Cán bộ, công chức xã mới: Phải có bằng đại học trở lên, 16.100 người thiếu chuẩn sẽ thế nào?

Công chức cấp xã mới phải có trình độ đại học trở lên

Đây là nội dung đáng chú ý tại Công văn 11 của Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp của Chính phủ về việc hướng dẫn tiêu chuẩn chức danh công chức cấp xã mới.

Theo đó, tiêu chuẩn về trình độ đào tạo áp dụng chung đối với các công chức lãnh đạo, quản lý và công chức chuyên môn, nghiệp vụ như sau: Có trình độ chuyên môn đại học trở lên cơ bản phù hợp lĩnh vực công tác của vị trí việc làm được bố trí hoặc có kinh nghiệm thực tiễn liên quan vị trí việc làm.

Trường hợp cán bộ, công chức cấp xã đang được cơ quan có thẩm quyền cử đi đào tạo trình độ đại học để đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm đảm nhận, thì được cơ quan quản lý công chức xem xét, bố trí vào vị trí việc làm ở cấp xã mới cho phù hợp; đồng thời tiếp tục tham gia đào tạo cho đến khi tốt nghiệp theo đúng quy định.

Đối với công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số hoặc công tác ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn chưa đạt trình độ chuyên môn đại học cần xem xét năng lực, tín nhiệm, kinh nghiệm thực tiễn bố trí việc làm phù hợp; đồng thời phải được chuẩn hóa trình độ đại học sau 5 năm kể từ khi thành lập đơn vị hành chính cấp xã mới.

Yêu cầu công chức xã có bằng đại học trở lên để loại bỏ cán bộ thiếu chuẩn (Ảnh minh họa).

Nội dung này cũng thể hiện tại Dự thảo Nghị định về đào tạo, bồi dưỡng công chức được Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến.

Theo tinh thần đổi mới của dự thảo Luật Cán bộ, công chức năm 2025 và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, công chức khi tuyển dụng, bố trí vào vị trí việc làm phải đáp ứng điều kiện về trình độ đào tạo đại học trở lên theo yêu cầu của vị trí việc làm cần tuyển dụng.

Đồng thời, trước yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao trong hệ thống công vụ, công tác đào tạo công chức cần phải có sự đổi mới mạnh mẽ, tạo hành lang pháp lý để đào tạo các chuyên ngành mới về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới và sự phát triển của đất nước.

Do đó, Bộ Nội vụ đề xuất đào tạo bằng tốt nghiệp thứ 2 trình độ đại học cho công chức để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của cơ quan, đơn vị đối với các chuyên ngành về: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kỹ năng số, công nghệ số.

Một trong những nguyên tắc đào tạo, bồi dưỡng công chức là phải căn cứ vào vị trí việc làm lãnh đạo, quản lý; vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ; gắn với công tác sử dụng, quản lý công chức phù hợp với kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và nhu cầu xây dựng, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao của cơ quan, đơn vị.

Khoảng 16.100 cán bộ, công chức không có bằng đại học

Theo thống kê của Bộ Nội vụ đến hết ngày 31/12/2024, số lượng cán bộ, công chức cấp xã là 212.606 người, trong đó có 92,4% tốt nghiệp đại học trở lên và 7,6% tốt nghiệp cao đẳng trở xuống. Như vậy đến thời điểm trên, có hơn 16.100 cán bộ, công chức cấp xã không có bằng đại học.

Trao đổi về vấn đề này, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cho biết, thời gian trước đây, cán bộ, công chức ở miền núi có thể có trình độ từ trung cấp trở lên. Tuy nhiên hiện nay, việc chuẩn hóa cán bộ, công chức cấp xã đã được quy định ở Nghị định 33/2023/NĐ-CP.

"Quy định pháp luật hiện hành cũng nêu rõ cán bộ, công chức cấp xã phải tốt nghiệp đại học. Nên tiêu chuẩn về cán bộ cấp xã sau sáp nhập nêu trên cũng không phải là mới, mà là kế thừa quy định hiện hành. Cán bộ, công chức đáp ứng trình độ đại học là tất yếu. Tuy nhiên tỷ lệ chưa đáp ứng cũng rất ít", ông Dĩnh cho hay.

Theo chuyên gia này, việc chuẩn hóa với cán bộ, công chức cấp xã sau sáp nhập càng có ý nghĩa trong công cuộc sắp xếp bộ máy chưa từng có trong tiền lệ. Trước mắt giữ nguyên số lượng người của cấp huyện và cấp xã hiện nay. Tuy nhiên vẫn có yêu cầu trong 5 năm phải thực hiện bố trí, sắp xếp lại biên chế theo quy định.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ lý giải, cấp xã mới sẽ có quy mô, dân số, chức năng, nhiệm vụ lớn hơn rất nhiều, chưa kể tiếp tục được phân quyền nhiều hơn.

(Ảnh minh họa)

Cấp xã vừa có vai trò thực hiện chính sách pháp luật sát sườn với người dân, đồng thời nêu cao việc tự quản địa phương. Với những điểm mới này, đòi hỏi cán bộ, công chức cấp xã phải có trình độ rất cao, mới giải quyết công việc nhuần nhuyễn, thuận tiện, nhanh nhất cho dân.

"Cấp xã có thẩm quyền mà cán bộ không đủ năng lực thì rất khó thực thi nhiệm vụ. Vì vậy, nhiều địa phương như Hà Nội còn đưa Thành ủy viên, Bí thư huyện về làm lãnh đạo xã, phường để vận hành đơn vị hành chính mới được ngay, không bị đứt đoạn trong chỉ đạo, lãnh đạo, điều hành", nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho hay.

Công chức cấp xã đang học trung cấp, cao đẳng, đại học theo Nghị định số 101/2017, nếu được cơ quan có thẩm quyền dự kiến bố trí vào vị trí việc làm phù hợp với trình độ đào tạo, thì tiếp tục hưởng chế độ, chính sách cho người được cử đi đào tạo đến khi hoàn thành khóa đào tạo theo quy định.

Trường hợp, công chức cấp xã đang học trung cấp, cao đẳng, đại học theo quy định mà được cấp có thẩm quyền quyết định thực hiện chính sách theo Nghị định số 178/2024 và Nghị định số 67/2025, thì không tiếp tục được hưởng chế độ, chính sách về đào tạo theo quy định mới.