Bếp gas có thể gây ung thư? Nghiên cứu của Stanford: Nấu ăn một bữa tại nhà tương đương với việc hít 20 phút khí thải xe hơi

"Mẹ ơi, sao mẹ ho mãi không khỏi vậy?", Tiểu Vân lo lắng nhìn mẹ là bà Vương, 58 tuổi, người vốn mê nấu ăn và coi căn bếp là bạn thân của mình mỗi ngày. Gần nửa năm nay, bà Vương liên tục bị ngứa họng, ho khan dai dẳng. Nghĩ chỉ là cảm nhẹ do thời tiết, bà uống thuốc cầm chừng. Nhưng khi bệnh không thuyên giảm, con gái buộc phải đưa mẹ đến bệnh viện và kết quả khiến cả hai bàng hoàng. Bà bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

Bác sĩ hỏi kỹ thói quen sinh hoạt rồi kết luận: "Nhà bác có thường xuyên dùng bếp gas không? Nếu nhà bếp ít thông gió, lượng khí độc khi nấu nướng chẳng khác nào hít khói xe". Lúc đó, bà Vương mới nhớ ra căn bếp nhỏ, cửa sổ bé, máy hút mùi đã dùng hơn chục năm, nấu ăn thì toàn bật máy hút mùi mức nhỏ vì sợ tốn điện.

1. Bếp gas - "kẻ thù tiềm ẩn" trong mỗi căn bếp

Theo nghiên cứu của Đại học Stanford (Mỹ), chỉ sau 45 phút nấu ăn bằng bếp gas hoặc gas hóa lỏng, nồng độ benzen trong không khí có thể đạt 8,7 microgram/m³, cao hơn khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) (5 microgram/m³). Mức độ độc hại này tương đương việc hít khói xe trên đường đông đúc trong 20 phút.

Benzen được Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào nhóm 1 chất gây ung thư cho người. Khi vào cơ thể, các sản phẩm chuyển hóa của benzen có thể tấn công DNA, gây biến đổi nhiễm sắc thể và làm tăng nguy cơ bệnh bạch cầu hoặc u lympho.

Các thí nghiệm cho thấy, khí benzen phát ra từ bếp gas cao gấp 2-3 lần khói thuốc thụ động và gần 3 lần so với môi trường giao thông đông đúc. Ngay cả khi bật máy hút mùi, benzen vẫn có thể lan đến phòng ngủ, vượt nền bình thường từ 5 đến 70 lần. Trẻ nhỏ là đối tượng chịu tác hại nặng nhất vì tốc độ trao đổi khí và chuyển hóa cao hơn người lớn.

Nghiên cứu của Đại học Stanford chỉ ra rằng, chỉ một bữa ăn được nấu bằng bếp gas đã khiến bạn tiếp xúc với mức khí độc tương đương khói xe cộ (Ảnh minh họa)

Ngoài benzen, bếp gas còn thải ra hàng tỷ hạt nano khí dung chỉ có kích thước 1-3 nanomet. Các hạt siêu nhỏ này có thể xâm nhập sâu vào phổi, đi vào máu và thậm chí đến gan, não.

Sau 20 phút nấu ăn, nồng độ NCA trong bếp tăng gấp 10 lần so với bình thường, gây tổn thương đường hô hấp, kích thích phản ứng viêm và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính.

2. Những thói quen nguy hiểm khiến khí độc "tích tụ"

Thiếu thông gió

Nhiều căn hộ hiện nay được thiết kế kín để tiết kiệm năng lượng, khiến khí độc không thể thoát ra. Khi nấu ăn, nồng độ NO₂ (nitơ dioxit) trong bếp có thể cao gấp 5-10 lần ngoài trời và tồn tại trong không khí suốt 4 tiếng sau đó.

Thói quen "xào nấu lửa lớn"

Khi chiên, xào ở nhiệt độ cao, dầu ăn phân hủy tạo ra benzo(a)pyrene - một trong những chất gây ung thư mạnh nhất, độc gấp 4 lần khói thuốc thụ động. Cộng thêm khí CO từ quá trình đốt cháy không hoàn toàn, nguy cơ ngộ độc hoặc suy hô hấp cấp tính càng cao.

Thiết bị cũ kỹ

Bếp gas, ống dẫn và máy hút mùi cũ có thể rò rỉ benzen, formaldehyde liên tục. Ngọn lửa vàng (thay vì xanh) là dấu hiệu cháy không hoàn toàn đồng nghĩa khí độc tăng mạnh.

3. Cách giảm thiểu rủi ro: 4 nguyên tắc "vàng" bảo vệ sức khỏe

Ưu tiên thông gió

Mở cửa sổ và bật máy hút mùi trước khi nấu, duy trì hoạt động 15-20 phút sau khi nấu xong. Với bếp mở, nên sử dụng máy hút công suất lớn hoặc tạo vách ngăn tạm để giảm khí lan tỏa.

Bảo dưỡng định kỳ

Làm sạch đầu đốt, lỗ phun gas hàng tháng; quan sát màu lửa xanh để đảm bảo cháy hoàn toàn. Thay bếp và máy hút mùi khi quá niên hạn, đồng thời lắp cảm biến rò gas để phát hiện sớm nguy cơ.

Thay đổi cách nấu

Ưu tiên hấp, luộc, hầm thay vì chiên xào ở nhiệt độ cao. Nên sử dụng bếp từ hoặc bếp điện, giúp giảm 90% lượng benzen so với bếp gas.

Duy trì thói quen lành mạnh

Không nấu ăn quá lâu (mỗi lần dưới 45 phút), chia nhỏ bữa khi nấu cho nhiều người và thường xuyên kiểm tra thiết bị nhà bếp.

Các chuyên gia khuyến cáo: "Đừng nghĩ nấu ăn là việc nhỏ. Trong một căn bếp kín, khí độc từ bếp gas có thể khiến sức khỏe hô hấp xuống cấp từng ngày"/ Một chiếc máy hút mùi mới, một cửa sổ mở, hay việc chuyển sang bếp từ có thể là bước nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn trong việc bảo vệ lá phổi và phòng ngừa ung thư cho cả gia đình.