Thứ hai, 28/07/2025
Để hàng nghìn năm sau, bất cứ thiếu nữ nào tắm gội, vẫy vùng trên dòng suối ấy đều trở lên xinh đẹp lạ thường…
Dòng suối “được sinh ra từ váy áo Nàng Han”
Theo những câu chuyện mà người già ở Mường So (Phong Thổ, Lai Châu) thường kể cho con cháu thì Nàng Han được sinh ra trên đất Mường So, lớn lên trong một gia đình người Thái ở Chiềng Sa (nay là Mường So). Trong tâm linh của khắp xứ Thái, xứ Mường Tây Bắc, Nàng Han là biểu tượng của người con gái tài giỏi và có vẻ đẹp vẹn toàn như hoa ban buổi sớm. Vẻ đẹp ấy đã được khắc họa rằng: Người đẹp ra suối tắm, cá tìm về xem chân; Người đẹp đi lên nương, dâu, lúa tìm về xem tay; Người đẹp đi lên rừng, hoa tìm về xem mặt; Người đẹp hát trong rừng, chim ngập ngừng lắng nghe; Người đẹp bước chân xòe, trai Mường So ngây ngất…
Không chỉ có nhan sắc rực rỡ, Nàng Han còn có đôi tay khéo léo, đặc biệt là trong việc kéo sợi, thêu thùa, dệt vải. Khi giặc ngoại xâm kéo đến xâm lược Mường So, Nàng Han đã anh dũng đứng lên kêu gọi trai tráng dựng cờ giết giặc. Thắng trận trở về, nàng được nhân dân trong vùng chào đón và suy tôn là “nữ tướng”. Một đêm sáng trăng, Nàng Han trút bỏ bộ áo cóm, một trang phục của thiếu nữ Thái, để bay về trời. Bộ váy áo đó đã biến thành dòng suối Mường So mà bất cứ người con gái nào tắm ở đó thì đều có làn da đẹp tựa ban trắng trên rừng, môi đỏ như quả bồ quân… Nhờ dòng suối quý, Mường So nổi tiếng là “Miền mỹ nữ ”!
Cũng từ đó, các vị vua, chúa đất ở khắp miền Tây Bắc đều cho người đi tìm những cô gái đẹp ở Mường So mang về dinh thự để xung vào đội múa xòe. Các cô được chọn phải có làn da thật trắng, mái tóc đen nhánh, đôi chân cao thẳng, eo thắt, ngực nở và nhất là gương mặt phải đậm đà, xinh tươi như đóa hoa rừng mới nở.
Riêng các bé gái ở lứa tuổi 12-14 cũng được tuyển chọn như người ta tuyển hoa hậu bây giờ. Nhiều gia đình thấy con em mình đẹp, có khiếu nhảy múa, họ tự tiến cử cho bản, bản tiến cử lên chúa đất để có quyết định cuối cùng. Khi được gia nhập đội xòe, các em sẽ được dạy thêm không chỉ về múa, hát, mà còn là cung cách nói chuyện, mời rượu, tiếp khách chả khác gì người ta dạy cung tần, mỹ nữ trong các triều đại phong kiến xa xưa.
Ngay cả đến những năm đầu thế kỷ 20, Mường So vẫn “vang danh bốn cõi” là “miền mỹ nữ”. Không chỉ những chúa đất vùng sơn cước mà quan ta, quan Tây miền xuôi cũng luôn khao khát được một lần diện kiến nét đẹp đến mê hồn của những cô gái với điệu xòe Thái quay cuồng làm nghiêng ngả núi rừng.
Chúa đất săn lùng mỹ nữ
Trong các chúa đất vùng Tây Bắc, Đèo Văn Ơn nổi tiếng mê múa xòe và mỹ nữ. “Ông vua núi rừng” này đã cử cả đoàn gia nhân lặn lội đi dọc các bờ sông Đà, sông Mã tìm gái đẹp đem về dinh thự lập đến 3 đội xòe có đến hàng trăm thiếu nữ. Và, truyền nhân của các “cô xòe” đó chính là những thiếu nữ Thái xinh đẹp hiện nay.
Mặc dù đã về với chúa đất, nhưng những “mỹ nhân núi rừng” ấy đi đến đâu cũng có hàng đoàn trai bản bám theo. Mỗi đêm trăng tròn, khi họ ra dòng suối Mường So tắm, chúa đất phải cho cả lính theo canh gác từ xa để ngăn những ánh mắt nhìn trộm của đám đàn ông liều mạng.
