Những ngày tháng kinh hãi của một cô dâu 14 tuổi bị ép bán dâm

06:10 10/06/2012

Vì nhất quyết không chịu hành nghề mại dâm để kiếm tiền theo ép buộc của gia đình nhà chồng, cô dâu 15 tuổi Sahar Gul, người Afghanistan đã bị họ nhổ tóc, móng tay, dùng điếu thuốc cháy dở châm vào người, lấy kìm rứt thịt, rồi nhốt cô bé lại.

Bị tra tấn như thời trung cổ

Những ngày đầu tháng 1-2012, hàng xóm nhà chồng Sahar Gul thường nghe thấy tiếng rên rỉ trong đau đớn của một cô gái nào đó. Họ nghi ngờ, tiếng kêu đau đớn đấy chắc hẳn là của cô dâu nhà này. Bởi, họ biết các thành viên trong gia đình nhà này vốn có tiếng là độc ác thường xuyên hành hạ vật nuôi và số phận của cô dâu trẻ khó có thể thoát. Cô dâu mới trẻ đáng thương tên Gul thực ra được gia đình nhà này mua về làm người ở, giúp việc. Đến ngày 4-1-2012 thì sự việc trở nên trầm trọng hơn, họ nghe thấy tiếng rên hư hử rất yếu ớt của Gul. Sợ cô gái đáng thương không qua khỏi nếu không được khẩn trương cứu giúp, một người hàng xóm đã đi tìm báo tin cho người chú họ bên chồng cô ấy. Ngay lập tức, người chú họ này đi báo cảnh sát.

Lực lượng cảnh sát địa phương đã tới nơi và giải cứu kịp thời. Cô gái Gul được tìm thấy tại căn hầm nhà này. Khi được giải cứu khỏi căn nhà địa ngục, Sahar Gul đã ở trong tình trạng nguy kịch. Điều tra bước đầu cho thấy, Gul bị nhà chồng nhổ tóc và móng tay rồi nhốt vào nhà vệ sinh tối tăm ở tầng hầm trong 5 tháng qua vì tội… không chịu đi bán dâm. Họ còn dùng điếu thuốc cháy dở châm vào người Gul và lấy kìm rứt thịt cô bé. Dù nói chuyện rất khó khăn, nhưng Gul cũng cố trút nỗi lòng về những ngày tháng kinh hãi: “Hơn 1 tháng, họ bắt tôi làm quần quật suốt ngày, không được ăn uống, nghỉ ngơi đầy đủ. Rồi vì tiền, họ lại bắt tôi đi bán dâm, để mang tiền về cho gia đình họ tiêu xài. Cay đắng hơn, chính chồng tôi là người đầu tiên nảy ra ý nghĩ điên rồ này. Dù thế nào tôi cũng nhất quyết không chịu đi. Bắt ép không được họ bắt đầu quay ra hành hạ, đánh đập tôi cho kỳ được. Nhiều tháng liền tôi bị nhốt trong nhà vệ sinh hôi thối, bẩn thỉu. Tôi chỉ được ăn, uống đủ sức cầm hơi. Mỗi lần tôi xin thêm thức ăn và nước uống đều bị từ chối. Nhà chồng đánh đập tôi, nhiều nhất là mẹ chồng”.

6 ngày sau khi được giải thoát, cô bé Gul vẫn còn đầy sẹo, vết bầm tím trên thân thể và một bên mắt sưng húp. Hiện cô bé đang được điều trị tại một bệnh viện của Chính phủ ở Kabul, sau đó sẽ được chuyển sang Ấn Độ chữa trị.

Các bác sĩ cho biết cô bé bị đau đớn cả về thể chất lẫn tinh thần nên sẽ cần nhiều tháng để hồi phục. Do vậy, cho dù có thể nói chuyện song người quản lý của Sahar Gul hạn chế giới truyền thông tiếp xúc. “Cô bé kết hôn cách đây 7 tháng và đến từ tỉnh Badakhshan. Gia đình chồng buộc cô bé phải bán dâm để kiếm tiền”, Rahima Zarifi, người đứng đầu phụ trách các vấn đề về phụ nữ ở Gabhlan cho Reuters hay.

