Bi kịch trai anh hùng bại hoại danh tiếng vì... vướng tình mỹ nhân

Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư, Trần Khắc Chung tên thật là Đỗ Khắc Chung, người ở Giáp Sơn cùng quê với mẹ của vua Trần Hiến Tông. Trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ hai, Trần Khắc Chung đã ghi công lớn với nhà Trần nên đã được đổi họ Đỗ sang Trần.

Trong thời kỳ phụ vụ bốn đời Vua Trần Nhân Tông, Trần Anh Tông, Trần Minh Tông, Trần Hiến Tông, Trần Khắc Chung giữ nhiều chức vụ quan trọng: Đại hành khiển, Tể tướng, Thượng thư, Ngự Sử đại phu, Đại an phủ kinh sư, Quan nội hầu, Sư bảo.

Từ mối tình thơ mộng, trong sáng...

Sau một lần tình cờ đến yết kiến Vua Nhân Tông tại cung điện riêng, Trần Khắc Chung vô tình giáp mặt Huyền Trân công chúa. Sắc đẹp thầm kín, nhu mì, đoan trang của người đẹp cùng diện mạo tuấn tú, khí phách oai dũng của vị võ tương đã khiến cả hai lập tức xao xuyến, rung động.

Ngôi mộ vị tùy tướng của Võ tướng Trần Khắc Chung được suy tôn
Tiền Hiền làng Nam Ô (Đà Nẵng).

Tuy nhiên, gần một mùa trăng đi qua, Trần Khắc Chung mới quyết định viết bức tâm thư giãi bày nỗi lòng với công chúa và sai quan cận vệ mang đến vườn Thượng uyển nhờ một nữ nô tỳ chuyển đến cho Huyền Trân... Thư đi, tin lại đã bao lần, nhưng cả hai chưa có cơ hội gặp lại nhau.

Thế rồi cơ hội cũng đến, Trần Khắc Chung được tháp tùng Công chúa Huyền Trân lên chùa Võ Lâm (làng Võ Lâm, phủ Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình) để thăm viếng Thượng hoàng Nhân Tông đang ẩn tu ở đó. Và giữa chốn thiền môn yên tịnh, được đi dạo quanh đồi, hái hoa, bắt bướm... đã đem hai tâm hồn gần lại nhau, gắn bó, yêu thương trong mối tình thơ mộng và trong sáng.

... Đến bại hoại danh tiếng

Theo sử sách, năm Tân Sửu (1301), Thượng hoàng Trần Nhân Tông sang Chiêm thành để ngoạn cảnh, thăm viếng và đã được Chế Mân tiếp đón rất trọng thể... Tại đây, vì muốn tình giao hảo giữa hai nước được bền lâu, Thượng hoàng đã hứa gả Công chúa Huyền Trân cho Vua Chiêm thành.

Sách Việt sử giai thoại viết: "Tháng 6 năm Bính Ngọ (1306), thực hiện lời hứa trước đó của Thượng hoàng Trần Nhân Tông, Vua Trần Anh Tông đem Công chúa Huyền Trân gả cho Chế Mân. Đáp lại, Chế Mân cũng đã đem đất hai châu Ô và Lý - vùng tương ứng với phần phía Nam tỉnh Quảng Trị cộng với toàn bộ tỉnh Thừa Thiên ngày nay - dâng cho Đại Việt làm sính lễ.

Tháng 5 năm Đinh Mùi (1307), nghĩa là chỉ mới được mười một tháng kể từ khi Huyền Trân Công chúa về Chiêm quốc thì Chế Mân mất. Hay tin này, Trần Anh Tông vội sai quan Nhập nội Hành khiển Thượng thư Tả bộc xạ là Trần Khắc Chung, cùng với An phủ sứ Đặng Văn vào Chiêm thành để tìm cách cứu Huyền Trân Công chúa. Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép: "Theo tục lệ Chiêm Thành, hễ Vua mất thì Hoàng hậu phải lên giàn hỏa thiêu để chết theo. Vua biết thế, sợ Công chúa bị hại, bèn sai bọn Khắc Chung mượn cớ sang viếng tang, rồi nói, nếu hỏa táng Công chúa trước thì việc làm chay không có người chủ trương, chi bằng trước ra bờ biển chiêu hồn ở chốn ven trời, đón linh hồn (Chế Mân) cùng về rồi hãy lên giàn hỏa thiêu. Người Chiêm nghe theo. Ra biển, Khắc Chung dùng thuyền nhẹ, cướp lấy Công chúa đem về, rồi tư thông với Công chúa, đi đường biển loanh quanh chậm chạp, lâu ngày mới về đến kinh đô. 

