Cấp tỉnh và cấp xã phải làm thêm những việc gì khi bỏ cấp huyện?

Mới đây, Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và cơ quan liên quan chỉ đạo nghiên cứu, xây dựng đề án, tờ trình Bộ Chính trị về sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.

Nội dung này phải được hoàn thiện để trình Ban chấp hành Trung ương Đảng (qua Ban Tổ chức Trung ương) trước ngày 7/4.

Xác định thẩm quyền của cấp tỉnh và cấp xã

TS. Phạm Trọng Nghĩa, Ủy viên Chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, để đảm bảo quá trình tinh gọn bộ máy khả thi, hiệu quả khi bỏ cấp huyện, cần quan tâm đến một số vấn đề.

Đầu tiên là cần xác định thẩm quyền của cấp tỉnh và cấp xã. Bởi theo ông Nghĩa, cấp huyện hiện đóng vai trò trung gian trong quản lý đất đai, hộ tịch, an ninh trật tự, ngân sách địa phương, và thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

“Khi bỏ cấp huyện, cần xác định rõ các chức năng này sẽ được chuyển giao lên cấp tỉnh hay xuống cấp xã”, TS Phạm Trọng Nghĩa lưu ý.

Tiếp đó là vấn đề nguồn lực thực hiện chức năng nhiệm vụ, ông Nghĩa cho rằng, khi bỏ cấp huyện, cấp tỉnh và cấp xã sẽ phải đảm nhận thêm nhiều nhiệm vụ (quy hoạch, cấp phép, giải quyết tranh chấp đất đai…). Do đó cần tăng cường nhân sự, ngân sách và cơ sở vật chất cho cấp tỉnh, cấp xã.

Cần tăng cường nhân sự, ngân sách và cơ sở vật chất cho cấp tỉnh, cấp xã (Ảnh minh họa).

Thứ ba, vấn đề thông suốt của dịch vụ công, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa phân tích, bỏ cấp huyện, chúng ta sẵn sàng giải pháp để người dân không phải di chuyển xa hơn, cấp xã đủ năng lực để giải quyết các nhu cầu cho người dân.

Vấn đề đồng bộ hệ thống chính trị cũng là câu chuyện cần đặt ra khi tính đến việc bỏ cấp huyện.

“Hiện nay, Tổ chức Đảng và đoàn thể được tổ chức song song với chính quyền ở cả 3 cấp. Do đó, khi bỏ cấp huyện sẽ cần điều chỉnh toàn bộ hệ thống này”, ông Nghĩa nói. Bên cạnh đó, cần tiến hành rà soát tất cả các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến cấp huyện để sửa đổi.

Nhanh chóng sửa đổi luật

Theo đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, việc sáp nhập tỉnh và bỏ cấp huyện để tinh giản bộ máy tinh gọn nhẹ, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, chúng ta cần sửa đổi toàn diện, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Ngoài việc sửa Hiến pháp để làm cơ sở pháp lý cao nhất, sau đó các luật chuyên ngành sẽ được sửa đổi theo hướng phân định lại chức năng, nhiệm vụ giữa cấp tỉnh và cấp xã; nhất là các quy định pháp luật liên quan đến tổ chức bộ máy, tố tụng, ngân sách, tài nguyên thiên nhiên, điều kiện kinh doanh, quản lý dân cư...

Ông Nghĩa cho rằng cần phải tiếp tục sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Sửa đổi các điều khoản liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện, đồng thời điều chỉnh lại mối quan hệ giữa cấp tỉnh và cấp xã.

Đi cùng đó, đối với khối tư pháp cần sửa Luật tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức VKSND.

Nhiều luật quan trọng khác như Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường cũng sẽ điều chỉnh để việc thực hiện thông suốt.

Ngoài ra cũng cần sửa Luật Ngân sách Nhà nước 2015 do việc bỏ cấp huyện sẽ yêu cầu sửa đổi các quy định về phân bổ ngân sách, chuyển nguồn lực tài chính trực tiếp từ cấp tỉnh xuống cấp xã, hoặc điều chỉnh lại cơ chế quản lý tài chính công ở cấp tỉnh để phù hợp với mô hình mới.

Các luật liên quan đến quản lý hộ tịch, dân cư và hành chính sẽ được xem xét sửa đổi đồng bộ. Ví dụ như Luật Hộ tịch và Luật Cư trú quy định trách nhiệm của chính quyền cấp huyện trong quản lý hộ tịch, cư trú. Bỏ cấp huyện, cần sửa đổi để phân định lại trách nhiệm giữa cấp tỉnh và cấp xã trong các lĩnh vực này.

Việc sửa các luật này sẽ được thực hiện một cách nhanh chóng, quyết liệt và thuận lợi với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, để xây dựng bộ máy 'tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả' như Tổng Bí thư Tô Lâm và Trung ương đã xác định.

(Ảnh minh họa)

Tại Kết luận 127, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước.

Ngoài yêu cầu chủ động rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung Điều lệ Đảng, Quy định về thi hành Điều lệ Đảng, Bộ Chính trị cũng yêu cầu nghiên cứu việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp với phạm vi là các vấn đề về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Việc này được Bộ Chính trị giao Đảng ủy Quốc hội được chủ trì, phối hợp với Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo Đảng ủy Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Đảng ủy Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan thực hiện và hoàn thành chậm nhất vào ngày 30/6. Tức là việc sửa đổi Hiến pháp phải hoàn thành trong 4 tháng.

Bộ Chính trị cũng đã giao Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội (theo phạm vi, lĩnh vực) chủ trì, chỉ đạo Đảng ủy Bộ Tư pháp, Đảng ủy Ủy ban Pháp luật và Tư pháp và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số luật liên quan cũng trong thời hạn 4 tháng.

Trong đó có Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Cán bộ, công chức, Luật Thanh tra, Luật Quy hoạch, Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Tổ chức tòa án nhân dân, Luật Tổ chức viện kiểm sát nhân dân và các luật, văn bản có liên quan.