Thứ ba, 23/09/2025
Vậy sự thật về bi kịch cung đình của vị vua trẻ triều Nguyễn này ra sao vẫn đang là ẩn số?
Ảnh minh họa
Vị vua yểu mệnh
Kiến Phúc hay Kiến Phước (là vị vua thứ bảy của vương triều nhà Nguyễn, lên ngôi ngày 2/12/1883, tại vị được 8 tháng thì qua đời). Kiến Phúc có tên húy là Nguyễn Phúc Ưng Đăng, còn có tên là Nguyễn Phúc Hạo, là con thứ ba của Kiên Thái vương Nguyễn Phúc Hồng Cai và bà Bùi Thị Thanh. Ưng Đăng ra đời vào ngày 2 tháng giêng năm Kỷ Tỵ, tức năm 1869 tại Huế.
Trước đó, do Vua Tự Đức vì lúc nhỏ bị bệnh đậu mùa nên không có con. Ông nhận ba con trai của hai người em làm con nuôi, trong đó con đầu là vua Dục Đức. Năm 1870, lúc được 2 tuổi, Ưng Đăng được vua Tự Đức nhận làm con nuôi thứ ba và giao cho bà Học phi Nguyễn Thị Hương trông coi, dạy bảo.
Sau khi vua Hiệp Hoà bị phế truất, vào ngày 2/12/1883, Ưng Đăng được đưa lên ngôi vua và đặt niên hiệu là Kiến Phúc. Trong Đại Nam thực lục chính biên (ĐNTL.CB., tập 36, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1976, tr. 18 - 20) ghi nhận rằng: Ngay trong đêm 29/10/1883, sau khi phế bỏ Hiệp Hòa, Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết đã cho người đến nhà Dưỡng Thiện ở Khiêm Lăng (lăng Tự Đức) đón hoàng tử thứ ba (Ưng Đăng) về lập làm vua.
Ưng Đăng được tin triều đình tới rước mình về làm vua, đang đêm khuya khoắt, nên rất sợ hãi, nhưng vẫn bị đem lên kiệu đưa về kinh thành. Lên kiệu, Ưng Đăng nói: "Ta còn bé, sợ không làm nổi". Nhưng Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết tâu: "Xin lấy tôn miếu, xã tắc làm trọng”. Tôn Thất Thuyết tâu: "Tiên đế đã có ý ấy, nhưng chưa lập làm, nay là mệnh trời vậy, xin nghĩ đến tôn miếu xã tắc là trọng”. Ngày 3/11/1883, Ưng Đăng chính thức được đưa lên ngôi, lấy niên hiệu Kiến Phúc. Khi ấy, ông mới 14 tuổi.
Sau khi nhà Thanh (Trung Hoa) ký Hoà ước Thiên Tân với Pháp, triều đình Đại Nam (Việt Nam), ở tình thế bị cô lập hoàn toàn, đành phải chấp nhận Hiệp ước Giáp Thân (1884). Tuy vậy, triều đình Đại Nam, dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết, vẫn cố gắng thúc đẩy sự tiếp diễn thế trận "tọa sơn quan song hổ đấu" (cuộc chiến Pháp - Hoa). Nhiều quan lại thấy vậy, từ quan, ở ẩn hoặc đơn độc chiêu mộ quân, khởi binh chống Pháp, hoặc chiến đấu dưới cờ quân Thanh.
Nhưng triều đại Kiến Phúc chỉ kéo dài 8 tháng. Từ tháng tư (âm lịch) năm Giáp Thân, Kiến Phúc ngã bệnh. Ngày 10 tháng 6 âm lịch năm này, (31 tháng 7 năm 1884), Kiến Phúc mất vào giờ ngọ (Quốc sử quán triều Nguyễn, ĐNTL.CB., sđd., tr. 150 151).
Thực hư chuyện vua trẻ mất mạng vì... bị đầu độc?
