Chuyện Chúa Trịnh sợ vợ ép duyên con gái

10:28 21/01/2012

Đến thời nay, tai tiếng của Đặng Mậu Lân, em ruột Tuyên phi Đặng Thị Huệ, là một con “quỷ râu xanh”, làm nhiều chuyện đại gian ác dưới thời Lê Trung Hưng vẫn còn đó. Thế nhưng, vì sợ phật ý vợ, Chúa Trịnh Sâm đành phải nhận lời gả con gái yêu.

Và mọi bi kịch trong cung cấm cũng bắt đầu từ đây. Để rồi, mãi sau này, nhiều người còn bảo, dù chúa Trịnh Sâm có anh minh đến mấy thì cũng vì đàn bà mà khổ sở, chuốc ưu phiền vào thân.


Công chúa Ngọc Lan. Ảnh minh họa

Quá tự phụ với những chiến công

Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm, (1739 - 1782) là vị chúa Trịnh thứ 9 thời Lê Trung Hưng trong lịch sử phong kiến Việt Nam, ông cai trị từ năm 1767 đến 1782. Ông người làng Sóc Sơn, huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hoá. Ông là con trưởng của Minh Đô Vương Trịnh Doanh. Năm Ất Sửu (1745), ông được lập làm Thế tử. Trịnh Doanh tỏ ra cẩn trọng việc nuôi dạy con, bổ dụng 2 tiến sĩ là Dương Công Chú và Nguyễn Hoàn làm tư giảng cho Trịnh Sâm. Tháng 10 năm Mậu Dần (1758), Trịnh Doanh phong cho ông làm Tiết chế thuỷ bộ chủ quân, Thái uý Tĩnh Quốc Công mở phủ Lượng Quốc và hết thảy công việc triều chính được giao cho Trịnh Sâm làm.

Mùa xuân năm Đinh Hợi (1767), Trịnh Doanh qua đời, Trịnh Sâm lên nối ngôi, tiến phong là Nguyên Soái Tổng Quốc Chính Tĩnh Đô Vương. Trịnh Sâm là người cứng rắn, thông minh, quyết đoán. Từ nhỏ, ông đã học được đến nơi đến chốn: có đủ tài văn võ, đã xem khắp kinh sử và biết làm thơ. Lên ngôi chúa, từ kỷ cương triều nội đến chính sự cả nước, Trịnh Sâm cho sửa đổi lại vì cho rằng phép tắt triều trước là nhỏ hẹp, nay Trịnh Sâm muốn làm to rộng hơn, nên nhiều phần tự quyết đoán, không theo lệ cũ.

Tại triều, ngay năm đầu lên ngôi, em ông là Trịnh Lệ mưu giết ông để thoán đoạt. Trịnh Lệ cũng là người sáng suốt có cơ mưu và trí dũng. Gặp lúc cha chết, Trịnh Lệ mật hẹn với Dương Trọng Khiêm và Nguyễn Huy Bá làm gia khách định ngày giết Trịnh Sâm. Việc bị lộ, Phạm Huy Cơ và đồng đảng bị giết, Trịnh Lệ bị tống giam.

Ngay sau khi lên ngôi chúa, Trịnh Sâm đã tìm cớ sát hại thái tử Lê Duy Vĩ - con vua Lê Hiến Tông - là người có ý khôi phục quyền bính cho họ Lê. Năm Kỷ Sửu (1769), vì ghen ghét tài năng đức độ của Duy Vĩ, Trịnh Sâm đã vu tội cho thái tử, sai người bắt giữ, truất ngôi và tống giam khiến Lê Duy Vĩ phải chết trong ngục.

Năm 1769, ông sai Đoàn Nguyễn Phục đánh bại quân khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài của con Hoàng Công Chất (vừa qua đời) là Hoàng Công Toản tại vùng núi phía Tây Bắc. Năm sau, (1770), ông lại dẹp được cánh quân khởi nghĩa cát cứ vùng Trấn Ninh suốt 30 năm của hoàng thân Lê Duy Mật, buộc Lê Duy Mật tự tử. Từ đó Trịnh Sâm kiêu mãn, cho mình có công lớn, bốn cõi yên ổn hơn mọi đời chúa trước, nên tự tiên phong là Đại Nguyên Soái Tổng Quốc Chính, Thượng Sư Thượng Phụ, Duệ Đoán Văn Công Võ Đức Tĩnh Vương.

