Thứ ba, 05/08/2025
Trao đổi với PV, LS Phan Thị Lam Hồng - Giám đốc công ty Luật TNHH Đông Hà Nội giải thích pháp luật hiện hành quy định về quyền im lặng như thế nào:
Quyền im lặng từ lâu đã được ghi nhận trong pháp luật của một số quốc gia trên thế giới. Theo đó, quyền im lặng là sự thể hiện quyền tự bảo vệ mình của người bị bắt, bị can, bị cáo khi không phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hay tự buộc mình có tội.
Luật pháp quốc tế công nhận quyền này và phán xử dựa trên chứng cứ.Theo đó, một công dân được mặc định là vô tội cho đến khi các cơ quan tố tụng chứng minh được người đó có tội.
Trước thời điểm bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực thi hành, pháp luật Việt Nam hiện hành không có bất cứ quy định nào về quyền im lặng.
Quyền này mới chỉ manh nha xuất hiện tại khoản 4, điều 31 Hiến pháp năm 2013, nó gắn liền với quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người bào chữa. Đây là quyền tự do dân chủ trọng yếu của công dân; trở thành nguyên tắc tố tụng căn bản phải được tôn trọng và triệt để thực hiện.
Luật sư Phan Thị Lam Hồng
Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành 2003 không quy định người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo, có quyền từ chối đưa ra lời khai, nhưng quy định họ có quyền được trình bày lời khai và tự bào chữa cho chính mình.
Nếu bị can vẫn giữ quyền im lặng, cơ quan điều tra không thể cưỡng chế khai báo được. Chỉ đến khi bộ luật Tố tụng hình sự 2015 ra đời thì quyền im lặng mới được quy định gián tiếp thông qua một số điều luật.
Điểm d khoản 1 điều 58 bộ luật Tố tụng hình sự 2015 về người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt; Điểm c khoản 2 điều 59 về người bị tạm giữ; Điểm d khoản 2 điều 60 về bị can; Điểm h khoản 2 điều 61 về bị cáo đều có quy định những người nêu trên có quyền: “Trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội”.
Ngoài ra, “quyền im lặng” còn được ghi nhận gián tiếp trong một số điều luật khác. Điểm b khoản 1 điều 73 quy định người bào chữa có quyền có mặt khi lấy lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ, khi hỏi cung bị can và nếu người có thẩm quyền tiến hành lấy lời khai, hỏi cung đồng ý thì được hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can.
Sau mỗi lần lấy lời khai, hỏi cung của người có thẩm quyền kết thúc, người bào chữa có thể hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can.
Tại khoản 3, Điều 309 cho phép tại phiên toà, trong giai đoạn xét hỏi, nếu bị cáo không trả lời các câu hỏi thì HĐXX, kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự tiếp tục hỏi những người khác và xem xét vật chứng, tài liệu có liên quan đến vụ án.
Khi được chủ tọa phiên tòa đồng ý, bị cáo được đặt câu hỏi với bị cáo khác về các vấn đề có liên quan đến bị cáo.
Cũng cần phải lưu ý rằng, quyền im lặng không loại trừ quyền khai báo của người có tội, do đó người bị tạm giữ, tạm giam, bị can, bị cáo có quyền khai báo sau khi được giải thích về quyền im lặng.
Việc nhận tội của bị can, bị cáo luôn được xem là tình tiết giảm nhẹ trong quyết định hình phạt đối với bị cáo.
Tuy nhiên, bộ luật Tố tụng hình sự 2015 mới được Quốc hội thông qua mà chưa có hiệu lực thi hành, nghĩa là cho đến thời điểm này, pháp luật Việt Nam không có bất cứ quy định nào về “quyền im lặng”.
Hoa hậu dùng 'quyền im lặng' thế nào?
- Khi bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực thi hành, quyền im lặng sẽ bảo vệ bị can, bị cáo, người bị tạm giam, tạm giữ như thế nào, thưa luật sư?
Quyền im lặng sẽ đem lại hiệu quả tốt hơn cho công lý, cho quyền con người và hoạt động tư pháp.
Hoa hậu Phương Nga tại phiên xử.