Bi kịch cô dâu trẻ con

Sinh ra trong một gia đình nghèo, cả 3 chị em Gul chưa bao giờ được cắp sách đến trường. Năm Gul 14 tuổi, nghe lời người ta mai mối, bố mẹ đã đồng ý gả bán cô bé cho một gia đình ở tỉnh Baghlan thuộc miền Bắc Afghanistan. Giá bán Gul rẻ mạt chỉ bằng giá một con gia súc. Sợ hãi, Gul đã van xin họ đừng bắt cô. “Tôi muốn tiếp tục học. Tôi chưa sẵn sàng trở thành một người vợ”. Nhưng đáp lại lời cầu xin đáng thương của cô gái trẻ đầy mơ ước ấy là lời lạnh lùng đến tàn nhẫn: “Mày không có quyền quyết định. Gia đình tao mua mày về thì có quyền định đoạt tương lai cho mày. Chúng tao đặt đâu mày phải ngồi đấy. Nếu mày dám không tuân theo thì sớm muộn gì cũng bị trừng trị thích đáng”, Gul run rẩy kể lại.

Luật Afghanistan ấn định tuổi kết hôn cho con gái là 16 và đám cưới của Gul không được đăng ký chính thức. Và cũng theo văn hóa Afghanistan, nếu cuộc hôn nhân ép buộc không có hạnh phúc, người đàn ông có thể cưới người phụ nữ mà anh ta yêu về làm vợ hai. Nhưng các cô gái thì lại không có lối thoát. Họ phải cam chịu số phận đắng cay đến hết đời mình. Một số muốn thoát khỏi bi kịch cuộc đời đã tìm đến cái chết. Một số khác bỏ trốn, có người bị rơi vào động mại dâm hoặc vòng vây của nghiện ngập. Nghèo đói là nguyên nhân thúc đẩy nhiều cuộc hôn nhân trẻ em ở Afghanistan. Hành vi mà ở hầu hết các nước sẽ bị coi là phạm tội thì ở nhiều khu vực tại Afghanistan chỉ xem đó là một tục lệ công khai. Những hy vọng mình sẽ được bảo vệ của các em gái ở đây dường như là điều quá xa xôi và các em đành phải tiếp tục đánh cuộc với rủi may số phận hay phải làm mẹ khi còn đang ở tuổi chơi đùa.

Cho nên, Gul không có lựa chọn nào khác là phải chấp nhận cuộc hôn ép buộc khi còn chưa đến tuổi trăng tròn. Những ngày về làm dâu của Gul giống như một nô lệ của công việc và nô lệ của tình dục. Cô phải làm tất cả các việc vặt trong gia đình, từ làm theo sự sai bảo của các thành viên trong gia đình nhà chồng, quán xuyến việc cơm nước, lau dọn nhà cửa, đến cho gia súc ăn và cọ rửa chuồng sạch sẽ hàng ngày… Gul không được ăn cùng cả nhà, không được mặc quần áo lành lạnh, không được ngủ quá 3 tiếng một ngày… Còn “người chồng” của mình, Gul nghĩ đó là gã đàn ông quỷ dữ. Gã chưa bao giờ coi Gul là vợ. Với gã, cô chỉ là kẻ ở, là nô lệ tình dục. Bất cứ khi nào, Gul muốn đứng ngoài sân hóng mát một lát, gã ta lại đánh và bắt cô phải đi vào phòng ngủ với gã. Gul cầu xin thì gã lại càng đánh và tát. Gul chỉ muốn có một cuộc sống được người khác tôn trọng và không ít lần cô nghĩ tới cái chết. Nhưng chưa thể…

Bản án 10 năm cho mỗi thủ phạm

“Đây là một trong những trường hợp tồi tệ nhất của nạn bạo hành đối với phụ nữ Afghanistan. Đáng thương và đáng trách hơn khi thủ phạm gây tội ác ấy không phải ai khác mà chính là gia đình nhà chồng của cô ấy. 7 tháng “làm dâu” là quãng thời gian địa ngục sống không bằng chết của cô gái mới 14 tuổi. Càng đau đớn xót xa cô gái bao nhiêu thì thủ phạm phải bị trừng trị để rút ra bài học cho những người khác”, Bộ trưởng Y tế Suraya Dalil nói với các phóng viên sau khi bà tới thăm Gul.