Các mỹ nữ múa xòe của chúa đất Đèo Văn Ơn ngày ấy vang danh đến tận Lào Cai, Hà Nội, Trung Quốc. Những quan ta lẫn quan Tây, quan Tàu đã tìm mọi cách mua chuộc chúa đất để được một lần đưa những tuyệt sắc giai nhân miền sơn cước về xuôi để chiêm ngưỡng.
Mỗi chuyến đi như thế, có khi phải mất hàng tháng trời ròng rã trên lưng ngựa. Bởi, đường vào Mường So phải xuyên qua dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ. Trước khi rời khỏi “miền mỹ nữ”, đoàn người còn phải làm lễ cúng tế trời đất để mong “thượng lộ bình an”. Các mỹ nữ được cưỡi trên lưng những con ngựa to nhất, khỏe nhất đã được lựa chọn kỹ càng. Không những thế, chúa đất còn cử rất nhiều gia nhân và lính tráng đi theo, vừa để phục vụ, vừa phải giữ an toàn cho các nhan sắc trước sự nhòm ngó, tranh giành của những “ông vua núi rừng” khác. Bởi, tuy Phong Thổ vốn là “vương quốc” của Đèo Văn Ơn nhưng lúc nào vị chúa đất này cũng canh cánh một nỗi lo về sự bành trướng của một vị “vua Đèo” khác: Đèo Văn Long.
Đèo Văn Ơn vốn người Bố Chánh, Lai Châu. Khi cha Ơn bị giết, Ơn chỉ mới 14-15 tuổi. Ơn được một người họ Lý ở Mường So đem về nuôi dưỡng. Họ Lý đó vốn gốc Hoa, sang Mường So buôn bán từ thuở xa xưa, đất lành chim đậu, nên ở luôn lập nghiệp, trở thành một trong những dòng họ lớn trong vùng.
Một mỹ nhân ở Mường So.
Ơn lớn lên theo Pháp, xưng vua người Thái Mường So, nhưng không quên được mình là đứa con lưu lạc sống nhờ người dân bản địa. Và, Ơn cũng không thể quên cái chết tức tưởi của cha trong cuộc tranh giành địa vị với Đèo Văn Long. Mối thù dai dẳng, truyền kiếp đó đã ám ảnh Ơn suốt mấy chục năm liền. Kể cả khi Đèo Văn Ơn và Đèo Văn Long đã trở thành 2 thế lực riêng biệt, hai “ông vua” của miền rừng Tây Bắc mà vẫn không thôi tranh giành tầm ảnh hưởng.
Người ta kể rằng, Vua Đèo Văn Ơn có tới 12 vợ, trong đó 11 người cưới hỏi đàng hoàng. Vợ Ân, người nào cũng nhan sắc vẹn toàn. Có cô được đưa về từ Lào Cai, Yên Bái, Sơn La. Ai cũng hát hay, múa giỏi, trong đó, bà vợ thứ 5 tên Mào Thị Núi là người xinh nhất, xào xẹ, múa xoè đẹp nhất.
Bà Núi sinh ở Mường So, vùng đất đã được người Thái hát truyền: “Gái Mường So cổ cao ba ngấn, không trang điểm cũng đẹp như ai”. Người ta kể chúa đất mê nàng Núi không chỉ vì “chân nàng múa xòe dẻo dai như con nai, con hoẵng. Giọng hát nàng vút cao tựa tiếng chim rừng”, mà còn bởi nhan sắc rạng rỡ của nàng.
Ngày đó, mỗi đêm Mường So mở hội, trai tráng cách xa mấy dãy núi, mấy cánh rừng chim bay mỏi cánh cũng cưỡi ngựa lắt lẻo, rẽ rừng đạp đất tìm đến, để một lần chiêm ngưỡng nhan sắc cũng như thưởng thức tài nghệ múa xòe của nàng Núi…
“Miền mỹ nữ” ngày càng phai nhạt
Từ đó, vùng đất Mường So, nơi biên cương phía Bắc của Tổ quốc luôn được mệnh danh là vùng đất mỹ nhân. Nhiều người già ở Mường So cũng không thể nào lý giải do đâu mà mảnh đất này sản sinh ra nhiều người con gái đẹp đến mê mẩn lòng người như thế. Rất nhiều thiếu nữ ở đây có nước da trắng, bắp chân thon thả, thắt đáy lưng ong, mái tóc đen tuyền.
