Cậu bé Việt Nam mê toán đã trở thành nhà khoa học thay đổi ngành bán dẫn toàn cầu như thế nào?

Ở tuổi 37, tiến sĩ Trần Anh Minh đã vượt qua mọi giới hạn, từ những ngày thơ ấu đầy đam mê ở Vinh, Nghệ An, đến những thử thách khắc nghiệt tại các ngôi trường danh tiếng ở Việt Nam, Nhật Bản và Hoa Kỳ. Hành trình của ông không chỉ ghi dấu ấn với những đột phá khoa học trong lĩnh vực chip quang tích hợp mà còn truyền cảm hứng về khát vọng cống hiến và lòng dũng cảm khởi nghiệp, định hình tương lai của ngành bán dẫn toàn cầu và cộng đồng người Việt.

Tiến sĩ Trần Anh Minh

Trước khi trở thành biểu tượng của công nghệ quang tử tích hợp, câu chuyện của tiến sĩ Trần Anh Minh bắt đầu từ một cậu bé tài năng tại Vinh, Nghệ An nơi mà tình yêu với kiến thức được nuôi dưỡng trong một gia đình giáo viên. Ngay từ những năm đầu, Minh đã bộc lộ niềm đam mê đặc biệt với toán học. Những giải thưởng học sinh giỏi quốc gia ở các bậc lớp 11 và 12 không chỉ khẳng định tài năng mà còn thổi bùng trong cậu những câu hỏi sâu sắc về ý nghĩa cuộc sống và khát khao tạo ra giá trị cho xã hội.

Hành trình học tập của Minh không dừng lại ở biên giới quê nhà. Sau khi được tuyển thẳng vào Đại học Bách khoa Hà Nội với chuyên ngành Điện tử viễn thông, ông quyết định mở rộng chân trời tri thức bằng cách nhận học bổng MEXT của chính phủ Nhật Bản. Những năm tháng tại Đại học Tokyo là giai đoạn đầy gian truân, từ những khó khăn về ngôn ngữ đến những giờ học kéo dài gấp bội so với bạn bè. Tuy nhiên, chính những thử thách đó đã hun đúc tính kiên trì và nghị lực, khi Minh cùng giáo sư Motoichi Ohtsu đối mặt với “bài toán tỷ đô” biến tấm silicon vốn không phát sáng thành nguồn sáng khả kiến. Thành tựu này không chỉ mang về giải thưởng nghiên cứu xuất sắc của Đại học Tokyo mà còn mở ra một chương mới cho công nghệ truyền tải thông tin trên chip silicon.

Nhà khoa học Trần Anh Minh cùng các cộng sự. Ảnh: Nexus Photonics

Chặng đường tiếp theo đưa Minh đến Hoa Kỳ, nơi ông gia nhập Đại học California, Santa Barbara (UCSB) để theo đuổi chương trình tiến sĩ. Tại đây, dưới sự hướng dẫn của giáo sư John Bowers là “cha đẻ” của công nghệ tích hợp laser trên silicon, Minh đã dấn thân vào các dự án nghiên cứu được tài trợ bởi DARPA và các tổ chức hàng đầu khác. Những đêm dài trong phòng thí nghiệm, những lần thất bại và kiên trì vượt qua chúng đã tạo nên những công trình khoa học ấn tượng về mạch quang tử tích hợp, laser có độ nhiễu thấp và ống dẫn sóng hiệu suất cao, được đăng tải trên các tạp chí uy tín như Optica, Optics Express và IEEE Photonics Technology Letters.

Năm 2018, khi nhận được lời mời làm việc từ Apple, tập đoàn công nghệ khổng lồ với những dự án đột phá lấy cảm hứng từ tầm nhìn của Steve Jobs, Minh đã đứng trước một ngã rẽ quyết định. Với niềm tin rằng khởi nghiệp chính là con đường để không hối tiếc, ông đã lựa chọn đồng sáng lập Nexus Photonics cùng với các chuyên gia người Việt và quốc tế. Tại Nexus Photonics, vai trò phó chủ tịch nghiên cứu của Minh đã giúp ông lãnh đạo việc phát triển công nghệ chip quang tích hợp độc đáo: kết hợp các vật liệu chủ động và thụ động trên một chip duy nhất, mở rộng ứng dụng từ truyền dữ liệu, định vị, xe tự lái cho đến thực tế ảo và công nghệ lượng tử. Những sản phẩm của Nexus đã thiết lập các kỷ lục về độ nhiễu của laser và tổn thất của ống dẫn sóng, được công bố trên những tạp chí khoa học danh giá như Science và Nature.

Không chỉ là nhà khoa học xuất sắc, Minh còn là người lãnh đạo kiên cường trong những thời điểm khó khăn của khởi nghiệp. Khi Nexus Photonics phải đối mặt với khủng hoảng nội bộ, mất mát nhân sự chủ chốt và áp lực từ thị trường, những đêm mất ngủ bên sách và nghiên cứu các mô hình doanh nghiệp thành công đã giúp ông điều chỉnh chiến lược và trưởng thành hơn về mặt quản trị.