Năm Giáp Ngọ (1774), nhân Đàng Trong có biến do Tây Sơn nổi dậy, ông sai Hoàng Ngũ Phúc làm thống tướng đem quân vào Nam đánh chúa Nguyễn. Để tăng thêm thanh thế cho binh sĩ Nam chinh, tháng 10 năm đó, ông đích thân cầm quân kéo vào Nghệ An. Quân Trịnh chiếm được Thuận Hoá và đặt quan cai trị đất Thuận Quảng. Trong số những người tham gia trấn trị có Lê Quý Đôn, tác giả sách Phủ biên tạp lục và Đại việt thông sử.

Sau khi chiếm được Thuận Hoá, Trịnh Sâm có phần thỏa mãn với công trạng đạt được. Việc bố phòng ở phương nam không được chú trọng. Trong cung, ông sủng ái Tuyên phi Đặng Thị Huệ, yêu con thứ của Tuyên phi là Trịnh Cán. Nhân vụ án năm Canh Tý (1780) - con trưởng là Trịnh Tông định chiêu binh làm loạn, ông truất ngôi thế tử của Trịnh Tông và lập Trịnh Cán lúc đó mới 3 tuổi làm thế tử.

Việc vì quá cưng chiều Đặng Thị Huệ không những xảy ra việc tranh quyền đoạt lợi, mà còn để lại mối họa sâu lớn cho Trinh Sâm mà mãi sau này lịch sử coi như bài học lớn. Đó là việc chúa Trịnh Sâm có hai người con gái do Chánh phi sinh ra. Trưởng quận chúa đã yên bề gia thất. Thứ nữ Trịnh Thị Thuyên phong tư, nhan sắc thanh tú, còn êm đềm trướng rũ, màn che. Chúa rất mực yêu quý, đặt hiệu là Ngọc Lan, cho ở trong cung Thủy tinh, cho ngồi cùng mỗi khi vào chầu.

Chúa sợ vợ ép duyên con?

Sách Hoàng Lê Nhất thống chí chép: "Con gái của Trịnh Sâm tên là Trịnh Thị Ngọc Lan rất yếu đuối, từ nhỏ vẫn được Chúa Trịnh Sâm cho ở trong cung Thủy tinh, luôn phải kiêng nắng gió. Nơi Ngọc Lan ở, Chúa bắt thị tỳ phải đi nhẹ, nói khẽ, không được làm cho nàng giật mình. Khi Ngọc Lan đã lớn, mỗi lần vào thăm, Chúa đều cho ngồi cạnh như thuở còn bé. Bất cứ điều gì Ngọc Lan cầu xin, Chúa cũng chiều theo. Bấy giờ, công thần quý tộc từng tới cầu hôn nhưng Chúa chưa ưng gả cho ai. Có lần, Chúa xuống lệnh cho các quan văn võ vào phủ để Ngọc Lan tự ý kén chọn, nhưng nàng chẳng bằng lòng ai. Đến đây, Đặng Thị Huệ cầu hôn Ngọc Lan cho em trai mình, Chúa sợ mất lòng nên bất đắc dĩ gượng nhận lời.

Lại nói, Đặng Mậu Lân vốn là một tên hung bạo. Từ khi Đặng Thị Huệ được Chúa yêu dấu, Lân lại càng ỷ vào thế chị để làm những việc càn rỡ. Hết thảy áo quần, xe kiệu của y, nhất nhất đều rập kiểu theo đúng như của vua chúa. Thường ngày, Lân vẫn đem theo vài chục tên tay sai, cầm gươm vác giáo đi nghênh ngang khắp kinh ấp. Hễ gặp xe kiệu, bất kỳ là của đám quan quân nào, Lân cũng đều cà khịa đánh nhau làm cho họ nhục nhã, rồi lấy thế làm thích thú.

