7 ngành học bị liệt vào 'danh sách đỏ', có nguy cơ thất nghiệp cao trong 10 năm tới, bị AI thay thế

Sự trỗi dậy của Trí tuệ nhân tạo đang tạo ra một cuộc cách mạng thầm lặng, xâm nhập vào mọi ngóc ngách của đời sống và công việc, từ viết nội dung, xử lý hình ảnh, chăm sóc khách hàng, cho đến phân tích tài chính hay lên kế hoạch marketing. Trong guồng quay khốc liệt đó, một số ngành học đang đứng trước nguy cơ trở thành “kẻ ngoài cuộc”.

Tuy nhiên, cần phải hiểu rõ rằng việc một ngành học nằm trong danh sách này không đồng nghĩa với thất nghiệp. Thay vào đó, nó là lời cảnh báo: những ai theo đuổi các lĩnh vực này mà vẫn giữ tư duy và phương pháp làm việc cũ thì nguy cơ bị AI vượt mặt là hoàn toàn có thật.

Dưới đây là 7 ngành học đang bị xếp vào “danh sách đỏ”, nhóm có khả năng cao sẽ bị AI thay thế hoặc giảm mạnh nhu cầu tuyển dụng trong 10 năm tới nếu người lao động không chủ động cập nhật và thay đổi.

1. Ngôn ngữ học và biên phiên dịch

Những ngành có khả năng cao sẽ bị AI thay thế hoặc bị giảm mạnh nhu cầu tuyển dụng trong thập kỷ tới (Ảnh minh hoạ)

Các công cụ như Google Translate, DeepL, ChatGPT hay Gemini AI giờ đây đã có thể xử lý văn bản đa ngôn ngữ gần như tức thì với độ chính xác lên đến 90-95%. Với khả năng học sâu, tự điều chỉnh ngữ cảnh và hiểu biết văn hóa ngày càng tăng, nghề biên dịch thủ công, đặc biệt là trong mảng kỹ thuật, đang trên đà thoái trào. Hướng đi cho nhân sự ngành này là chuyển dịch sang Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) hoặc các lĩnh vực kết hợp ngôn ngữ và công nghệ.

2. Marketing truyền thống

Việc sáng tạo nội dung, slogan hay phân tích thị trường bằng phương pháp thủ công đang dần trở nên lỗi thời. Hàng trăm AI hiện có thể viết bài chuẩn SEO, thực hiện A/B test trong vài giây và phân tích hành vi người dùng chi tiết hơn cả một đội ngũ sáng tạo. Những người còn bám vào mô hình marketing cũ sẽ sớm bị thay thế bởi các chiến lược được cá nhân hóa và dẫn dắt bởi dữ liệu (AI-driven).

3. Tài chính - Kế toán cơ bản

AI không chỉ thực hiện các phép tính đơn giản mà còn có thể kiểm toán, phân tích rủi ro, phát hiện gian lận và đưa ra khuyến nghị đầu tư dựa trên dữ liệu lớn. Các công việc nhập liệu, kiểm tra hóa đơn hay báo cáo thuế cơ bản đang được tự động hóa với độ chính xác cao. Nếu chỉ dừng lại ở kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán, tương lai của người lao động sẽ trở nên mờ mịt.

4. Quản trị văn phòng - Hành chính nhân sự

(Ảnh minh hoạ)

Một trợ lý ảo AI có thể trả lời email, lên lịch họp và sắp xếp hồ sơ nhanh hơn gấp nhiều lần một nhân viên hành chính. Các hệ thống HR AI cũng đã có thể tự động quét CV, sàng lọc ứng viên và đưa ra phân tích tâm lý, khiến vai trò của nhiều vị trí văn phòng truyền thống gặp nguy.

5. Thiết kế đồ họa cơ bản

Chỉ với vài cú nhấp chuột và một dòng lệnh (prompt), AI có thể tạo ra logo, poster, banner và cả bộ nhận diện thương hiệu. Các nhà thiết kế giỏi vẫn sẽ có chỗ đứng, nhưng những người chỉ thao tác cơ bản trên Canva hay Photoshop cần bắt đầu học cách “làm việc với AI” thay vì cạnh tranh với nó.

6. Báo chí truyền thông kiểu cũ

AI có thể viết tin tức, tạo video ngắn và xây dựng kịch bản lan truyền với tốc độ chóng mặt. Các dạng nội dung thông tin cơ bản đang dần được tự động hóa. Nếu nhà báo tương lai không trang bị tư duy dữ liệu, khả năng phân tích chuyên sâu hoặc góc nhìn độc quyền, họ sẽ khó trụ vững.

7. Luật và Tư vấn pháp lý phổ thông

Các chatbot pháp lý như DoNotPay tại Mỹ đã giúp hàng nghìn người xử lý các hợp đồng đơn giản mà không cần luật sư. AI có thể quét hàng ngàn trang luật, đối chiếu vụ việc và đưa ra tư vấn với xác suất chính xác cao. Các công việc như tư vấn hợp đồng mẫu hay thủ tục hành chính cơ bản sẽ là những vị trí bị AI “cướp việc” đầu tiên.

(Ảnh minh hoạ)

Thích ứng để phát triển: Đâu là lối đi?

Giải pháp không phải là từ bỏ những ngành học trên, mà là phải học cách ứng dụng AI trong chính lĩnh vực của mình. Bài học cốt lõi là: “Người bị thay thế không phải là người học ‘sai ngành’ mà là người không chịu cập nhật”.

Trong kỷ nguyên mới, giá trị của con người không còn nằm ở việc làm nhanh hơn máy móc. Thay vào đó, giá trị của con người không nằm ở việc làm nhanh mà là làm khác, làm sâu và làm có ý nghĩa.

Vì vậy, khi đứng trước ngưỡng cửa chọn ngành, các bạn học sinh và cả những người đang đi làm cần thay đổi câu hỏi. Đừng chỉ hỏi: “Ngành này có dễ xin việc không?”, hãy hỏi: “Ngành này có thể cộng sinh với AI thế nào?”.

Bởi vì trong 10 năm nữa, câu hỏi quyết định thành bại trên thị trường lao động có thể sẽ là: “Bạn có đang làm việc với AI không hay đang cạnh tranh để không bị nó thay thế?”.