Nó thể hiện ở chỗ, công dân khi bị tình nghi và bắt buộc phải khai báo với cơ quan điều tra, họ có quyền giữ im lặng cho đến khi có sự hiện diện của luật sư do mình yêu cầu hoặc do cơ quan tiến hành tố tụng chỉ định, việc điều tra, truy tố, xét xử sẽ được thực hiện trên cơ sở tài liệu, chứng cứ thu thập được mà không phụ thuộc quá lớn vào lời khai của người bị tạm giữ, tạm giam, bị can, bị cáo.
Trường hợp hoa hậu Phương Nga là một ví dụ điển hình. Bị cáo Nga không trình bày lời khai của mình tại giai đoạn điều tra mà đến khi vụ án được đưa ra xét xử, bị cáo mới thực hiện quyền trình bày ý kiến của mình.
- Việc áp dụng quyền im lặng phải chăng là sự an toàn tuyệt đối cho bị can, bị cáo, người bị tạm giam, tạm giữ?
Quyền im lặng không bao giờ là tuyệt đối, quyền im lặng không đồng nghĩa với việc không nói gì, không khai gì, không trả lời, không làm gì khi cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng yêu cầu người bị tình nghi thực hiện tội phạm thực hiện những nghĩa vụ của họ theo đúng quy định của pháp luật.
Rõ ràng, “thành khẩn khai báo” là một tình tiết giảm nhẹ quan trọng. Nếu trường hợp nào cũng sử dụng quyền im lặng thì chính đặc quyền này đã tước đi quyền được hưởng tình tiết giảm nhẹ trong tố tụng hình sự.
Trường hợp của bị cáo Nga, mặc dù tại giai đoạn điều tra, Nga thực hiện quyền im lặng, nhưng đến khi vụ án được đưa ra xét xử, bị cáo mới trình bày nội dung liên quan đến “hợp đồng tình ái”.
Vậy nếu lời khai trước tòa của bị cáo Nga được chứng minh là đúng thì bị cáo có thể chứng minh mình không phạm tội hoặc nếu có phạm tội, bị cáo vẫn được áp dụng tình tiết giảm nhẹ “thành khẩn khai báo” theo quy định tại điều 46, bộ luật Hình sự.
Các tiết khí là những điểm giao thoa quan trọng về thời gian và không...
Đời sống số - 5 giờ, 2 phút trước
Tuyệt vời! Đây là một bài trắc nghiệm tâm lý hình ảnh, dùng sở thích với bó hoa để tiết lộ phần nào về cuộc hôn nhân trong tương lai hoặc hiện tại của...
Kiến thức - 5 giờ, 6 phút trước
Tháng 6 âm lịch qua rồi, năm nay lại có thêm tháng 6 nhuận, chuyện này đã trở thành chủ đề bàn tán sôi nổi của một số người già trong làng!
Tin trong ngày - 5 giờ, 8 phút trước
Ngành học này có điểm chuẩn cao nhất tại hàng loạt trường đại học trong mùa tuyển sinh 2024, có nơi 10/10 mới trúng tuyển. Dự báo năm nay, ngành này vẫn tiếp tục...
Kiến thức - 5 giờ, 9 phút trước
Kể từ ngày 1/8/2025, nhiều người dùng di động có thể đối mặt với nguy cơ bị khóa SIM và mất số nếu không tuân thủ các quy định mới của Bộ Thông tin...
Tin trong ngày - 5 giờ, 9 phút trước
Công trình cáp đất liền VSTN đi qua 5 quốc gia không chỉ là một bước tiến kỹ thuật mà còn là bước đi chiến lược trong hành trình hiện đại hóa hạ tầng...
Tin trong ngày - 5 giờ, 8 phút trước
Ngành học này có điểm chuẩn cao nhất tại hàng loạt trường đại học trong mùa tuyển sinh 2024, có nơi 10/10 mới trúng tuyển. Dự báo năm nay, ngành này vẫn tiếp tục...
Kiến thức - 5 giờ, 9 phút trước
Kể từ ngày 1/8/2025, nhiều người dùng di động có thể đối mặt với nguy cơ bị khóa SIM và mất số nếu không tuân thủ các quy định mới của Bộ Thông tin...
Tin trong ngày - 5 giờ, 9 phút trước
Công trình cáp đất liền VSTN đi qua 5 quốc gia không chỉ là một bước tiến kỹ thuật mà còn là bước đi chiến lược trong hành trình hiện đại hóa hạ tầng...