Mohammad Zia, quan chức cảnh sát cao cấp ở Baghlan, người đã giúp giải cứu Gul, cho biết mẹ chồng và chị chồng của em đã bị bắt giữ, nhưng chồng và cha chồng đã kịp tẩu thoát. “Chúng tôi đang tiến hành truy nã gắt gao để tóm bằng được chồng cô bé và những kẻ dính líu”, ông Zia nói với Reuters qua điện thoại từ Baghlan.

Mặc dù Afghanistan đã đạt được những tiến bộ về quyền và sự tự do của phụ nữ sau khi Taliban sụp đổ cách đây 10 năm nhưng phụ nữ nước này vẫn luôn nơm nớp trước nguy cơ bị bắt cóc, hãm hiếp, hôn nhân cưỡng ép, và bị mua bán như một món hàng.

Tuy nhiên, phụ nữ khó có thể thoát khỏi tình trạng bị bạo hành trong gia đình, vì áp lực xã hội và đôi khi là sự ràng buộc pháp luật rất lớn buộc họ phải duy trì hôn nhân. Chạy trốn khỏi một người chồng ngược đãi hay một cuộc hôn nhân ép buộc bị coi là “tội về đạo đức” - những tội có thể đưa người phụ nữ vào tù ở Afghanistan.

Một số nạn nhân hiếp dâm cũng đã bị cầm tù vì “quan hệ tình dục ngoài hôn nhân”, ngay cả khi người phụ nữ bị ép buộc quan hệ, cũng bị coi là ngoại tình - một “tội về đạo đức”. Do đó, Afghanistan vẫn bị xếp hạng thứ 6 của danh sách những quốc gia tệ nhất thế giới về bất bình đẳng giới theo Liên hợp quốc.

Sau đó, truyền thông địa phương đưa tin cảnh sát trưởng tỉnh Baghlan, Tướng Syed Zamanuddin Hussaini, tiết lộ rằng người bố chồng Mohammad Aman đã bị bắt giữ với sự giúp đỡ của cư dân địa phương tại thành phố phía bắc Pul-e-Khumri. Mohammad Aman phủ nhận mọi cáo buộc và nói rằng cô bé bị tâm thần.

Sau khi nghe tin về vụ việc khủng khiếp trên, Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai tuyên bố rằng những người liên quan phải bị trừng phạt. Tổng thống Hamid Karzai cũng cho thành lập một ủy ban điều tra. Đến ngày 1-5, một tòa án ở Kabul (Afghanistan) đã kết tội cha, mẹ và chị chồng của cô dâu Sahar Gul (15 tuổi) mỗi người 10 năm tù giam vì tội hành hạ cô. Chồng của Gul đang chạy trốn, song tòa án cho hay, anh ta cũng sẽ bị đưa ra xét xử khi bị bắt.Tại tòa, Gul có nguyện vọng được ly hôn, và mong gia đình chồng bị trừng phạt.

An Ninh Thủ Đô
Phụ nữ khi già yếu, đi lại không còn nhanh nhẹn, tốt nhất nên giữ kín 2 điều này, đó mới là khôn ngoan thực sự

Phụ nữ khi già yếu, đi lại không còn nhanh nhẹn, tốt nhất nên giữ kín 2 điều này, đó mới là...

Làm sao - 1 giờ, 10 phút trước

Không phải điều gì cũng nên chia sẻ khi tuổi đã xế chiều. Với phụ nữ, đặc biệt khi đã già yếu, có 2 chuyện nên cất giữ trong lòng nếu không muốn bị...

Chung cư mới ở Hà Nội càng ra hàng, giá càng cao, có dự án chạm ngưỡng 330 triệu đồng/m2

Chung cư mới ở Hà Nội càng ra hàng, giá càng cao, có dự án chạm ngưỡng 330 triệu đồng/m2

Tin trong ngày - 1 giờ, 11 phút trước

Thị trường chung cư mới tại Hà Nội đang ghi nhận nguồn cung tăng mạnh nhưng giá bán vẫn tiếp tục leo thang, thiết lập những mốc giá mới cho nhiều khu vực, kể...

