Chủ nhật, 05/05/2024
Xưng hô thân mật như trong gia đình theo kiểu "bác bác – cháu cháu"... là chuyện thường tại công sở. Nhiều ý kiến cho rằng, cách xưng hô “gia đình hóa” giúp đồng nghiệp nhanh chóng gần gũi nhau hơn. Nhưng cũng có người cho rằng, “chú chú – cháu cháu” nơi công sở tiêu diệt tính độc lập của con người khi nêu ý kiến, triệt tiêu sự tranh luận, đối thoại.
Nhân chuyện này, chúng tôi xin gửi tới độc giả những ý kiến về cách xưng hô nơi công sở.
Xưng “tôi” để tự tin hơn
GS Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội dẫn chứng, có nhiều người dân lớn tuổi đến cơ quan công quyền gặp cán bộ tiếp dân rất trẻ. Theo Giáo sư, dù là người dân nhiều tuổi hơn, cán bộ tiếp dân cũng không thể gọi người ta là cụ xưng con hoặc gọi bác xưng cháu… Như thế không đúng tư thế của cán bộ Nhà nước. Lẽ ra, người cán bộ nên xưng “tôi” với người dân đến làm việc: “Thưa bác, tôi có thể giúp gì...”.
Ngược lại, người dân đến cơ quan, dù nhiều tuổi hơn cũng không được xưng “bác", "chú”, hoặc ít tuổi hơn cán bộ thì cũng không nên xưng “cháu, em”... Thay vào đó nên xưng là “tôi”.
GS Thuyết đề xuất, khi đi ăn, chơi thì gọi thế nào cũng được, đó là việc riêng. Còn trong công việc, có thể gọi theo tuổi tác, giới tính của người ta như "chú", "bác" và xưng là “tôi”.
“Nên chấp nhận sự phân biệt đối với người được hô về địa vị xã hội, tuổi tác nhưng xưng 'tôi' để thể hiện sự bình đẳng, ngang hàng nhau trong công việc”, GS Thuyết nói.
Cũng theo ông Thuyết, đã có tiền lệ thay đổi trong cách xưng hô, điển hình như trong quan hệ nam nữ. Khi hai người nam nữ mới quen thì gọi nhau là "chú - cháu", khi yêu nhau chuyển là "anh - em". Kể con rể có lớn tuổi hơn bố vợ thì vẫn phải gọi “bố” xưng con. Chồng lớn tuổi hơn vợ bao nhiêu thì vẫn là "anh – em".
Theo GS Nguyễn Minh Thuyết, nên xưng “tôi” để thể hiện sự bình đẳng,
ngang hàng nhau trong công việc.
Nhà Xã hội học Trịnh Hòa Bình, Giám đốc Trung tâm Điều tra Dư luận xã hội (Viện Xã hội học) cũng ủng hộ xưng “tôi” nơi công sở. Tuy nhiên, theo ông, xưng tôi thì không thể gọi người trên là "cô", "chú", "bác". Bởi như vậy vẫn có sự xác lập thứ bậc trên dưới như trong gia đình. Mà điều này có thể làm tiêu diệt tính cá nhân, độc lập của mỗi người khi nêu ý kiến tranh luận.
Ông Trịnh Hòa Bình đề xuất, gọi đồng nghiệp theo chức vụ và xưng là tôi. Ví dụ: “Thưa giám đốc, thưa trưởng phòng, tôi có ý kiến thế này...”.
Còn TS Ngô Thành Can (Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia HCM) đề xuất hai cách xưng hô nơi công sở. Đó là gọi theo chức danh giám đốc, trưởng phòng và xưng “tôi”. Hoặc có thể gọi "anh", "chị" (nếu lớn tuổi gọi "ông", "bà") xưng “tôi”.
Cách gọi như vậy tạo ra sự nghiêm túc của công sở, vẫn có trên có dưới nhưng không tạo ra ranh giới quá mức mang tính chất gia đình. Đồng thời, giải quyết được rất nhiều băn khoăn nơi công sở “không biết xưng hô thế nào cho đúng”.