Thế nhưng, khi vị vua trẻ chết, rất nhiều lời đồn, nghi vấn mà đến giờ vẫn chưa sáng tỏ về cái chết của ngài. Lại có chuyện liên quan đến bà Học phi Nguyễn Thị Hương vì gian dâm mà gây ra cái chết của ngài? Chuyện rằng, bà Nguyễn Thị Hương là người Vĩnh Long và là một trong số các phi tần của VuaTự Đức. Năm 1870, bà theo lệnh vua nhận công tử Ưng Đăng (Ưng Thi) mới 2 tuổi, con trai của Kiên Thái Vương Hường Cai, làm dưỡng tử. Sau này, khi phế bỏ Hiệp Hòa, Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết đã cho người đến nhà Dưỡng Thiện ở Khiêm Lăng (lăng Tự Đức) đón Ưng Đăng về lập làm vua, lấy niên hiệu Kiến Phúc thì bà Hương cũng được thơm lây, theo vua vào để chăm sóc nên mới xảy ra bi kịch cấm cung.
Theo sử sách, nhờ dưỡng tử ở ngôi thiên tử, Học phi Nguyễn Thị Hương ngày càng trở nên có thế lực, ảnh hưởng lớn trong triều. Bà được quan đại thần Nguyễn Văn Tường tỏ ra thân thiện nhằm chiếm cảm tình và chuyện gì đến đã đến, hai người đã có “quan hệ” bất chính?
Một dịp, vua Kiến Phúc bị bệnh đậu mùa. Bà Học phi lúc nào cũng ở bên cạnh đức vua còn bé bỏng của mình từ mờ sáng đến nửa đêm. Thế là quan phụ chính Nguyễn Văn Tường đêm nào cũng vào chầu hoàng đế và hoàng mẫu, có khi đến nửa đêm mới về. Kiến Phúc đã nhiều lần chú ý thái độ lả lơi của Nguyễn Văn Tường mỗi khi trao cho bà Học phi điếu thuốc đã châm lửa của mình. Một đêm, Kiến Phúc giả vờ ngủ say, nghe được câu chuyện "mèo chuột" to nhỏ giữa hai người, đã không nén được, bỗng kêu lên: "Lành bệnh rồi, ta sẽ chặt đầu cả ba họ nhà mi”?
Bị nhà vua phát hiện bí mật, Quan Tường bèn rút lui xuống Thái y viện, lấy thuốc pha chế sẵn cho nhà vua, nhưng y lại chê thuốc xấu, rồi tự tay mình pha chế một thang thuốc khác đưa lên? Sau khi uống xong chén thuốc? vua Kiến Phúc ngủ luôn giấc nghìn thu...
Thực hư chuyện cái chết của vị vua trẻ
Nhưng theo một số nguồn khác (học giả Bửu Kế, nhà biên soạn sử Phan Khoang có liệt kê, giáo sư Trần Văn Giàu có đề cập và nhất trí) thì Nguyễn Văn Tường cùng Tôn Thất Thuyết đã bàn định với nhau, quyết đầu độc Kiến Phúc để đưa Hàm Nghi lên ngôi, bởi Kiến Phúc cũng theo Pháp như Dục Đức, Hiệp Hoà.
Về cái chết của vua Kiến Phúc, chính sử của nhà Nguyễn -Đại Nam thực lục chính biên ghi: "Vua không khỏe, ngọc thể vi hòa, đình thần đã xin vua tĩnh dưỡng và chia nhau đi cầu đảo các linh từ, sau đó đã khỏe, nhưng chưa được bình phục như cũ. Đến ngày mồng bảy tháng này, ngày kỷ mão mới ngự điện Văn Minh; chịu lễ chầu mừng, ban thưởng lụa hoa cho các bầy tôi có sai bậc, rồi sau lại không được khỏe. Thái y tiến thuốc, không thấy công hiệu. Ngày mồng mười nhâm ngọ, bệnh kịch, giờ ngọ hôm ấy vua mất ở chính tẩm điện Kiến Thành".
