến tham quan Khu di tích lịch sử Đền Hùng và tham gia các lễ hội truyền thống.

Giữ hồn cốt vùng đất Tổ giữa đổi thay

Với bề dày văn hóa - lịch sử đặc biệt, việc thay đổi tên gọi hành chính của TP. Việt Trì nếu không đi kèm các chính sách bảo tồn biểu tượng văn hóa, có thể tạo ra một khoảng trống đáng kể trong bản sắc địa phương.

Vùng đất thiêng - Đền Hùng

Nơi từng là "trái tim" hành chính - văn hóa - kinh tế của Phú Thọ, nay đứng trước ngưỡng thay tên, đổi danh xưng, có thể là một bước phát triển cần thiết về mô hình quản lý. Nhưng hơn cả, Việt Trì cần một lộ trình gìn giữ tinh thần "Thành phố lễ hội về với cội nguồn dân tộc Việt Nam" - như cách mà nơi đây từng được định vị trên bản đồ du lịch quốc gia.

Sự kiện TP. Việt Trì sắp bị xóa tên khỏi danh mục thành phố là dấu mốc mang tính bước ngoặt. Một mặt, đó là tiến trình hiện đại hóa hành chính, là bước chuyển mình cần thiết để thích ứng với yêu cầu phát triển mới. Đây là cơ hội để Việt Trì tái cấu trúc, nâng cao hiệu quả quản lý và hướng tới mô hình đô thị thông minh, hiện đại hơn.

Dù không còn mang danh xưng "thành phố" trên bản đồ hành chính, nhưng Việt Trì vẫn giữ vững vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Phú Thọ.

Dự kiến TP. Việt Trì sẽ không còn "danh xưng" thành phố sau ngày 1/7/2025

Với vị thế đặc biệt là vùng đất Tổ, nơi khởi nguồn của dân tộc Việt Nam, Việt Trì sẽ tiếp tục phát huy giá trị lịch sử, văn hóa và tiềm năng phát triển để trở thành đô thị hiện đại, đáng sống và là điểm đến hấp dẫn trong tương lai.

Nhưng mặt khác, nó cũng là hồi chuông để nhìn lại: Làm sao để một "thành phố" của ký ức dân tộc không bị lu mờ giữa những thay đổi kỹ thuật số và thể chế mới? Điều này đòi hỏi sự nỗ lực của người dân và chính quyền địa phương trong hành trình xây dựng và phát triển vùng đất này trong tương lai.

Việc điều chỉnh đơn vị hành chính sắp tới là bước đi cần thiết để Việt Trì tiếp tục phát triển bền vững, hiện đại và hội nhập sâu rộng hơn, cùng hòa mình vào kỷ nguyên vươn mình của đất nước.

Vào khoảng thế kỷ thứ VII trước Công nguyên (khoảng năm 2879 TCN), trên nền tảng phát triển rực rỡ của văn hóa Đông Sơn, Nhà nước đầu tiên trong lịch sử Việt Nam - Nhà nước Văn Lang đã chính thức ra đời. Kinh đô của quốc gia sơ khai này được đặt tại Phong Châu, tương ứng với Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ngày nay - nơi được xem là "vùng đất thiêng liêng" trong tâm thức người Việt, nơi gắn liền với huyền thoại dựng nước từ thuở hồng hoang.

Theo Đại Việt sử ký toàn thư, truyền thuyết kể rằng Lạc Long Quân - hậu duệ đời thứ năm của Thần Nông - cùng vợ là Âu Cơ, con gái của Đế Lai, sinh ra một bọc trăm trứng, nở ra 100 người con trai. Sau khi chia tay, 50 người con theo cha xuống biển, 50 người theo mẹ lên núi. Người con trưởng được tôn làm vua, lấy hiệu là Hùng Vương, mở đầu cho thời kỳ các vua Hùng dựng nước, đặt quốc hiệu là Văn Lang, đóng đô tại Bạch Hạc - một vùng đất thuộc Phú Thọ ngày nay.

Đến khoảng thế kỷ III trước Công nguyên (năm 258 TCN), nhà nước Văn Lang dần suy yếu. Lợi dụng thời cơ đó, Thục Phán - An Dương Vương đã thống nhất các nhóm cư dân Âu Việt và Lạc Việt, lập nên Nhà nước Âu Lạc và dời đô về Cổ Loa (thuộc địa phận Hà Nội ngày nay), đánh dấu một chương mới trong tiến trình phát triển quốc gia dân tộc.