Giờ đây, khi những con đường trải nhựa rộng lớn dẫn người ta đến Mường So từ nhiều phía: Nậm Xe, Ma Lu Thàng, Sìn Hồ, Tam Đường, Bình Lư… thì đã có không ít người đã tìm đến Mường So. Họ đến đây không chỉ buôn bán, làm ăn, du lịch…, mà còn một lý do nữa luôn thôi thúc họ, đó là muốn chiêm ngưỡng vẻ đẹp hút hồn của những mỹ nữ ở thung lũng mù sương.
Thế nhưng, thung lũng Mường So huyền thoại, nơi được cho là khai sinh ra điệu xòe Thái lừng danh đã không còn như trước. Những người đẹp xưa kia từng có mặt trong đội xòe của vua Đèo phần nhiều đã gối đầu về núi cùng với tổ tiên, người hiếm hoi còn sống cũng đang hút bóng rừng sâu. Dinh thự của “ông vua núi rừng Phong Thổ” cũng đã bị phá đi, nay ở đó mọc lên Trạm y tế xã.
Trung tâm của vùng chính là xã Mường So, dải đất bằng phẳng dưới chân núi Pu Nhọ Khọ, có dòng Mường So trong vắt, mềm như dải lụa trắng, luôn đầy ắp cá tôm đã không còn nguyên vẹn. Dòng nước mát Nàng Han ban cho giờ thưa vắng, các thiếu nữ Thái không còn hồn nhiên ra đây tắm gội vào mỗi đêm trăng. Đến món cá suối Mường So ngon nổi tiếng vì xương nhỏ, thịt thơm, nướng trên than hồng, uống rượu ngô Dào San say quên trời đất, hay những con tôm trong vắt, nhỏ người nhưng thịt dai và ngọt… những đặc sản mà chính vua Thái Đèo Văn Ơn ngày xưa đã từng rất mê, giờ cũng không còn nữa.
Theo guồng quay hối hả của thời gian, cùng sự phát triển đến chóng mặt của toàn xã hội, ký ức về “Miền mỹ nữ” ngày càng phai nhạt. Giờ đây, rất khó để tìm lại những tuyệt sắc giai nhân, những xào mỗ múa dẻo, hát hay với điệu xòe từng làm nghiêng ngả núi rừng. Thế cho nên, thoảng trên mỗi gương mặt của người già nơi thung lũng Mường So, người ta thấy phảng phất một nỗi buồn không lý giải…
2 khung giờ phải đặc biệt lưu ý khi tham gia giao thông là khung...
Làm sao - 2 giờ, 29 phút trước
Tưởng chừng sống chung với cha mẹ là cách tốt nhất để chăm sóc tuổi già, nhưng nhiều gia đình lại rơi vào cảnh mệt mỏi, xung đột và oán trách. Trái ngược, khi...
Kiến thức - 2 giờ, 29 phút trước
Điều này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tăng cường an sinh xã hội, khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện.
Đời sống số - 3 giờ, 29 phút trước
Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 29/7/2025.
Tin trong ngày - 4 giờ, 30 phút trước
Bốn vị trí đã được cơ quan chức năng của Hà Nội đánh giá là đủ điều kiện làm bãi đỗ xe kết hợp trạm sạc xe điện, phục vụ lộ trình cấm xe...
Kiến thức - 4 giờ, 31 phút trước
Nghị định 188/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/8/2025, quy định chi tiết những trường hợp sẽ bị thu hồi, tạm giữ hoặc tạm khóa giá trị sử dụng thẻ bảo hiểm y tế...
Đời sống số - 3 giờ, 29 phút trước
Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 29/7/2025.
Tin trong ngày - 4 giờ, 30 phút trước
Bốn vị trí đã được cơ quan chức năng của Hà Nội đánh giá là đủ điều kiện làm bãi đỗ xe kết hợp trạm sạc xe điện, phục vụ lộ trình cấm xe...