Gặp đàn bà con gái giữa đường, hễ người nào trông vừa mắt, tức thì Lân sai tay chân quây màn trướng ngay tại chỗ, rồi lôi người ấy vào hiếp liền. Ai không chịu, Lân xẻo luôn đầu vú. Chồng hoặc cha kẻ bị nạn, nếu dám hé răng kêu ca, lập tức Lân sai quân vặn gãy răng, hoặc cũng có người bị đánh đến chết. Người thiên hạ sợ Lân hơn sợ beo sói.

Một số tài liệu cho biết, Ngọc Lan chỉ mới nhìn thấy Đặng Lân một lần từ xa, nhưng chuyện về y thì người hầu vẫn kể cho công chúa nghe. Từ khi Chúa đồng ý gả cho Lân, buổi đầu, Ngọc Lan thấy Chúa thật đáng trách, nhưng sau đó vì lòng hiếu thảo, công chúa buộc phải nghe lời. Song, nỗi lo sợ Đặng Mậu Lần ngày càng lớn.

Vì rõ bản tánh mất nết của Đặng Lân, Chúa Trịnh Sâm rất xót con, bèn lấy cớ rằng Ngọc Lan còn bệnh đậu mùa chưa khỏi hẳn, để không cho phép Đặng Lân hợp cẩn. Vậy nên, Đặng Lân cứ mỗi lần vào với công chúa thì lại bị nội giám Sử Trung (người được chúa cho đi theo để bảo vệ công chúa) ngăn cản. Lúc đó, Lân tức giận bảo: "Chúa bảo con gái là tiên dưới trần, nhưng ta coi ra, thật không bằng con bé ở xách giày nhà ta, có quý hoá gì? Đây ta không phải ham gì nhan sắc của nó; nhưng tốn kém mất bao nhiêu tiền của mới lấy được một con vợ, nếu không ra hồn thì cũng phải vần một trận cho nẫu nhừ ra như bùn, để đền đắp lại sự phí tổn, rồi bấy giờ sẽ tống cổ nó đi. Còn mày, mày muốn sống muốn tốt thì hãy tìm đường kiếm nẻo mà bước đi. Kẻo nữa lại kêu ta không bảo trước".

Đặng Lân quát và bắt nội giám Sử Trung đi chỗ khác, nhưng ông khăng khăng không chịu vì đã nhận lệnh chúa. Một lần không thể kiềm chế, Lân tuốt gươm chém chết Sử Trung... và nói: "Chúa là cái quái gì? Mày thử về hỏi Chúa mày xem, nếu ở hoàn cảnh như ta thì liệu Chúa mày có chịu nổi không?. Thậm chí, không những không sợ hãi, Lân còn tuốt gươm đứng chắn ở cửa quát: "Đứa nào dám vào đây thì chết ngay". Ngọc Lan nghe chuyện, sợ quá, lập tức bảo một thị nữ chui qua một lỗ hở nhỏ chạy về phủ Chúa báo tin. Chúa phải sai Quận Huy đem quân bao vây, tróc nã mới bắt được Lân. Chúa lập tức giao xuống cho đình thần nghị án. Triều thần bèn tâu: "Giết sứ giả nhà Chúa, tội đáng chém bêu đầu".

Tuyên phi Đặng Thị Huệ nghe tin, gào khóc với Chúa xin chết thay em. Cuối cùng, Chúa không thể xử theo luật, đành theo tình riêng, giảm tội chết xuống thành tội đi đày ở châu xa. Theo sách Tang thương ngẫu lục, sau khi Tuyên phi và Cung Quốc công (Trịnh Cán) bị phế, Đặng Lân bị bắt bỏ ngục rồi nhịn ăn mà chết, vào khoảng năm 1782. Sự mền lòng của chúa Trịnh sâm khiến nội cung bất ổn, triều chính bấn loạn mấy phen xem như là bài học cho thế hệ mai sau.

Người đưa tin
Hiện trạng tòa nhà 'Hàm cá mập' giữa Thủ đô giờ ra sao sau 1 tháng tháo dỡ?

Hiện trạng tòa nhà 'Hàm cá mập' giữa Thủ đô...

Người đi đường qua khu vực Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục không còn thấy...

Tuyến đường Vành đai 1 sắp bị cấm chạy xe máy xăng dầu là những đường nào?

Tuyến đường Vành đai 1 sắp bị cấm chạy xe máy xăng dầu là những đường nào?