Ngày1/8/1884, một ngày sau khi vua Kiến Phúc băng hà, Khâm sứ Rheinart ghi chú rằng, vua mất vì bệnh một cách bình thường: "Vua Kiến Phước mất ngày hôm qua lúc đứng bóng sau khi cơn bệnh trở lại trong môt thời gian rất ngắn. Tôi đã đánh điện đi Paris và Hà Nội để báo tin. Vị vua trẻ tuổi, theo tôi tưởng, đã bị một bệnh về óc não hay tủy xương sống... Cha của vua đã mất vì bệnh điên. Cái chết của vua là một cái chết tự nhiên, nhưng nó đã đến một cách quá bất ngờ làm cho mọi người kinh ngạc. Đứa trẻ đáng thương đã làm vua một cách miễn cưỡng: nó sống trong sự kinh hoàng, luôn luôn lo sợ bị một số phận như người tiền nhiệm, buồn bực, trầm mặc, trốn tránh mọi người. Trong một thời gian khá lâu, nó không dậy nổi, tôi không biết nó có thể đứng lên mà không cần người đỡ không, từ lúc bị bịnh, nghĩa là từ ba tháng nay...".
Theo một số nhà nghiên cứu, các nguồn thông tin về giả thuyết đầu độc là không chính xác và cho rằng, vào giai đoạn lịch sử này ở Việt Nam, Pháp và những người theo họ muốn tung tin để hạ uy tín Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết (những người chủ trương chống Pháp) và làm triều Nguyễn rệu rã, suy vong. Đồng thời, căn cứ vào sử liệu Đại Nam thực lục chính biên cùng với quy chế nội cung liên quan, một số nhà nghiên cứu cho rằng, vua mất vì bệnh tái phát nguy kịch, mà mọi loại thuốc thang do các quan ngự y dâng lên đều vô hiệu...
Sau khi mất, bài vị vua được đưa vào thờ trong Thế miếu và có miếu hiệu là Giản tông Nghị Hoàng đế. Thụy hiệu là Thiệu Đức Chí Hiếu Uyên Duệ Nghị Hoàng Đế. Lăng của Kiến Phúc, hiệu Bối lăng, ở phía trái Khiêm lăng, tại làng Dương Xuân Thượng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên. Đến nay, nhiều nhà sử học và du khách vẫn còn thắc mắc về cái chết của vị vua trẻ này, nhiều câu hỏi được đặt ra vẫn chưa có lời giải một cách thỏa đáng.
Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 300.000 tỷ đồng có tuyến đại lộ...
Kiến thức - 37 phút trước
Cùng tìm hiểu xem nhân vật này là ai mà sở hữu khối tài sản 'khủng khiếp' đến như vậy nhé!
Dòng sự kiện - 38 phút trước
Theo quy định mới sắp có hiệu lực, trường hợp người sử dụng lao động không đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động thì phải trả khoản tiền tương ứng với...
Tin trong ngày - 42 phút trước
Từng là “điểm đen” ô nhiễm gây bức xúc, sông Tô Lịch đang có những tín hiệu hồi sinh rõ rệt. Với sự thay đổi này, nhiều chuyên gia và đơn vị lữ hành...
Tin trong ngày - 43 phút trước
Các bệnh viện trên cả nước phải 'khai tử' bệnh án giấy và hoàn tất bệnh án điện tử trước 30/9 theo yêu cầu của Bộ Y tế. Người dân sẽ dùng sổ sức...
Kiến thức - 51 phút trước
Nghị định 233/2025 của Chính phủ về cơ chế tài chính trong BHXH, BHYT và BHTN vừa ban hành đã nêu rõ một số trường hợp đặc biệt. Theo đó, người thụ hưởng có...
Kiến thức - 51 phút trước
Nghị định 233/2025 của Chính phủ về cơ chế tài chính trong BHXH, BHYT và BHTN vừa ban hành đã nêu rõ một số trường hợp đặc biệt. Theo đó, người thụ hưởng có...
Du lịch Việt - 52 phút trước
Trong danh sách những ngôi làng đẹp nhất thế giới năm 2025 vừa được công bố, có một địa điểm ở Việt Nam.
Đời sống số - 53 phút trước
Hãy tưởng tượng trước mặt bạn có 4 bông hoa may mắn. Chọn nhanh 1 bông hoa mà bạn bị thu hút nhất – rồi xem thông điệp của vận may dành cho bạn...