Chỉ số MQ là gì? Tại sao một số người cho là MQ quan trọng hơn IQ, EQ?

Chỉ số MQ là gì? Tại sao một số người cho là MQ quan trọng hơn IQ, EQ?

Kiến thức - 1 giờ, 11 phút trước

Trong khi IQ (chỉ số thông minh) và EQ (chỉ số cảm xúc) từ lâu đã được xem là thước đo năng lực cá nhân, thì gần đây một khái niệm mới là chỉ...

Vượt trên cả Singapore, Sydney, Berlin, một địa phương của Việt Nam vừa lọt Top 2 thế giới về điều đặc biệt này

Vượt trên cả Singapore, Sydney, Berlin, một địa phương của Việt Nam vừa lọt Top 2 thế giới về điều đặc biệt...

Tin trong ngày - 1 giờ, 11 phút trước

Theo kết quả khảo sát “City Pulse 2025: The Magnetic City” (tạm dịch "Nhịp đập Thành phố 2025: Thành phố hấp dẫn"), TP.HCM đứng thứ 2 trong số 65 thành phố trên toàn cầu...

Tụ tập đá bóng, đá cầu, chơi cầu lông trên đường giao thông thì bị phạt bao nhiêu tiền theo Nghị định 168?

Tụ tập đá bóng, đá cầu, chơi cầu lông trên đường giao thông thì bị phạt bao nhiêu tiền theo Nghị định...

Tin trong ngày - 2 giờ, 60 phút trước

Việc tụ tập chơi thể thao trên đường bộ, như đá bóng, đá cầu, chơi cầu lông, là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị phạt tiền theo quy định.

Tụ tập đá bóng, đá cầu, chơi cầu lông trên đường giao thông thì bị phạt bao nhiêu tiền theo Nghị định 168?

Tụ tập đá bóng, đá cầu, chơi cầu lông trên đường giao thông thì bị phạt bao nhiêu tiền theo Nghị định...

Tin trong ngày - 2 giờ, 60 phút trước

Việc tụ tập chơi thể thao trên đường bộ, như đá bóng, đá cầu, chơi cầu lông, là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị phạt tiền theo quy định.

Cô gái Hà Nội chi hơn 50 triệu đồng tổ chức sinh nhật cho cún yêu: Đặt tiệc 10 triệu đồng, quà tặng cho chó 25 triệu đồng

Cô gái Hà Nội chi hơn 50 triệu đồng tổ chức sinh nhật cho cún yêu: Đặt tiệc 10 triệu đồng, quà...

Đời sống trẻ - 2 giờ trước

Bỏ số tiền lên tới hơn 50 triệu đồng để tổ chức sinh nhật cho cún cưng, cô gái trẻ ở Hà Nội nhận về không ít ý kiến trái chiều.

Thành phố lớn nhất nước chính thức đổi tên 13 trường THPT, phụ huynh và học sinh cần cập nhật kẻo bị nhầm

Thành phố lớn nhất nước chính thức đổi tên 13 trường THPT, phụ huynh và học sinh cần cập nhật kẻo bị...

Tin trong ngày - 2 giờ trước

UBND TP. Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 610/QĐ-UBND, đổi tên 13 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Nam (cũ), nay chuyển sang trực thuộc Sở...

Khi phụ huynh giao tiếp với giáo viên, nói vài câu này, giáo viên sẽ chú ý đến trẻ hơn, hiệu quả hơn là 'quà tặng'

Khi phụ huynh giao tiếp với giáo viên, nói vài câu này, giáo viên sẽ chú ý đến trẻ hơn, hiệu quả...

Kiến thức - 2 giờ, 1 phút trước

Chỉ khi tất cả trẻ trong lớp đã được đón về mới là thời điểm tốt nhất để giao tiếp, trao đổi chi tiết với giáo viên. Thông qua giao tiếp và trao đổi...

Những con giáp nào may mắn vào Thứ Tư, ngày 30 tháng 7, tức ngày mùng 6 của tháng 6 nhuận âm lịch?

Những con giáp nào may mắn vào Thứ Tư, ngày 30 tháng 7, tức ngày mùng 6 của tháng 6 nhuận âm...

