Thứ tư, 05/11/2025
Cuối tuần trước khi đi chơi với bạn, nghe cô ấy nhắc đến con mình với vẻ nhăn mặt, than thở: "Đứa bé quá nghịch ngợm, dùng xong đồ đạc vứt lung tung, trên giường chất đầy quần áo, sách vở, tất... nói mãi không nghe, dọn xong ngày hôm sau lại bừa bãi như cũ". Đây có lẽ là tình cảnh nhiều phụ huynh gặp phải - một đứa trẻ không thích dọn dẹp, giường chiếu hỗn độn luôn khiến người ta lo lắng.
Nhưng thực ra, mọi việc đều có hai mặt. Lấy chuyện giường bừa bộn làm ví dụ. Con của bạn tôi dù không thích dọn phòng, nhưng lại có năng khiếu hội họa. Những bức tranh đầy màu sắc trên bàn ẩn chứa vô số ý tưởng độc đáo và sự sáng tạo không ngừng.

Giường càng bừa, sáng tạo càng cao?
Năm 2023, nhóm nghiên cứu của nhà tâm lý học Vohs đã thực hiện một thí nghiệm, chia ngẫu nhiên 48 người tham gia vào phòng "gọn gàng" hoặc "bừa bộn", yêu cầu họ liệt kê công dụng sáng tạo của quả bóng bàn.
Kết quả cho thấy, nhóm phòng bừa đưa ra số lượng và chất lượng ý tưởng vượt trội, điểm độc đáo cao hơn nhóm gọn gàng gần 30%.
Nghiên cứu mở rộng sau đó cho thấy, người giường bừa có điểm sáng tạo cao hơn 50% so với người ngăn nắp.
Những kết quả này phần nào chứng minh môi trường hỗn độn có thể trực tiếp thúc đẩy tư duy phân kỳ, giúp con người thoát khỏi khuôn mẫu trong thời gian ngắn, có khả năng liên tưởng tự do.
Những người nổi tiếng như Einstein, Steve Jobs thường có không gian làm việc khá bừa bộn. Vậy tại sao môi trường vô trật tự lại kích thích sáng tạo?
Về bản chất, sự hỗn độn truyền đi tín hiệu "ngẫu nhiên". Những tín hiệu ngẫu nhiên trong môi trường vô trật tự sẽ kích thích mạng lưới tư duy, như khơi gợi tư duy đổi mới, tư duy zero-based (tư duy xuất phát từ con số 0)...
Tư duy zero-based bắt nguồn từ khái niệm ngân sách zero-based những năm 1970, chỉ lối tư duy xem xét vấn đề từ gốc rễ bằng cách thoát khỏi ràng buộc của khuôn khổ và kinh nghiệm hiện có.
Mục đích của lối tư duy này là tìm kiếm sự đổi mới, với ba đặc tính là thiết lập lại từ đầu, định hướng mục tiêu và đột phá sáng tạo.
Môi trường vô trật tự về bản chất chính là thiết lập lại từ đầu, biến các quy tắc và môi trường có trật tự thành ngẫu nhiên, giúp con người tìm ra giải pháp mới trong hỗn độn.
Con đường cốt lõi mà sự bừa bộn mang lại sáng tạo là môi trường định hình lại mô hình nhận thức thông qua tính dẻo của thần kinh.
Sự vô trật tự làm suy yếu cảm giác kiểm soát, kích hoạt vỏ não anterior cingulate cortex (ACC) / mạng chế độ mặc định (DMN), từ đó thúc đẩy sự liên tưởng xa và không liên quan, giải phóng tư duy phân kỳ và sáng tạo.
Ở một mức độ nào đó, thành công của họa sĩ Picasso cũng nhờ kích thích từ môi trường hỗn độn. Xưởng vẽ của ông đầy màu văng tung tóe, gốm sứ và vải vẽ lẫn lộn, thậm chí bàn ăn cũng trở thành nơi sáng tác. Năm 1957, trong cơn bừng sáng, ông đã vẽ ngay trên bàn ăn tại nhà ở Cannes.
Sau này, ông khai sinh một thời đại nghệ thuật của riêng mình - Chủ nghĩa Lập thể (Cubism), về bản chất đã giải cấu trúc các quy tắc phối cảnh truyền thống, mang đến "luồng máu mới" cho sự đổi mới và phát triển của giới mỹ thuật.