Tin trong ngày - 2 giờ, 44 phút trước
Những điều chỉnh trong chính sách thi và tuyển sinh sắp tới không chỉ là vấn đề của ngành giáo dục, mà là câu chuyện của từng gia đình.
Kiến thức - 2 giờ, 44 phút trước
Nhiều trường hợp phải đổi CCCD sang căn cước mới, nếu không sẽ bị xử phạt theo quy định.
Chăm sóc sức khỏe - 2 giờ, 44 phút trước
Nhịn ăn tối tưởng chừng là cách giảm cân nhanh chóng và đơn giản, nhưng thực chất lại là con dao hai lưỡi hủy hoại sức khỏe một cách thầm lặng.
Tin trong ngày - 2 giờ, 45 phút trước
Vừa qua, Bộ Nội vụ đã có trả lời chính thức về thắc mắc của người dân liên quan đến thẩm quyền ký giấy tờ, văn bản, bao gồm cả sổ đỏ, khi Chủ...
Kiến thức - 2 giờ, 45 phút trước
Loại cây này đã trở thành một biểu tượng của giới thượng lưu và nhà sưu tầm gỗ quý tại châu Á.
Tin trong ngày - 2 giờ, 45 phút trước
Mức phạt mới được quy định tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP đối với hành vi này đã tăng hơn 20 lần so với quy định trước đây.
Tin trong ngày - 2 giờ, 13 phút trước
Cụ thể, phụ cấp ưu đãi nghề đối với cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông sẽ nâng lên tối thiểu 70% cho giáo viên và 100% cho giáo viên ở khu...
Kiến thức - 2 giờ, 13 phút trước
Loại cây này đã giúp cho người nông dân đổi đời thu tiền trăm triệu, tiền tỷ mỗi năm.
Kiến thức - 2 giờ, 14 phút trước
Là cha mẹ, tất cả chúng ta ai cũng mong muốn con cái mình khỏe mạnh, có nhân cách tốt, thông minh, giỏi giang và trở thành những người có đóng góp to lớn...
Tin trong ngày - 2 giờ, 15 phút trước
Một chiến dịch "thần tốc" kéo dài 90 ngày đêm nhằm làm giàu và làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai sẽ được triển khai trên toàn quốc. Người dân...
Kiến thức - 2 giờ, 15 phút trước
Chỉ cần một lần ghé thăm, bạn sẽ nhận ra ngay đâu là "gia đình thấp kém". Kết giao với họ, chẳng những khó thoải mái mà còn dễ bị cuốn vào vòng xoáy...
Địa chỉ ăn ngon - 2 giờ, 15 phút trước
Bài viết sẽ gợi ý công thức nấu 3 loại cá cực thơm ngon, bổ dưỡng và thích hợp trong ngày thu cho cả gia đình.
Đời sống số - 3 giờ, 46 phút trước
Thứ Tư, ngày 24 tháng 9, ngày mùng 3 tháng 8 âm lịch, đại diện cho Năm Tỵ, Tháng Ất Dậu và Ngày Bính Thân. Với sự kết hợp này, con giáp nào sẽ...
Chăm sóc sức khỏe - 3 giờ, 15 phút trước
Dưới đây là một số dấu hiệu tóc thường gặp ở người khỏe mạnh, có tiềm năng sống thọ (theo quan sát lâm sàng của bác sĩ da liễu và chuyên gia dinh dưỡng)....
Tin trong ngày - 3 giờ, 15 phút trước
Theo thống kê, trong năm học 2024-2025, có hơn 707.600 sinh viên theo học khối ngành này.
Tin trong ngày - 3 giờ, 16 phút trước
Việc thành phố này được vinh danh trong danh sách này không chỉ mang ý nghĩa tự hào cho người dân thủ đô mà còn mở ra cơ hội quảng bá văn hóa và...
Làm sao - 3 giờ, 16 phút trước
Tục ngữ Trung Quốc có câu "Thà cưới gái điếm hoàn lương còn hơn cưới một người phụ nữ lừa dối bạn". Câu nói này có ý nghĩa gì?