Chuyện làng sao - 4 giờ, 30 phút trước
Tin sao Việt 28/7/2025: Diễn viên Lan Phương nói về hành trình hoàn tất thủ tục ly hôn chồng Tây. NSƯT Kim Tử Long cầu xin một số tài khoản mạng xã hội ngừng...
Chăm con - 4 giờ, 30 phút trước
Khi mùa hè đến, không ít phụ huynh lo lắng vì con chán ăn, bữa cơm như "mèo liếm", ăn nửa bát cũng mất cả buổi. Trong khi đó, hè lại là giai đoạn...
Kiến thức - 4 giờ, 31 phút trước
Nghị định 188/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/8/2025, quy định chi tiết những trường hợp sẽ bị thu hồi, tạm giữ hoặc tạm khóa giá trị sử dụng thẻ bảo hiểm y tế...
Kiến thức - 4 giờ, 31 phút trước
Không chỉ giòn ngọt, thơm ngon loại rau này còn là 'vị thuốc' quý có nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.
Chuyện làng sao - 4 giờ, 34 phút trước
Lan Phương công khai chuyện ly hôn chồng Tây sau 7 năm chung sống nhận về phản ứng trái chiều từ cư dân mạng. Có người đồng cảm, chia sẻ nhưng cũng có người...
Đời sống số - 6 giờ, 27 phút trước
Ngày 29 tháng 7 là thứ Ba, ngày mùng 5 tháng 6 âm lịch, sự kết hợp giữa thiên can và địa chi là năm Tỵ, tháng Quý Mùi và ngày Kỷ Hợi. Trong...
Đời sống số - 7 giờ, 48 phút trước
Đây là một bài trắc nghiệm nhẹ nhàng giúp bạn khám phá xem bước ngoặt quan trọng trong số phận của bạn sẽ là gì, qua việc chọn một cảnh quan mà bạn cảm...
Tin trong ngày - 7 giờ, 5 phút trước
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, theo đó mức lương hưu cao nhất mà người lao động có thể nhận được là 75% mức bình quân...
Tin trong ngày - 7 giờ, 5 phút trước
Theo quy định mới, người lao động nghỉ hưu trước tuổi trong một số trường hợp đặc thù có thể được nhận một khoản trợ cấp tài chính đặc biệt ngoài lương hưu. Đây...
Tin trong ngày - 7 giờ, 6 phút trước
Học phí dự kiến của trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia, năm 2025 từ 16,9 đến 65 triệu đồng tùy theo từng ngành đào tạo.
Kiến thức - 7 giờ, 7 phút trước
Gần đây, nhiều bạn than thở: Sao lại có tháng Sáu nữa sau tháng Sáu? Đúng vậy, năm nay là có tháng Sáu nhuận.
Kiến thức - 7 giờ, 7 phút trước
“Không có năng lực, nhìn thoáng qua liền biết”: người không có năng lực, đa số đều thích ba thứ này, đều rất chính xác
Kiến thức - 8 giờ, 44 phút trước
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 có nhiều thay đổi quan trọng liên quan đến quy định tín hiệu đèn giao thông.
Tin trong ngày - 8 giờ, 45 phút trước
Các ngân hàng lớn đã đồng loạt phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo tinh vi mang tên "Quishing", sử dụng mã QR giả mạo để chiếm đoạt tài sản của...
Chuyện làng sao - 8 giờ, 45 phút trước
Lưu Hiểu Khánh - nữ cường nhân kỳ cựu của màn ảnh Hoa ngữ, từng gây chấn động khi tiết lộ trên show truyền hình rằng có lần bà bị lừa đến mức "chỉ...
Đời sống trẻ - 8 giờ, 47 phút trước
Đứng trước câu hỏi này, người hấp tấp thường nhanh nhảu nói 'ngay lập tức', người EQ cao khéo léo, được đánh giá chuyên nghiệp, trúng tuyển ngay.
Kiến thức - 8 giờ, 47 phút trước
Tạo thu nhập thụ động từ lâu đã được xem là chìa khóa vàng để đạt được tự do tài chính. Theo một bài đăng từ trang Insider, các chuyên gia tài chính đã...
Làm đẹp+ - 9 giờ, 39 phút trước
Nhu cầu ngành nail ngày càng tăng cao thu hút đông đảo bạn trẻ đam mê sáng tạo lựa chọn. Tuy nhiên, việc lựa chọn một địa chỉ đào tạo uy tín là yếu...