Tin trong ngày - 1 ngày, 2 giờ trước

Xe máy chạy xăng dự kiến sẽ bị cấm chạy trên Vành đai 1 Hà Nội kể từ 1/7/2026. Vậy tuyến đường Vành đai 1 gồm những tuyến phố nào?

Top 4 trường Y Dược hàng đầu công bố: Thí sinh có chứng chỉ IELTS 5.5 được cộng 1-2 điểm

Top 4 trường Y Dược hàng đầu công bố: Thí sinh có chứng chỉ IELTS 5.5 được cộng 1-2 điểm

Tin trong ngày - 1 ngày, 2 giờ trước

Trong mùa tuyển sinh năm 2025, thí sinh có chứng chỉ IELTS 5.5 được cộng 1-2 điểm khi xét tuyển vào các trường Y Dược.

Loại hạt đắt đỏ bậc nhất thế giới, giá 240 triệu đồng/kg, chỉ duy nhất Việt Nam mới có

Loại hạt đắt đỏ bậc nhất thế giới, giá 240 triệu đồng/kg, chỉ duy nhất Việt Nam mới có

Kiến thức - 1 ngày, 2 giờ trước

Việt Nam tự hào là quốc gia sở hữu nguồn tài nguyên dược liệu phong phú, trong đó, sâm Ngọc Linh đã được giới khoa học quốc tế công nhận là một trong những...

'Nhà hát dưới lòng đất' hiện đại hàng đầu Việt Nam mở lối đi thẳng vào trung tâm thương mại ngay giữa thành phố giàu nhất nước

'Nhà hát dưới lòng đất' hiện đại hàng đầu Việt Nam mở lối đi thẳng vào trung tâm thương mại ngay giữa...

Tin trong ngày - 1 ngày, 2 giờ trước

Đây là công trình đầu tiên tại Việt Nam có đường đi thẳng từ nhà ga ngầm vào trung tâm thương mại (TTTM) ở thành phố giàu có nhất nước, mở ra bước tiến...

Chỉ 3 ngày nữa là bắt đầu đăng ký nguyện vọng tuyển sinh đại học năm 2025, thí sinh và phụ huynh cần lưu ý những điều này

Chỉ 3 ngày nữa là bắt đầu đăng ký nguyện vọng tuyển sinh đại học năm 2025, thí sinh và phụ huynh...

Tin trong ngày - 1 ngày, 2 giờ trước

Theo hướng dẫn tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2025 của Bộ Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), ngày 16/7, thí sinh sẽ biết điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Đây...

90% người giàu có đều có chiếc mũi như thế này!

90% người giàu có đều có chiếc mũi như thế này!

Đời sống số - 27 phút trước

Ai cũng muốn kiếm nhiều tiền. Đây là bản chất con người. Có người làm việc chăm chỉ, có người tìm cách, có người tìm kiếm cơ hội. Tất cả chúng ta đều đang...

Thầy bói nói rằng 3 con giáp này sẽ giàu có! Sau tuổi trung niên, vận may của họ sẽ rất lớn và họ có thể đếm tiền đến mỏi tay

Thầy bói nói rằng 3 con giáp này sẽ giàu có! Sau tuổi trung niên, vận may của họ sẽ rất lớn...

Đời sống số - 1 giờ, 6 phút trước

Sau khi bước vào tuổi trung niên, ba con giáp sẽ thịnh vượng, có nhiều vàng bạc, mùa màng bội thu cả về sự nghiệp lẫn tình yêu!

Duy nhất một địa điểm của Việt Nam lọt Top Thành phố tốt nhất thế giới 2025

Duy nhất một địa điểm của Việt Nam lọt Top Thành phố tốt nhất thế giới 2025

Du lịch Việt - 1 giờ, 7 phút trước

Địa điểm này đứng thứ 6 trong top 10 thành phố tốt nhất thế giới 2025 do Travel+Leisure (T+L) bình chọn.

Người làm 24 công việc sau sẽ được nghỉ hưu sớm 10 năm theo quy định, ai cũng nên biết kẻo thiệt thòi

Người làm 24 công việc sau sẽ được nghỉ hưu sớm 10 năm theo quy định, ai cũng nên biết kẻo thiệt...