Môi trường hỗn độn cùng sự pha trộn của nhiều mùi đã kích hoạt quá trình tái tổ chức trí nhớ vùng hippocampus-neocortex của Picasso, thúc đẩy liên tưởng xuyên ngành, từ đó mang lại "cách mạng nghệ thuật".

Càng bừa càng tốt?
Tuy nhiên, cái gì quá cũng không tốt. Sự hỗn độn phá vỡ cân bằng quá mức tuy mang lại ý tưởng độc đáo, nhưng cũng tiềm ẩn "rủi ro" nhất định. Ví dụ như xuất hiện hàng loạt hiệu ứng cửa sổ vỡ (Broken window effect) trong tâm lý học.
Khi con người sống lâu trong môi trường vô trật tự, chức năng vỏ não trước trán sẽ bị ức chế. Hơn nữa, môi trường bừa bộn còn làm tăng gánh nặng giác quan, khiến nồng độ cortisol tăng cao, ức chế trạng thái thư giãn cần thiết cho tư duy sáng tạo, bất lợi cho tư duy phân kỳ.
Ngoài ra, môi trường vô trật tự còn kích thích hành vi mờ ám về đạo đức.
Ví dụ trong thí nghiệm, tỷ lệ gian lận ở nhóm phòng bừa cao hơn, do sự hỗn độn làm suy yếu sự tuân thủ khuôn khổ đạo đức truyền thống và quyền uy. Sự suy yếu này giống như cửa sổ vỡ, những kích thích lặp đi lặp lại chỉ khiến vết nứt ngày càng lớn, đồng thời quan niệm đạo đức cũng ngày càng giảm sút. Họ có thể trở nên bất ổn cảm xúc, khả năng tự chủ suy yếu, từ đó có xu hướng thách thức trật tự xã hội ở mức độ nhất định.
Thực tế, môi trường gọn gàng cũng có thể nâng cao hiệu suất làm việc và thúc đẩy đổi mới.
Như nhà vật lý đoạt giải Nobel Planck, bàn làm việc của ông chỉ có bản thảo tính toán và dụng cụ cơ bản. Bố cục không gian tối giản giúp ông tập trung vào việc suy luận lý thuyết lượng tử.
Tóm lại, sự bừa bộn trong phòng ảnh hưởng đa chiều đến con người, có lợi có hại. Khi nhìn nhận kết luận cũng nên giữ thái độ biện chứng, bởi không có đáp án tiêu chuẩn cho câu hỏi làm sao để có được sự sáng tạo.
Nguồn: https://thoitrangvang.com.vn/cac-nha-tam-ly-hoc-nhung-nguoi-co-giuong-bua-bon-sang-tao-hon-50-so-voi..
Theo nguyên tắc, mỗi thửa đất đủ điều kiện chỉ được cấp một Giấy chứng...
Doanh nghiệp - 5 giờ, 12 phút trước
Từ một cậu bé nghèo lớn lên giữa vùng cao nguyên Đắk Lắk khắc nghiệt, ông Đặng Lê Nguyên Vũ đã kiến tạo nên thương hiệu Trung Nguyên lừng danh thế giới. Hành trình...
Tin trong ngày - 5 giờ, 28 phút trước
Chính phủ đã ban hành Nghị định số 282/2025/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội;...
Tin trong ngày - 6 giờ, 31 phút trước
Sau khi phẫu thuật thẩm mỹ mà làm thay đổi đặc điểm nhận dạng thì hãy nhớ đi đổi lại các giấy tờ tùy thân để tránh những rắc rối không đáng có.
Kiến thức - 6 giờ, 31 phút trước
Theo Luật mới nhất, 3 trường hợp dưới đây chỉ phải nộp khoản phí 100.000 đồng khi làm sổ đỏ.
Kiến thức - 6 giờ, 13 phút trước
Tính đến ngày 15/4/2025, cả nước có khoảng 2,06 triệu người cao tuổi đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng. Dưới đây là một số điểm đối tượng này cần biết để nhận...
Kiến thức - 6 giờ, 31 phút trước
Theo Luật mới nhất, 3 trường hợp dưới đây chỉ phải nộp khoản phí 100.000 đồng khi làm sổ đỏ.
Kiến thức - 6 giờ, 13 phút trước
Tính đến ngày 15/4/2025, cả nước có khoảng 2,06 triệu người cao tuổi đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng. Dưới đây là một số điểm đối tượng này cần biết để nhận...