Làm sao - 5 giờ, 9 phút trước
Mật ong được nhiều gia đình sử dụng quanh năm, không chỉ dùng để pha nước uống mà còn là nguyên liệu lý tưởng trong làm bánh hay chế biến món ăn. Nhờ hương...
Tin trong ngày - 5 giờ, 9 phút trước
Tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất miễn thuế đối với 22 loại thu nhập như thu nhập. Dự kiến đề xuất này được thông...
Kiến thức - 5 giờ, 11 phút trước
Khi lái xe ô tô số tự động, bạn cần hình thành thói quen tốt để đảm bảo an toàn và kéo dài tuổi thọ cho xe.
Đời sống số - 6 giờ, 58 phút trước
Người xưa thường nói: "Người giàu nhìn bếp, người nghèo nhìn phòng khách". Thoạt nghe, có vẻ như câu nói này ám chỉ người nghèo chỉ quan tâm đến bề ngoài, còn người giàu...
Kiến thức - 6 giờ, 59 phút trước
Căn cứ theo Luật Đất đai 2024 mới nhất, hộ gia đình, cá nhân có thể chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp trong khu dân cư, hoặc đất nông nghiệp nằm trong...
Tin trong ngày - 6 giờ, 60 phút trước
Khi lưu trú tại nhà nghỉ, khách sạn, chúng ta thường nhận được yêu cầu cung cấp thông tin trên thẻ Căn cước, Căn cước công dân (CCCD), thậm chí một số nơi còn...
Tâm sự - 6 giờ, 60 phút trước
Tuổi 40 được ví như một cột mốc phân định trong cuộc đời người phụ nữ. Có người cho rằng đó là điểm kết của tuổi trẻ, bắt đầu sống trong lo âu và...
VIDEO - 6 giờ, 60 phút trước
Quỳnh Kool khiến người hâm mộ không khỏi xúc động khi bất ngờ đăng tải đoạn video tổng hợp những hình ảnh cũ trên tài khoản TikTok cá nhân.
Kiến thức - 6 giờ trước
Khi dọn dẹp nhà cửa, chúng ta thường nghĩ rằng “xa mặt cách lòng”, nhưng một số đồ vật chúng ta sử dụng hàng ngày, trông có vẻ tốt, thực chất lại trở thành...
Đời sống số - 7 giờ, 35 phút trước
Hôm nay, vào đêm giao thừa giữa các tiết khí (Mùa thu bắt đầu vào ngày 7), hào quang sẽ có những biến động đáng kể, cần phải điều chỉnh kịp thời. Ngày 6...
Kiến thức - 7 giờ, 46 phút trước
Trong hành trình nuôi dạy con cái, không cần phải trở thành một “siêu nhân” hoàn hảo, mà chính sự trưởng thành từng ngày của người mẹ lại là món quà quý giá nhất...
Kiến thức - 7 giờ, 47 phút trước
Vietnam Airlines đang nỗ lực trở thành hãng hàng không 5 sao quốc tế trong giai đoạn 2025-2030.
Dòng sự kiện - 7 giờ, 47 phút trước
Trường hợp người dân đã đóng BHXH được hơn 8 năm, nay nghỉ việc ở nhà và muốn tiếp tục tham gia để sau này có lương hưu thì nên làm thế nào?
Tâm sự - 7 giờ, 47 phút trước
Hôn nhân giống như một chậu hoa, muốn tươi tốt phải được vun đắp bởi cả hai người. Thế nhưng, không ít cuộc hôn nhân dù vẫn sống chung một mái nhà, lại sớm...
Chuyện làng sao - 7 giờ, 47 phút trước
Cô Nguyễn Thị Hương - mẹ của Bích Phương đã có động thái mới sau khi nữ ca sĩ lộ loạt bằng chứng sống chung với bạn trai kém tuổi.
Kiến thức - 7 giờ, 48 phút trước
Mỗi mùa hè, chúng ta lại phải đối mặt với tình huống khó xử này: cái nóng bên ngoài như lò hơi, trong khi cái lạnh bên trong như nhà băng. Cả hai thái...
Tin trong ngày - 8 giờ, 42 phút trước
Dự kiến toàn bộ công trình cây cầu dây văng 2.800 tỷ sẽ được hoàn tất vào cuối tháng 8/2025.