IPO là gì? Quy định IPO tại Việt Nam cụ thể thế nào?

IPO (Initial Public Offering) hay chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng là quá trình một doanh nghiệp lần đầu phát hành cổ phiếu và đưa lên sàn chứng khoán để huy động vốn từ nhà đầu tư. Sau khi IPO, công ty sẽ trở thành công ty đại chúng , chịu sự giám sát chặt chẽ của thị trường.

Trong IPO, doanh nghiệp phát hành một phần cổ phiếu ra công chúng để đổi lấy vốn. Quá trình này thường có sự tham gia của các công ty chứng khoán đóng vai trò tư vấn, bảo lãnh phát hành. Nhà đầu tư mua cổ phiếu IPO sẽ trở thành cổ đông, sở hữu một phần doanh nghiệp và có quyền giao dịch cổ phiếu trên sàn sau khi niêm yết.

IPO không chỉ giúp doanh nghiệp có thêm vốn để mở rộng hoạt động, mà còn nâng cao uy tín, tính minh bạch và tạo thanh khoản cho cổ đông sáng lập. Tuy vậy, IPO cũng đồng nghĩa với việc phân tán quyền sở hữu và phát sinh nhiều chi phí, thủ tục pháp lý.

Theo Luật Chứng khoán 2019 , để được chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, một công ty cổ phần phải đáp ứng các điều kiện chính sau:

- Vốn điều lệ: Đã góp từ 30 tỷ đồng trở lên.

- Kết quả kinh doanh: Có lãi 2 năm liên tiếp trước năm đăng ký, không có lỗ lũy kế.

- Phân phối cổ phiếu: Tối thiểu 15% cổ phần có quyền biểu quyết bán cho ít nhất 100 nhà đầu tư ngoài (10% nếu vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên).

- Cam kết cổ đông lớn: Giữ ít nhất 20% vốn trong tối thiểu 1 năm sau IPO.

- Yêu cầu pháp lý: Không thuộc diện bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc có án kinh tế chưa xóa tích.

- Tư vấn phát hành: Phải có công ty chứng khoán tư vấn (trừ trường hợp chính công ty chứng khoán IPO).

- Cam kết niêm yết: Doanh nghiệp phải đăng ký niêm yết hoặc giao dịch cổ phiếu sau khi chào bán.

- Tài khoản phong tỏa: Mở tài khoản nhận tiền mua cổ phiếu để đảm bảo minh bạch.

IPO là cột mốc quan trọng, đưa doanh nghiệp trở thành công ty đại chúng và tham gia sâu hơn vào thị trường vốn. Với khung pháp lý ngày càng hoàn thiện tại Việt Nam, IPO không chỉ là kênh huy động vốn cho doanh nghiệp mà còn góp phần mở rộng quy mô và tính minh bạch của thị trường chứng khoán.