Tin trong ngày - 1 giờ, 7 phút trước

Theo quy định mới, những người làm các công việc trong phụ lục đi kèm sẽ được nghỉ hưu sớm 10 năm mà vẫn giữ nguyên lương hưu.

Loạt ngành học chưa tốt nghiệp đã có việc làm 100%, đăng ký nguyện vọng 2025 nên nắm bắt kẻo để lỡ mất cơ hội

Loạt ngành học chưa tốt nghiệp đã có việc làm 100%, đăng ký nguyện vọng 2025 nên nắm bắt kẻo để lỡ...

Kiến thức - 1 giờ, 7 phút trước

Sinh viên khi chưa tốt nghiệp đại học này đã xin được việc làm vào những doanh nghiệp lớn với tỷ lệ lên tới 95%, có những ngành học đạt tỷ lệ 100% sinh...

Chỉ một chi tiết, Nhã Phương bị nghi ngờ đang mang thai lần 3?

Hai kiểu gia đình này có nhiều khả năng nuôi dạy nên những đứa trẻ bị trầm cảm nhất

Hai kiểu gia đình này có nhiều khả năng nuôi dạy nên những đứa trẻ bị trầm cảm nhất

Chăm con - 1 giờ, 7 phút trước

Trầm cảm ở trẻ nhỏ không phải là hiện tượng nhất thời, mà thường bắt nguồn từ những môi trường sống thiếu lành mạnh kéo dài. Vậy, kiểu gia đình nào dễ khiến trẻ...

Sắp có tòa tháp chọc trời 108 tầng ở Việt Nam: Tọa lạc tại Thành phố trung hòa carbon đầu tiên trên thế giới

Sắp có tòa tháp chọc trời 108 tầng ở Việt Nam: Tọa lạc tại Thành phố trung hòa carbon đầu tiên trên...

Kiến thức - 2 giờ, 60 phút trước

Tòa tháp 108 tầng được xem là trung tâm của dự án sẽ trở thành tòa tháp cao bậc nhất Việt Nam và cao hàng đầu Đông Nam Á.

Công dân có hình xăm như thế nào không được đi nghĩa vụ quân sự theo quy định?

Công dân có hình xăm như thế nào không được đi nghĩa vụ quân sự theo quy định?

Tin trong ngày - 2 giờ trước

Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo rút kinh nghiệm và có hướng dẫn chi tiết, cụ thể về hình xăm, chữ xăm khi tuyển chọn, gọi công dân nhập ngũ.

7 loại cá phải mua ngay nếu bắt gặp ở chợ: Dinh dưỡng ngang nhân sâm, rẻ hơn tổ yến, lại không chứa hóa chất

7 loại cá phải mua ngay nếu bắt gặp ở chợ: Dinh dưỡng ngang nhân sâm, rẻ hơn tổ yến, lại không...

Chăm sóc sức khỏe - 2 giờ trước

Đây là 7 loại cá vừa sạch, vừa nhiều dinh dưỡng mà không lo hóa chất hay tăng trọng. Giá cả lại phải chăng, dễ tìm ở chợ hay siêu thị. Nếu biết cách...

Đây là địa phương duy nhất của Việt Nam lọt Top thành phố tốt nhất thế giới năm 2025

Đây là địa phương duy nhất của Việt Nam lọt Top thành phố tốt nhất thế giới năm 2025

Tin trong ngày - 2 giờ, 1 phút trước

Mới đây, tạp chí Travel+Leisure (T+L), một trong những ấn phẩm hàng đầu thế giới về du lịch và trải nghiệm, đã đưa Hội An vào Top 10 thành phố tốt nhất thế giới...

Đối mặt với người đàn ông vẫn dây dưa không dứt cùng người yêu cũ, phụ nữ cao cấp chỉ cần làm tốt 3 điều này thay vì lao đi đánh ghen

Đối mặt với người đàn ông vẫn dây dưa không dứt cùng người yêu cũ, phụ nữ cao cấp chỉ cần làm...

Yêu - 2 giờ, 1 phút trước

Trong tình yêu, không ít phụ nữ rơi vào đau khổ khi phát hiện người đàn ông của mình vẫn vương vấn người yêu cũ. Thay vì nổi giận hay đánh ghen, những người...