Ví dụ, một nhân viên mới đến, không biết gọi ông sếp hơn tuổi mình là "chú" hay "bác", "anh"... Hoặc hai người bạn thân chơi với nhau, nhưng giờ anh ta là sếp to, ông chủ... không thể gọi mày tao được nữa, gọi là "anh – em" cũng không được. Hoặc nhân viên nhiều tuổi hơn sếp, thậm chí có nhân viên là bạn của bố sếp thì sẽ rất khó xưng hô với sếp. Gọi sếp là “cháu” thì không dám, gọi sếp là "anh/chị" thì sợ nịnh quá lố, nghe khó coi vì bố sếp là bạn mình.
Do vậy, nếu có quy định xưng “tôi” và hô theo chức danh thì sẽ giảm đi nhiều sự khó xử trên.
Xưng “tôi” thể hiện sự ngang hàng, lịch sự
Nhà nghiên cứu Trần Quang Đức – tác giả cuốn sách “Ngàn năm áo mũ” phân tích, từ “tôi” vốn có nghĩa là phận tôi tớ, thuộc hạ, sau được dùng làm đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất, tỏ ý khiêm nhường, hạ thấp mình trước đối phương.
Tài liệu của nhà nghiên cứu Trần Quang Đức có ghi chép lại như sau:
Giáo sĩ Marini ở tại Đàng Ngoài năm 1646 – 1658, người ghi lại hình thức chào của người Việt, cho biết, khi gặp vua người Việt thưa: "Tôi tâu đúc Bua" (Tôi tâu Đức vua), gặp chúa thì thưa: "Tôi đọû Ciúa" (Tôi dộng Chúa), với hoàng tử và các quan đại thần thì thưa "Tôi thân đúc ôû" (Tôi thân Đức ông), và với những người có địa vị cao hơn mình thì thưa rằng: "Tôi Cièng" (Tôi chiềng).
Ðỗ Thế Giai (1709 - 1766), vị quan võ thời Lê Trịnh, trong các tờ khải điều trần của mình, dâng lên vua Lê chúa Trịnh bao giờ cũng mở đầu bằng câu: "Tôi cẩn khải vâng lạy Ðức bề trên".
Lê Chất (1769 - 1826), võ quan triều Tây Sơn, sau theo nhà Nguyễn, trong tờ tấu chữ Nôm gửi lên vua Gia Long, thưa rằng: "Tấu vái Đức Hoàng thượng muôn muôn năm cao minh ngự lãm", cuối tờ tấu viết: "Chúng tôi thật lo thật sợ cúi vái. Đức Hoàng thượng muôn muôn năm".
Theo nhà nghiên cứu Trần Quang Đức, đại từ “tôi” về sau dần thay đổi ngữ nghĩa, chuyển từ thái độ khiêm hạ sang ngang hàng, được sử dụng trong những trường hợp lịch sự.
Nhà nghiên cứu Trần Quang Đức nói rằng: “Tôi cho rằng sự thay đổi này chỉ diễn ra vào quãng bốn năm chục năm trở lại đây mà thôi. Bởi bạn tôi (tầm 40 tuổi) theo đạo Thiên chúa giáo nói, họ luôn băn khoăn không hiểu sao ngày bé khi vào nhà thờ, họ lại xưng là “tôi” trước chúa, còn giờ thì nhất loạt đổi dùng từ "con”.
