Ly hôn ảnh hưởng thế nào đến mối quan hệ của trẻ trong tương lai: Tổn thương hay giải thoát?

Trong vài thập kỷ qua, xã hội nhìn chung tin rằng một gia đình trọn vẹn là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển của mỗi đứa trẻ. Cha mẹ thường lấy lý do "vì con cái" để bào chữa cho cuộc hôn nhân không hạnh phúc của mình, thậm chí còn chọn cách chịu đựng khi xung đột và mâu thuẫn trong gia đình ngày càng leo thang. Tuy nhiên, ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra: Điều gây tổn thương nặng nề nhất cho trẻ không đơn thuần là ly hôn, mà chính là bầu không khí căng thẳng, bất hòa kéo dài trong gia đình.

Điều gây tổn thương nặng nề nhất cho trẻ chính là bầu không khí căng thẳng, bất hòa kéo dài trong gia đình

Đi sâu vào tác động của xung đột giữa cha mẹ

Theo góc độ tâm lý, xung đột giữa cha mẹ ảnh hưởng đến trẻ em khá phức tạp. Các nghiên cứu cho thấy nếu cha mẹ thường xuyên cãi nhau, dù là cãi vã nhỏ hay xung đột thể chất nghiêm trọng, trẻ em sẽ trở nên lo lắng và bất an. Vì vậy, những cảm xúc tiêu cực trong gia đình sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần của trẻ.

Cả quan sát trong phòng thí nghiệm và tài liệu đều chỉ ra rằng những tương tác tiêu cực của cha mẹ có thể dẫn đến đau khổ về hành vi và cảm xúc ở trẻ em, chẳng hạn như hành vi hung hăng, lo lắng hoặc trầm cảm. Nếu những vấn đề này không được giải quyết, chúng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hành vi xã hội trong tương lai của trẻ và việc thiết lập các mối quan hệ giữa các cá nhân.

Hơn nữa, phong cách giải quyết xung đột mà trẻ em quan sát được trong môi trường gia đình sẽ được chúng tiếp thu như cách chúng xử lý các mối quan hệ giữa các cá nhân trong tương lai. Ví dụ, nếu trẻ em chứng kiến ​​cha mẹ mình giải quyết vấn đề bằng xung đột và hung hăng, chúng có nhiều khả năng bắt chước hành vi này, khiến chúng thường quay lại với chế độ giải quyết hung hăng này khi giải quyết các mối quan hệ giữa các cá nhân, tạo ra một vòng luẩn quẩn.

Ly hôn có thể là một sự giải thoát

Vậy, ly hôn có thực sự là một “điều xấu” đối với sự phát triển tâm lý của trẻ em? Trên thực tế, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi cuộc hôn nhân của cha mẹ thường xuyên xảy ra cãi vã và bất hòa, và cuối cùng dẫn đến ly hôn, thì điều này có thể mang lại môi trường bình tĩnh hơn cho con cái họ. Khi cần thiết, ly hôn giống như một van xả áp suất cho những xung đột nội bộ gia đình, giải phóng căng thẳng tích tụ lâu ngày.

Lấy lý thuyết hệ sinh thái của nhà trị liệu tâm lý người Mỹ Bowen làm ví dụ, gia đình và cá nhân là sản phẩm tương tác của các hệ thống vi mô khác nhau, và những tương tác tiêu cực của cha mẹ ảnh hưởng đến sự an toàn về mặt cảm xúc cũng như sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ em. Nếu cha mẹ có thể chứng minh mối quan hệ hợp tác tốt sau khi ly hôn, chẳng hạn như cùng nhau tham gia vào các vấn đề giáo dục và nuôi dạy con cái, trẻ em sẽ cảm thấy an toàn và được hỗ trợ nhiều hơn. Đây chính là cái gọi là "cuộc ly hôn tốt", khi cha mẹ cùng nhau giáo dục con cái, mang đến nhiều yếu tố tích cực hơn cho cuộc sống của con cái.

Làm thế nào để bảo vệ sức khỏe tâm thần của con?

Điều quan trọng là cha mẹ phải duy trì một mô hình tương tác lành mạnh và tích cực, cho dù họ chọn ly hôn hay không.

Trước tiên, cha mẹ nên nhận ra rằng tránh tranh cãi trước mặt con cái là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe tinh thần của trẻ. Thứ hai, khi không thể tránh khỏi xung đột, cha mẹ nên cố gắng giải quyết theo cách xây dựng thay vì để những cảm xúc này ảnh hưởng đến cuộc sống của con cái. Nói cách khác, cha mẹ cần giúp con cái hiểu rằng những xung đột và vấn đề của chúng là chuyện của người lớn và trẻ em không có trách nhiệm chia sẻ những cảm xúc này.

Tạo ra bầu không khí hỗ trợ trong môi trường gia đình, coi trọng giao tiếp với trẻ em và lắng nghe cảm xúc của trẻ đều là những biện pháp rất hữu ích. Việc duy trì sự ổn định của gia đình và mang lại cho trẻ em cảm giác an toàn cũng như sự hỗ trợ về mặt tình cảm có thể giúp trẻ phát triển cơ chế đối phó tốt hơn, nhưng yếu tố quan trọng nhất vẫn nằm ở cha mẹ.

Trẻ em cũng có khả năng tự bảo vệ mình

Trẻ em có thể học cách tự bảo vệ bản thân bằng cách phân biệt bản thân, tức là tìm được sự cân bằng phù hợp giữa cảm xúc và lý trí, sự gần gũi và độc lập, là hướng đi mà mọi trẻ em đều có thể thử. Đầu tiên, trẻ em có thể cố gắng phân biệt vấn đề của mình với xung đột của cha mẹ, vì chúng không có trách nhiệm phải gánh chịu hậu quả từ xung đột giữa cha mẹ.

Ngoài ra, nói chuyện với bạn bè đáng tin cậy, tham gia các hoạt động mà bạn quan tâm và nhận được sự hỗ trợ về mặt học thuật và tình cảm đều là những cách hiệu quả để giảm bớt gánh nặng tâm lý. Trẻ em cũng nên hiểu rằng dù môi trường gia đình có phức tạp đến đâu thì cảm xúc và giá trị cá nhân vẫn luôn độc lập.