Chọn lớp học thêm nào theo sở thích và thiết thực cho trẻ em?

Chọn lớp học thêm nào theo sở thích và thiết thực cho trẻ em?

Kiến thức - 2 giờ, 1 phút trước

Khi chọn lớp học theo sở thích thực tế cho con, bạn cần cân nhắc đến độ tuổi, sở thích, giá trị phát triển và trình độ của trường.

Chỉ một số trường hợp đặc biệt khi khám chữa bệnh trái tuyến mới được BHYT chi trả tối đa, đó là?

Chỉ một số trường hợp đặc biệt khi khám chữa bệnh trái tuyến mới được BHYT chi trả tối đa, đó là?...

Kiến thức - 3 giờ, 41 phút trước

Theo quy định, một số trường hợp tự đi khám chữa bệnh trái tuyến vẫn được hưởng 100% mức hưởng.

Cindy Lư và Đạt G gây tranh cãi với nghi thức độc lạ trong đám cưới

Cindy Lư và Đạt G gây tranh cãi với nghi thức độc lạ trong đám cưới

Chuyện làng sao - 3 giờ, 43 phút trước

Gây bão mạng xã hội hiện tại chính là hành động của Cindy Lư và Đạt G trong đám cưới.

Chiều nay (15/7), Bộ GD&ĐT công bố phổ điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Chiều nay (15/7), Bộ GD&ĐT công bố phổ điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Tin trong ngày - 3 giờ, 43 phút trước

Tối 14/7, Bộ Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) cho biết sẽ công bố phổ điểm kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 vào chiều ngày 15/7. Điểm thi tốt nghiệp THPT vẫn được công...

Loạt đại học top đầu phía Nam chốt điểm sàn xét tuyển năm 2025, mức sàn cao nhất hiện nay lên tới 24 điểm

Loạt đại học top đầu phía Nam chốt điểm sàn xét tuyển năm 2025, mức sàn cao nhất hiện nay lên tới...

Tin trong ngày - 3 giờ, 43 phút trước

Nhiều trường đại học tại TP.HCM những ngày qua đã công bố điểm sàn xét tuyển năm 2025 từ điểm thi tốt nghiệp THPT và đánh giá năng lực.

Ngay giữa thành phố, 'nhà hát dưới lòng đất' hiện đại nhất Việt Nam mở lối đi thẳng vào trung tâm thương mại

Ngay giữa thành phố, 'nhà hát dưới lòng đất' hiện đại nhất Việt Nam mở lối đi thẳng vào trung tâm thương...

Tin trong ngày - 3 giờ, 43 phút trước

Ngày 7/7, một bước ngoặt quan trọng trong phát triển đô thị tại Việt Nam đã chính thức diễn ra khi lối số 4 của Ga Nhà hát Thành thuộc tuyến metro số 1...

Thanh Trúc lộ kế hoạch đám cưới với Châu Khải Phong sau khi công khai có chồng con

Thanh Trúc lộ kế hoạch đám cưới với Châu Khải Phong sau khi công khai có chồng con

Chuyện làng sao - 3 giờ, 43 phút trước

Tại bữa tiệc thôi nôi của con gái, Thanh Trúc đã công khai danh tính người bạn đời của mình.

Dự án sân bay gần 7.000 tỷ tọa lạc cạnh 'thị trấn nhỏ đẹp nhất thế giới' có chuyển động mới

Dự án sân bay gần 7.000 tỷ tọa lạc cạnh 'thị trấn nhỏ đẹp nhất thế giới' có chuyển động mới

Tin trong ngày - 4 giờ, 34 phút trước

Sân bay này không chỉ là công trình hạ tầng giao thông, mà còn được kỳ vọng sẽ nâng công suất lên 3 triệu hành khách/năm, góp phần thúc đẩy hạ tầng khu vực...

Một thay đổi quan trọng trên VNeID, người dân cần cập nhật ngay

Một thay đổi quan trọng trên VNeID, người dân cần cập nhật ngay

Tin trong ngày - 4 giờ, 34 phút trước

Ứng dụng sẽ được tích hợp tính năng mới, giúp tăng cường bảo mật thông tin, hạn chế rủi ro gian lận trong giao dịch trực tuyến.