Thông tư quy định về Điều lệnh nội vụ Công an nhân dân (10/4/2012) quy định xưng hô khi giao tiếp:
1. Xưng hô khi giao tiếp trong lực lượng Công an nhân dân
a) Khi làm việc, hội họp, học tập, sinh hoạt tập thể, cán bộ, chiến sĩ xưng hô với nhau bằng “đồng chí” và “tôi”, sau tiếng “đồng chí” có thể gọi cấp bậc, họ tên, chức vụ của người mình tiếp xúc; đối với cấp trên có thể gọi là “thủ trưởng”. Trong các học viện, nhà trường Công an nhân dân, ngoài việc xưng hô như trên, giáo viên, học sinh, sinh viên có thể xưng hô bằng “thầy”, “cô” và “em”;
b) Ngoài giờ làm việc, hội họp, học tập, sinh hoạt tập thể, cán bộ, chiến sĩ xưng hô với nhau sao cho phù hợp với phong tục, truyền thống văn hóa Việt Nam;
2. Xưng hô khi giao tiếp với người ngoài lực lượng Công an nhân dân
a) Khi làm việc và quan hệ công tác với cán bộ và nhân dân:
Tùy từng trường hợp cụ thể để gọi bằng “đồng chí” và xưng “tôi”; hoặc tùy theo lứa tuổi để xưng hô sao cho phù hợp với phong tục, truyền thống văn hóa Việt Nam.
b) Khi giao tiếp với người nước ngoài:
Tùy theo quan hệ ngoại giao của Việt Nam với quốc gia, tổ chức quốc tế khách đến thăm để gọi là “đồng chí” hoặc “ngài”, “ông”, “bà”, “vương hiệu”, “tước hiệu” và xưng “tôi” cho phù hợp.
c) Khi giao tiếp với người vi phạm pháp luật:
- Đối với phạm nhân, trại viên gọi là “anh”, “chị” và xưng “tôi”;
- Các trường hợp khác, tùy theo lứa tuổi, xưng hô sao cho phù hợp với phong tục, truyền thống văn hóa Việt Nam.
________________________
Muốn tránh trường hợp xưng hô “bác bác – cháu cháu” làm người dưới thấy mình nhỏ bé, có thể xưng hô “anh - em” nơi công sở. Cách xưng hô này dễ trao đổi công việc mà vẫn tạo ra sự tôn kính, tôn trọng thứ bậc tuổi tác.
Nghe mẹ phân tích xong chồng tôi ngẩn ra, thấy bà nói đúng quá nên...
Tâm sự - 7 ngày, 23 giờ trước
Nhiều phụ nữ sau khi lấy chồng thường phàn nàn với chồng: “Sao anh kém cỏi, kiếm được ít tiền như vậy!” Nghe thì có vẻ như chồng mình là kẻ vô dụng, nhưng...
Yêu - 27.04.2024
Vốn là vấn đề nhạy cảm nhưng theo gợi ý từ chuyên gia bạn sẽ đưa ra được câu trả lời phù hợp với hoàn cảnh của vợ chồng mình.
Tâm sự - 26.04.2024
Nhiều người cho rằng mẹ chồng, con dâu từ xưa đã là thiên địch, không có cách nào điều chỉnh được. Tuy nhiên, khi tâm trí họ tiếp tục cởi mở, ngày càng có...
Yêu - 23.04.2024
Người ta nói rằng cha mẹ là những người tốt nhất trên thế giới đối với bạn và họ không bao giờ đòi hỏi bất cứ điều gì để đáp lại sự tận tâm...
Tâm sự - 23.04.2024
Trong xã hội hiện đại ngày nay, quan hệ tình dục không chỉ là một hoạt động sinh lý bình thường mà còn được coi là một phần quan trọng của sức khỏe và...
Đàn ông yêu - 1 giờ, 16 phút trước
Không phải ngẫu nhiên mà người xưa nói: 'Ngực của đàn bà là quà của đàn ông'. Đằng sau câu nói này hoàn toàn có lý do riêng.
Xài gì - 1 giờ, 16 phút trước
Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, điện thoại di động không chỉ là phương tiện liên lạc cơ bản mà còn là cửa sổ mở ra thế giới thông tin và giải...
Làm sao - 1 giờ, 17 phút trước
Để loại bỏ màu của nghệ, bạn có thể tham khảo một số mẹo nhỏ dưới đây nhé!