Đời sống số - 2 giờ, 1 phút trước

Thời gian là một sự tiến hóa tự nhiên, sở hữu cả tính khí và năng lượng. Ngày 30 tháng 7, thứ Tư, ngày mùng 6 của tháng sáu nhuận âm lịch, với sự...

Đăng video mừng sinh nhật tuổi 24, Hoa hậu Đỗ Thị Hà 'lộ' việc chuẩn bị làm...

Tục ngữ có câu: 'Mua lợn xem chuồng, cưới vợ xem sân', vì sao lại khẳng định như thế? Liệu quan niệm này có còn áp dụng được ở thời nay?

Tục ngữ có câu: 'Mua lợn xem chuồng, cưới vợ xem sân', vì sao lại khẳng định như thế? Liệu quan niệm...

Kiến thức - 3 giờ, 46 phút trước

Thời xưa, tổ tiên để lại nhiều câu ca dao tục ngữ giản dị mà sâu xa, phản ánh kinh nghiệm sống và cách nhìn nhận con người. Trong kho tàng ấy, có những...

Hiện tại, người vi phạm có thể nộp phạt không cần đến trụ sở, không bị tạm giữ GPLX bản cứng?

Hiện tại, người vi phạm có thể nộp phạt không cần đến trụ sở, không bị tạm giữ GPLX bản cứng?

Tin trong ngày - 3 giờ, 46 phút trước

Thay vì quy trình nhiều bước tốn thời gian như trước, hiện nay người vi phạm giao thông tại TP.HCM có thể hoàn tất nghĩa vụ nộp phạt ngay trên điện thoại thông qua...

Giá chung cư Hà Nội trung bình 80 triệu/m², TP. Hồ Chí Minh 89 triệu/m², vợ chồng thu nhập 40 triệu/tháng khó mua nổi

Giá chung cư Hà Nội trung bình 80 triệu/m², TP. Hồ Chí Minh 89 triệu/m², vợ chồng thu nhập 40 triệu/tháng khó...

Kiến thức - 3 giờ, 47 phút trước

Thông tin mới nhất từ Bộ Xây dựng, thị trường chung cư tại Hà Nội, TP.HCM trong quý II/2025 đã thiết lập một mặt bằng giá mới, cao nhất trong gần một thập kỷ....

Đây là trang phục phù hợp nhất cho mùa hè: áo + quần ống rộng, phụ nữ trung niên trông thon gọn trong thời trang

Đây là trang phục phù hợp nhất cho mùa hè: áo + quần ống rộng, phụ nữ trung niên trông thon gọn...

Thời trang + - 3 giờ, 47 phút trước

Mùa hè nóng nực, chúng ta thực sự cần chọn một phong cách ăn mặc tươi mát hơn, chẳng hạn như hai chuyên gia dưới đây, họ kết hợp áo thun trắng tay ngắn...

Quỷ Cốc Tử: 3 người này càng nghèo càng không đáng để kết bạn

Quỷ Cốc Tử: 3 người này càng nghèo càng không đáng để kết bạn

Kiến thức - 3 giờ, 47 phút trước

"Kỹ năng nhìn người của Quỷ Cốc Tử: 3 người này càng nghèo càng không kết bạn được" mang hàm ý rất sâu sắc và thực tế.

Từ ngày 15/8/2025, những trường hợp sau sẽ bị thu hồi, tạm khóa thẻ BHYT, là ai?

Từ ngày 15/8/2025, những trường hợp sau sẽ bị thu hồi, tạm khóa thẻ BHYT, là ai?

Tin trong ngày - 3 giờ, 23 phút trước

Thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) bị tạm giữ hoặc tạm khóa giá trị sử dụng trong trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 20 của Luật Bảo hiểm y tế.

Từ ngày 15/9, người trong quân đội tuyệt đối không được làm điều này

Từ ngày 15/9, người trong quân đội tuyệt đối không được làm điều này

Tin trong ngày - 3 giờ, 23 phút trước

Bộ Quốc phòng đã ban hành Thông tư 81/2025/TT-BQP, quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, tổ chức và cá nhân thuộc phạm vi quản lý của Bộ khi tham...