Hưng Nhượng Đại vương, tức Trần Quốc Tảng, con thứ của Trần Hưng Đạo, ghét lắm, mỗi khi thấy Khắc Chung thì mắng phủ đầu rằng, thằng này là điềm chẳng lành đối với nhà nước, họ tên nó là Trần Khắc Chung (ba chữ này cũng có nghĩa là nhà Trần sắp mất đến nơi), thì nhà Trần lại mất về nó chăng? Khắc Chung thường sợ hãi né tránh.

Quá khứ hào hùng

Trước đó hơn hai chục năm. khi đất nước đang cơn binh lửa, chính Trần Khắc Chung đã dũng cảm nhận mệnh vua Trần, hiên ngang đi vào sào huyệt nguy hiểm của giặc, khiến cho tướng giặc là Ô Mã Nhi phải kính nể. 

Sách Đại Việt sử kí toàn thư ghi: Giặc đánh vào Gia Lâm, Vũ Ninh, Đông Ngàn (vùng ngoại ô Hà Nội và Bắc Ninh ngày nay), bắt được quân ta, thấy người nào cũng thích hai chữ Sát Thát bằng mực vào cánh tay, chúng tức lắm, giết hại rất nhiều. Sau, chúng tiến đến Đông Bộ Đầu (nay là khu vực dốc Hàng Than, đầu cầu Long Biên, Hà Nội), dựng một lá cờ lớn. Vua muốn sai người đi do thám mà chưa tìm được ai. Chi hậu cục thủ Đỗ Khắc Chung tiến lên tâu rằng: "Thần hèn mọn bất tài, nhưng xin được đi". Vua mừng mà nói: "Ngờ đâu trong đám ngựa kéo xe muối lại có ngựa kì, ngựa kí như thế". 

Nói xong liền sai Khắc Chung đem thư xin giảng hòa. Ô Mã Nhi hỏi Khắc Chung rằng: "Quốc vương ngươi vô lễ, sai người thích chữ Sát Thát, khinh nhờn thiên binh, lỗi ấy lớn lắm". Khắc Chung đáp: "Chó nhà cắn người lạ không phải tại chủ nó. Vì lòng trung phẫn mà họ tự thích chữ thôi. Quốc vương tôi không biết việc đó. Tôi là cận thần, tại sao lại không khắc". 

Nói rồi, giơ cánh tay cho xem. Ô Mã Nhi nói: "Đại quân từ xa tới, nước người sao không quay giáo lại hội kiến, còn dám chống lệnh? Càng bọ ngựa cản bánh xe thì sẽ ra sao?". Khắc Chung nói: "Hiền tướng sao không theo cách Hàn Tín bình nước Yên, cứ đóng quân ở biên giới, đưa thư báo trước, nếu không thông hiếu thì mới là có lỗi. Giờ bức hại nhau. Người ta nói, thú cùng thì cắn lại, chim cùng thì mổ lại, huống chi là người?".

Khắc Chung về rồi, Ô Mã Nhi nói với các tướng rằng : "Người này ở vào lúc bị uy hiếp mà lời lẽ vẫn tự nhiên, không hạ chủ nó là chích (tức bọn trộm cướp), không nịnh mà tâng bốc ta là Nghiêu (tức Đường Nghiêu), hắn chỉ nói chó nhà cắn người, thật giỏi ứng đối, quả là không làm nhục mệnh vua. Nước nó còn có người giỏi, chưa dễ gì mưu tính được". Nói rồi, sai quân đuổi theo để bắt Khắc Chung, nhưng không kịp nữa.

Cho đến nay, bàn về dũng khí của Trần Khắc Chung cũng như chuyện tình giữa Huyền Trân Công chúa với vị võ tướng này, vẫn có khá nhiều ý kiến tranh cãi. Tuy nhiên, phần đông sử gia thời hiện đại khẳng định, câu chuyện tình là sự gán ghép ác ý của các sử gia thời Hậu Lê. Vì rằng, trên bước đường giải cứu Công chúa Huyền Trân, không chỉ có Trần Khắc Chung, mà còn có An phủ sứ Đặng Văn và đoàn tùy tùng. Như vậy, liệu Trần Khắc Chung có dám làm chuyện bại hoại đạo đức?