Kiến thức - 1 giờ, 17 phút trước
Nhiều cặp đôi thường thích chọn phòng có chiếc ghế tình yêu, vậy loại ghế này dùng để làm gì?
Chuyện làng sao - 1 giờ, 17 phút trước
Nữ diễn viên Park Shin Hye cùng đàn chị Lee Si Young đều được đánh giá là những mỹ nhân xinh đẹp và tài năng của showbiz Hàn.
Phong thủy - 2 giờ, 26 phút trước
Bồn cầu có thể nói là một vật dụng không thể thiếu trong phòng tắm. Có thể nói bồn cầu là một vật dụng nhỏ không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Ai...
Đời sống số - 3 giờ, 31 phút trước
Trong thời đại thay đổi nhanh chóng này, khả năng lãnh đạo đã trở thành một phẩm chất được vô số người thảo luận và theo đuổi.
Địa chỉ ăn ngon - 3 giờ, 41 phút trước
Hôm nay tôi sẽ dạy cho các bạn một công thức còn hiệu quả hơn cả thuốc nhuận tràng - khoai môn hầm bí đỏ. Khoai môn là thực phẩm giàu chất xơ, ít...
Khỏe đẹp - 3 giờ, 49 phút trước
Vì cấu trúc cơ thể của con gái đặc biệt hơn con trai nên trên cơ thể con gái có rất nhiều bí mật nhỏ. Hôm nay mời chúng ta cùng tìm hiểu những...
Chuyện làng sao - 3 giờ, 53 phút trước
Mối quan hệ giữa Trương Bá Chi và Tạ Đình Phong luôn là chủ đề bàn tán dù họ đã ly hôn được nhiều năm.
Kiến thức - 3 giờ, 7 phút trước
Khi mua đất thổ cư, bạn nên tìm hiểu rõ về những vấn đề dưới đây để hạn chế rủi ro.
Kiến thức - 4 giờ, 34 phút trước
Khi bảo quản thịt lợn, việc bảo quản trực tiếp trong tủ lạnh là một sai lầm lớn. Người chủ cửa hàng bán thịt đã dạy tôi một mẹo đơn giản để giữ thịt...
Kiến thức - 11 giờ, 11 phút trước
Trong xã hội hiện đại, đời sống tình dục không chỉ là một phần của quan hệ lứa đôi mà còn là một khía cạnh quan trọng ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất...
Khỏe đẹp - 11 giờ, 11 phút trước
Đi bộ là hình thức tập thể dục phổ biến nhất. Đi bộ sau bữa ăn, đi bộ tại nơi làm việc và đi bộ sau khi thức dậy vào buổi sáng không chỉ...
Kiến thức - 11 giờ, 12 phút trước
Có những người bạn như trong danh sách dưới đây chỉ khiến cuộc sống của bạn thêm mệt mỏi, tràn ngập điều tiêu cực, vì thế việc lớn hay việc nhỏ cũng khó thành....
Kiến thức - 11 giờ, 12 phút trước
Không chỉ người già, mà ngay cả những phụ huynh cũng dễ mắc vào những chiêu lừa đảo có cả cũ và mới dưới đây.
Thời trang sao - 11 giờ, 12 phút trước
"Siêu vòng ba" Kim Kardashian diện bộ đồ hở bạo không mặc nội y khi xuất hiện trên phố. Hình ảnh này của cô gây nhiều tranh cãi trên mạng xã hội.
Chuyện làng sao - 13 giờ, 45 phút trước
Những khoảnh khắc hạnh phúc của gia đình Cường Đô La và Đàm Thu Trang khiến netizen phải ghen tị.
Chuyện làng sao - 13 giờ, 46 phút trước
Thúy Ngân đã có những nhìn nhận thẳng thắn về fan của mình và bản thân cũng có quá nhiều anti fan.
Chuyện làng sao - 13 giờ, 48 phút trước
Phản ứng của Puka khi chứng kiến Gin Tuấn Kiệt được một sao nam đút kem tận miệng khiến dân tình cười bò.