Trung Quốc đã làm cách nào để giải bài toán: Hàng nghìn người sống ở chung cư được sạc xe điện mỗi ngày?

Thành công của Trung Quốc không phải là sự phát triển ngẫu nhiên, mà là kết quả của một chiến lược đa tầng có chủ đích. Nhận thấy tầm quan trọng của việc đảm bảo năng lượng xuyên suốt, từ khi ra đường cho đến khi trở về nhà, Trung Quốc đã xây dựng một mạng lưới trạm sạc dày đặc, trải dài từ đường phố công cộng, tòa nhà văn phòng cho đến các khu chung cư đông đúc.

Sạc điện ở khắp nơi

Chiến lược kép của Trung Quốc bắt đầu bằng việc tối ưu hóa hệ thống sạc cắm điện công cộng truyền thống. Các trụ sạc được lắp đặt khắp mọi nơi, từ bãi đỗ xe trung tâm thương mại, tòa nhà văn phòng, điểm dừng nghỉ trên đường cao tốc, đến các địa điểm ăn uống, vui chơi ngoại thành. Điều này tạo ra một mạng lưới dày đặc, giúp người dùng luôn có thể tìm thấy một điểm sạc trong tầm với.

Mô hình sạc cắm điện công cộng vẫn là xương sống của hệ sinh thái sạc tại Trung Quốc (Ảnh minh hoạ)

Tuy nhiên, mô hình kinh doanh của các trạm sạc công cộng đối mặt với nhiều thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cho mỗi trụ sạc lên tới khoảng 120 triệu đồng, trong khi lợi nhuận vận hành thường mỏng, chỉ đủ hòa vốn sau khi trừ chi phí mặt bằng và nhân công. Doanh thu từ phí sạc trực tiếp cũng bị chính phủ giới hạn ở mức giá phải chăng (khoảng 1-1.8 nhân dân tệ/kWh) để khuyến khích người dân sử dụng xe điện. Để đảm bảo tính bền vững cho nhà đầu tư, chính phủ đã đưa ra các chính sách hỗ trợ như hợp đồng thuê đất dài hạn tối thiểu 10 năm.

Mô hình đổi pin

Song song với trạm sạc công cộng, mô hình đổi pin đã nổi lên như một giải pháp thay thế mạnh mẽ, giải quyết trực tiếp điểm yếu cố hữu của việc sạc cắm điện. Thay vì chờ đợi từ 3-8 tiếng, người dùng có thể đổi pin cạn lấy pin đầy chỉ trong vài phút, loại bỏ hoàn toàn thời gian chờ đợi và nỗi lo về phạm vi di chuyển.

Các công ty Trung Quốc thường cho phép khách hàng mua xe mà không cần mua pin, vốn chiếm tới gần một phần ba chi phí xe điện. Điều này giúp giảm đáng kể giá mua ban đầu, hạ thấp rào cản sở hữu xe. Người dùng chỉ cần trả phí thuê bao hàng tháng và phí cho mỗi lần đổi pin. Mô hình này không chỉ giải quyết vấn đề chi phí mà còn loại bỏ nỗi lo về sự xuống cấp và tuổi thọ của pin. Với xe máy điện, quá trình đổi pin càng trở nên dễ dàng hơn, chỉ mất 1-3 phút để thay pin cũ bằng pin mới.

(Ảnh minh hoạ)

Mối quan tâm lớn nhất trong việc phát triển mạng lưới trạm sạc là làm thế nào để cung cấp giải pháp sạc an toàn và hiệu quả cho hàng triệu xe máy điện trong các khu chung cư. Trung Quốc đã giải quyết vấn đề này thông qua một phương pháp tiếp cận đa tầng, kết hợp quy định pháp lý chủ động, quy hoạch đô thị thực dụng và các tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn mang tính cách mạng.

Một trong những chiến lược cốt lõi là cách tiếp cận "xây dựng sẵn" (building in) khả năng sạc ngay từ giai đoạn thiết kế. Các thành phố lớn như Bắc Kinh đã ban hành quy định bắt buộc, yêu cầu tất cả các dự án nhà ở thương mại và công trình công cộng mới phải tích hợp hạ tầng sạc xe điện. Các quy định này đưa ra các chỉ tiêu ràng buộc cụ thể, ví dụ, tại Bắc Kinh, các tòa nhà ở thương mại mới phải quy hoạch để 40% số chỗ đỗ xe có khả năng lắp đặt trạm sạc.

Đáng chú ý, các quy định này thể hiện sự am hiểu sâu sắc về an toàn phòng cháy chữa cháy. Quy định của Bắc Kinh nêu rõ các bãi đỗ xe có trạm sạc phải được bố trí trên mặt đất và không được đặt ở các tầng hầm quá sâu để giải quyết các thách thức về thông gió, thoát khói và khả năng tiếp cận của lực lượng cứu hỏa.

Đối với các tòa nhà chung cư cũ và hiện hữu, nơi không gian và hệ thống điện không được thiết kế cho nhu cầu này, các chính quyền địa phương đã triển khai các chiến lược linh hoạt. Thay vì cố gắng lắp đặt hệ thống sạc bên trong các tòa nhà cũ có nguy cơ cao, chính quyền tạo điều kiện để xây dựng các khu vực sạc công cộng có quản lý, được bố trí ngay bên ngoài các khu dân cư. Giải pháp này giúp di dời nguy cơ cháy nổ chính ra khỏi cấu trúc tòa nhà.

(Ảnh minh hoạ)

Chính quyền thành phố đóng vai trò trung gian, thúc đẩy sự hợp tác giữa các công ty cung cấp dịch vụ sạc tư nhân và ban quản lý các khu dân cư để giải quyết bài toán đầu tư và quản lý. Các giải pháp quy hoạch đô thị sáng tạo cũng được áp dụng, ví dụ, một chỗ đỗ xe ô tô có thể chuyển đổi thành khu vực đỗ và sạc cho gần 8 xe máy điện, giúp sử dụng hiệu quả không gian đô thị.

Cuối cùng, các quy tắc và quy trình vận hành tại nơi sạc cũng được chú trọng. Chính quyền đưa ra khuyến cáo chung cho người dân như không sạc xe ngay sau khi sử dụng, đảm bảo sạc ở nơi khô ráo, thoáng mát, không sạc quá 8 giờ liên tục và tuyệt đối không sạc qua đêm khi không có người giám sát. Một số ban quản lý chung cư còn áp dụng quy tắc nghiêm ngặt hơn, quy định giờ sạc cụ thể và cho nhân viên bảo vệ ngắt thiết bị sạc sau 23 giờ đêm để ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ.