Sau cuộc họp gia đình, tôi nhận ra rằng đừng bao giờ quá tốt với con cái của anh chị em mình! Không phải là ích kỷ, mà là bài học đẫm nước mắt của người đi trước

Lý do được đưa ra thật đơn giản nhưng hợp lý: "Mọi mối quan hệ đều cần có sự trao đổi qua lại, nếu chỉ là một chiều thì dù là quan hệ huyết thống cũng khó duy trì lâu dài".

Nói cách khác, bạn có thể tốt với cháu mình, nhưng không có gì đảm bảo rằng chúng sẽ biết ơn hay đối xử tốt lại với bạn. Thậm chí, có thể bạn càng tốt thì chúng lại càng xem đó là điều đương nhiên.

Nhiều người nghĩ rằng giúp đỡ anh chị em ruột thịt và con cháu của họ là chuyện hiển nhiên, là đạo lý trong gia đình

Theo góc nhìn tâm lý học, điều này liên quan chặt chẽ tới "Lý thuyết trao đổi xã hội" - một học thuyết khẳng định rằng mọi mối quan hệ giữa con người đều là sự trao đổi về giá trị. Mỗi người trong quá trình tương tác đều cân nhắc thiệt hơn, dù là vô thức.

Ví dụ: Bạn thường xuyên tặng quà, cho tiền, đưa cháu đi chơi… bạn không mong chúng phải đền đáp, nhưng ít nhất cũng mong một ánh mắt biết ơn, một nụ cười thân thiện. Nếu một ngày bạn bận việc và hủy buổi đi chơi đã hứa, rồi lần sau gặp lại, chúng tỏ ra lạnh nhạt hoặc thờ ơ, cảm giác trong lòng bạn chắc chắn sẽ thay đổi. Đó chính là lúc mà “trao đổi” bị mất cân bằng, bạn cho đi nhiều, nhưng không nhận lại tương xứng, dù chỉ là về mặt tình cảm.

Khi lòng tốt trở thành áp lực

Lòng tốt nếu lặp lại quá thường xuyên, sẽ trở thành mặc định trong tâm trí người nhận. Ban đầu bạn lì xì 200 ngàn là quý, về sau phải là 500 ngàn mới thấy đủ. Lúc ấy, “ơn” biến thành “nghĩa vụ” và nếu bạn ngừng lại, thậm chí chỉ giảm bớt một chút, rất có thể sẽ bị cho là “keo kiệt” hay “hết thương”.

Giống như câu: “Thùng gạo ban đầu là ơn, nhưng đến cả đấu gạo thì thành thù” chính là cách dân gian diễn đạt hậu quả của việc mất cân bằng trong trao đổi xã hội.

Tồi tệ hơn, nếu mối quan hệ tốt chỉ vì bạn luôn “cho”, một ngày bạn không còn khả năng “cho” nữa, hoặc từ chối một lần, có thể bạn sẽ bị trách móc, hiểu lầm, thậm chí gây mâu thuẫn với cả gia đình anh em ruột thịt.

(Ảnh minh họa)

Ba nguyên tắc để giữ mối quan hệ bền lâu và lành mạnh

Không cần tuyệt đối từ chối giúp đỡ, nhưng hãy giữ sự cân bằng và tỉnh táo trong cách cư xử. Dưới đây là ba điểm cốt lõi:

1. Cho cơ hội thay vì cho tiền

Nếu bạn có vị trí, công việc hay nền tảng phù hợp, hãy mở cơ hội để cháu tự mình nắm lấy. Cơ hội giá trị hơn quà tặng vì nó giúp họ tự phát triển và cũng là phép thử về sự chủ động của họ.

2. Hỗ trợ sở thích lành mạnh

Khi thấy con cháu có đam mê tích cực như thể thao, âm nhạc, nghệ thuật… bạn có thể hỗ trợ về mặt tinh thần hoặc tài chính nếu phù hợp. Đây là cách giúp gắn kết mà không tạo thói quen dựa dẫm.

3. Ra tay vào thời điểm then chốt

Ai cũng có lúc vấp ngã. Nếu bạn có điều kiện, giúp đỡ vào thời điểm họ thực sự cần sẽ được trân trọng hơn gấp nhiều lần so với những sự giúp đỡ nhỏ nhặt thường ngày.