Kiến thức - 6 giờ, 17 phút trước
Trên thế giới có ba quốc gia vô cùng đặc biệt vì được bao quanh hoàn toàn bởi nước khác, đó là Vatican, San Marino và Lesotho.
Dòng sự kiện - 6 giờ, 18 phút trước
Hương vị thơm ngon của loại quả này đã chinh phục được nhiều thực khách khó tính, được Mỹ, Trung Quốc tăng nhập khẩu.
Kiến thức - 6 giờ, 22 phút trước
Theo quy định, có những trường hợp xây dựng nhà dưới 7 tầng ở Hà Nội sẽ được miễn giấy phép xây dựng.
Tin trong ngày - 7 giờ, 6 phút trước
Hội đồng Giáo sư Nhà nước vừa công bố danh sách ứng viên giáo sư (GS) và phó giáo sư (PGS) đạt chuẩn năm 2025.
Tin trong ngày - 7 giờ, 12 phút trước
Hệ thống đèn chiếu sáng công cộng sử dụng năng lượng mặt trời trên tuyến đường nông thôn mới được thôn Trung Thành, xã Đại Lai, tỉnh Bắc Ninh (địa phận huyện Gia Bình...
Kiến thức - 7 giờ, 12 phút trước
Người xưa có câu "Nam sợ lõm, nữ sợ lồi, không góa bụa thì cô đơn" nghe tưởng nói chuyện tướng mạo, nhưng thực ra lại ẩn chứa bí quyết chọn bạn đời theo...
Kiến thức - 7 giờ, 15 phút trước
Giấy phép lái xe (GPLX) là loại giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền cấp cho người dân sau khi hoàn thành kỳ thi sát hạch về lý thuyết và thực hành, đạt...
Kiến thức - 7 giờ, 20 phút trước
Nhiều người từng vội bán đất bằng giấy tay với giá rẻ, đến khi giá đất tăng cao lại nảy sinh ý định đòi lại. Tuy nhiên, chuyên gia pháp lý khẳng định người...
Tin trong ngày - 7 giờ, 24 phút trước
Với chính sách mới, điều này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tăng cường an sinh xã hội, khuyến khích người dân tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện.
Phong thủy - 8 giờ, 56 phút trước
Việc thờ cúng Thần Tài - Ông Địa với mong muốn cầu tài lộc, may mắn là một nét văn hóa quen thuộc của người Việt. Vậy vì sao bàn thờ Thần Tài luôn...
Tin trong ngày - 8 giờ, 57 phút trước
Theo thông tin từ Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), bão Kalmaegi đang di chuyển rất nhanh, cường độ mạnh và sẽ được phát tin bão khẩn cấp ngay...
Tin trong ngày - 8 giờ, 57 phút trước
Chiều 4/11, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã có thông tin về sự cố đoạn tường phía Bắc Hoàng thành Huế bị hư hỏng, đổ sập.
Chuyện làng sao - 8 giờ, 5 phút trước
VKSND đề nghị cựu phó chủ tịch tỉnh Phú Thọ cũ 4 năm đến 4 năm 6 tháng tù, riêng ca sĩ Vũ Hà bị đề nghị phạt tiền.
Đời sống số - 10 giờ trước
Thứ tư, ngày 5 tháng 11, ngày 16 tháng 9 âm lịch, là năm Tỵ, tháng Bính Tuất và ngày Mậu Dần. Trong hào quang này, những con giáp nào cần đặc biệt thận...
Sản phẩm hot - 10 giờ, 20 phút trước
Với khả năng di chuyển quãng đường lên đến 325 km sau mỗi lần đổ đầy bình xăng 3 lít, SYM PE3 hứa hẹn sẽ giải quyết bài toán về quãng đường và nỗi...
Đời sống số - 10 giờ, 20 phút trước
Có một bài kiểm tra tâm lý cho phép bạn phản ánh nội tâm của mình bằng cách chọn loài hoa yêu thích. Hãy xem người khác đánh giá bạn như thế nào và...
Kiến thức - 11 giờ, 34 phút trước
"Hôm nay, ngày 15 tháng 9, bầu trời trong xanh có phải là dấu hiệu của một mùa đông ấm áp đang đến gần? Một câu tục ngữ cổ đã cảnh báo: 'Bầu trời...
Tin trong ngày - 11 giờ, 54 phút trước
"Vua cà phê" Đặng Lê Nguyên Vũ từng có chia sẻ sâu sắc về trách nhiệm và ba điều quan trọng nhất ông muốn làm cho các con của mình.