Nếu một người họ hàng hỏi vay tiền bạn, chỉ cần nói 2 câu này là họ sẽ ngừng hỏi, vừa giữ được tiền, vừa không mất lòng

Nếu một người họ hàng hỏi vay tiền bạn, chỉ cần nói 2 câu này là họ sẽ ngừng hỏi, vừa giữ...

Làm sao - 3 giờ, 23 phút trước

Chuyện người thân hỏi vay tiền luôn là tình huống khó xử, cho vay thì lo không đòi lại được, không cho vay lại sợ mang tiếng lạnh lùng, vô tình. Nhiều người vì...

Xuất hiện chiêu lừa online mới... dụ nạn nhân thản nhiên giao mật khẩu, mọi người cần tránh xa

Xuất hiện chiêu lừa online mới... dụ nạn nhân thản nhiên giao mật khẩu, mọi người cần tránh xa

Tin trong ngày - 3 giờ, 24 phút trước

Một hình thức lừa đảo trực tuyến mới có tên "tabnabbing" đang khiến các nhà chức trách ở nhiều nước lo ngại vì mức độ tinh vi, rất khó phát hiện. Chiêu thức này...

Bạn có còn muốn cưới người vợ hiện tại ở kiếp sau không? Phỏng vấn 100 người đàn ông đã kết hôn, câu trả lời hé lộ một sự thật gây sốc, đau lòng nhưng thực tế

Bạn có còn muốn cưới người vợ hiện tại ở kiếp sau không? Phỏng vấn 100 người đàn ông đã kết hôn,...

Đàn ông yêu - 3 giờ, 24 phút trước

Tình yêu có thể bắt đầu bằng cảm xúc, nhưng hôn nhân lại là một hành trình dài của trách nhiệm và lựa chọn. Thông qua câu hỏi "Kiếp sau, anh có còn muốn...

Vì sao một số người cảm thấy sảng khoái sau khi ngủ trưa, nhưng bạn lại đau đầu và mệt mỏi? Hãy cẩn thận...

Vì sao một số người cảm thấy sảng khoái sau khi ngủ trưa, nhưng bạn lại đau đầu và mệt mỏi? Hãy...

Chăm sóc sức khỏe - 3 giờ, 24 phút trước

Câu nói quen thuộc "buổi trưa không ngủ, buổi chiều sụp đổ" dường như đã trở thành kim chỉ nam của dân công sở. Không ít người đầu tư cả gối, chăn, ghế gập,...

Từ năm 2025, xe máy không có bộ phận giảm thanh, giảm khói, bị phạt bao nhiêu tiền?

Từ năm 2025, xe máy không có bộ phận giảm thanh, giảm khói, bị phạt bao nhiêu tiền?

Tin trong ngày - 4 giờ, 14 phút trước

Nghị định 168 quy định rõ việc xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô và...

Tăng phụ cấp nghề cho cán bộ y tế: Ai sẽ nhận mức cao nhất 70% lương?

Tăng phụ cấp nghề cho cán bộ y tế: Ai sẽ nhận mức cao nhất 70% lương?

Tin trong ngày - 4 giờ, 14 phút trước

Bộ Y tế công bố dự thảo điều chỉnh chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với cán bộ, công chức, viên chức ngành y tế công lập.

Nghiên cứu phát hiện: Bệnh nhân ung thư kiên trì tắm nắng, sau nửa năm cơ thể có 4 thay đổi lớn

Nghiên cứu phát hiện: Bệnh nhân ung thư kiên trì tắm nắng, sau nửa năm cơ thể có 4 thay đổi lớn...

Chăm sóc sức khỏe - 4 giờ, 15 phút trước

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng, ánh nắng mặt trời đang mang lại những thay đổi kỳ diệu cho bệnh nhân ung thư chỉ sau 6 tháng kiên trì.

Trường hợp nào bắt buộc phải đổi thẻ căn cước công dân, không chú ý cẩn thận có thể bị xử phạt?

Trường hợp nào bắt buộc phải đổi thẻ căn cước công dân, không chú ý cẩn thận có thể bị xử phạt?...

Kiến thức - 4 giờ, 16 phút trước

Luật Căn cước công dân 2023 quy định rõ các trường hợp bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp đổi hoặc cấp lại thẻ căn cước công dân.