Thứ bảy, 04/05/2024
Trong công tác biên soạn sách giáo khoa (SGK) hiện nay đang diễn ra một vấn đề gây tranh cãi. Đó chính là việc đưa các tác phẩm vào chương trình giảng dạy như thế nào? Cắt lược, chỉnh sửa ra sao cho phù hợp?
GS- TS Trần Đình Sử
Tranh cãi vì lược bỏ đúng đoạn nhạy cảm
Không chỉ là một trong những tác phẩm hay nhất của Nam Cao, “Chí Phèo” từ lâu đã được thừa nhận như một tác phẩm kinh điển của nền văn học cách mạng. Trong cuốn Tinh tuyển văn học Việt Nam do GS Nguyễn Đăng Mạnh, Trịnh Tiết Thu, TS Văn Giá, TS Chu Văn Sơn cùng nhau biên soạn cũng đã đánh giá: "Chí Phèo xứng đáng được xem là một kiệt tác. Ở tác phẩm này, nếu tiếp cận nguyên vẹn thì người đọc hiểu hơn ở đáy sâu tâm hồn tưởng như hoàn toàn đen độc của Chí Phèo niềm khao khát được yêu thương, khát khao được làm người".
Về vấn đề đưa một số tác phẩm văn học vào quá trình giảng dạy trong nhà trường, GS Trần Đình Sử, Tổng chủ biên SGK Ngữ văn nâng cao cũng đã từng nói: Một số tác phẩm có dung lượng lớn phải xử lý bằng cách trích đoạn để có thể phù hợp với thời lượng dạy trên lớp. Nếu theo ý kiến của phía những nhà biên soạn thì lược đi là để phù hợp với việc giáo dục, giảng dạy. Tuy nhiên, rất nhiều người cũng cho rằng việc lược đoạn Chí Phèo yêu đương Thị Nở trong vườn chuối đã khiến mất đi đoạn hay nhất của tác phẩm, và như thế đã khiến tác phẩm bị mất đi giá trị rất nhiều.
Theo PGS. TS Đỗ Lai Thúy thì chính đoạn tả cảnh yêu đương trên đã dẫn đến bước ngoặt về nhận thức của Chí Phèo. Bình thường Chí Phèo luôn say khướt, kể cả lúc yêu đương với Thị Nở trong vườn chuối Chí Phèo vẫn còn đang say. Nhưng sau khi tỉnh dậy được Thị Nở, tận tình chăm sóc bằng một tình cảm giữa con người với con người, thứ tình cảm đã từ rất lâu Chí Phèo không có được, đã đánh thức cái bản năng làm người trong Chí Phèo. Và như vậy việc cắt bỏ cảnh Chí Phèo yêu đương với Thị Nở chính là cắt bỏ sự lý giải vì sao Chí Phèo lại trở lại làm người.
PGS. TS Đỗ Lai Thúy khẳng định: Vấn đề ở trích đoạn này không phải là vấn đề tính dục thông thường, không phải là kiểu tả tính dục để hấp dẫn người đọc mà chính qua cảnh đó đã lý giải sự chuyển biến của Chí Phèo. Và như vậy việc cắt bỏ đoạn này chính là cắt bỏ chỗ hay nhất, tài nhất của tác giả.
Lược bỏ, nên hay không?
Theo GS Trần Đình Sử, tổng chủ biên SGK Ngữ văn nâng cao thì: Khi đưa một tác phẩm văn học vào hệ thống giáo dục nhà trường, ngoài những tác phẩm có dung lượng ngắn, vẫn còn khá nhiều những tác phẩm dài. Nếu đem đầy đủ toàn bộ dung lượng vào SGK thì sẽ không thể phù hợp với thời lượng dạy trên lớp. Khi đó giáo viên không thể đủ thời gian dạy toàn bộ mà chỉ dạy được một số khía cạnh. Do vậy, một số tác phẩm phải xử lý bằng cách trích đoạn hay lược bớt. Với tác phẩm Chí Phèo việc phải lược bớt một số đoạn để số trang học sinh phải học trên lớp phù hợp với nhu cầu dạy học của nhà trường cũng là điều bình thường.
Cùng chung quan điểm trên, GS Nguyễn Đăng Mạnh, đồng chủ biên SGK ngữ văn nâng cao cũng cho biết: Trong quá trình soạn thảo sách, việc phải lược bớt một số tác phẩm là điều không thể tránh khỏi, khi đó những người làm SGK sẽ cố gắng để làm sao không ảnh hưởng nhiều đến chủ đề tác phẩm, tư tưởng tác phẩm cũng như hình tượng, tính cách của nhân vật trong tác phẩm.
Việc lược bớt sự kiện vườn chuối trong tác phẩm Chí Phèo, theo GS Nguyễn Đăng Mạnh là do đoạn đó mô tả tỉ mỉ “quan hệ” giữa Chí Phèo và Thị Nở trong vườn chuối, làm khơi gợi nhiều điều khiến học trò lứa tuổi này liên tưởng đến những cái không tốt, không có lợi cho giáo dục.
Tuy nhiên, ở đây đặt ra một vấn đề khá bí cho những người biên soạn sách đó là: Hiện nay không riêng gì văn học, việc xác định ranh giới giữa dung tục và nghệ thuật khi thực hiện những tác phẩm có động chạm đến vấn đề tính dục vẫn còn nhiều bàn cãi.
Với tác phẩm Chí Phèo, khác với quan điểm của GS Nguyễn Đăng Mạnh và GS Trần Đình Sử, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên cho rằng: Phần đầu của truyện, tác giả trình bày lai lịch, nguồn gốc của nhân vật, đồng thời diễn tả quá trình lưu manh hóa, bị biến dạng về thể chất cả nhân cách, bị dồn đến bước đường cùng. Tuy nhiên, truyện ngắn bao giờ cũng có một nút thắt để đẩy biến cố của câu truyện lên đến đỉnh rồi sau đó là mở nút và kết thúc truyện. Trong truyện ngắn Chí Phèo thì sự kiện vườn chuối được tác giả tạo ra để đẩy biến cố cao trào lên đỉnh điểm.
Việc cắt lược đi một đoạn có thể coi là hay nhất, tinh túy nhất của tác phẩm giống như việc làm khó, nếu không nói là đánh đố giáo viên trong việc truyền dạy kiến thức một cách trọn vẹn tới học sinh.
Duy Khánh, Liên Bỉnh Phát, Tiến Luật và Kiên Ứng lần lượt là 4 cái...
Bật mí điện ảnh - 3 ngày, 9 giờ trước
Cùng lắng nghe tâm tư của dàn diễn viên Hằng Nga, Bùi Bài Bình, Dương Cẩm Lynh... và đạo diễn tên tuổi để biết số tiền cụ thể mà họ nhận được sau mỗi...
Truyền hình - 5 ngày, 9 giờ trước
Cặp đôi chính của "Nữ hoàng nước mắt" Baek Hyun Woo (do Kim Soo Hyun thủ vai) và Hong Hae In (do Kim Ji Won thủ vai) đã hoàn thành cái kết hạnh phúc...
Bật mí điện ảnh - 5 ngày, 10 giờ trước
Bộ phim web drama - Sống Ngầm do nam ca sĩ Ưng Hoàng Phúc (Phúc Cọp) thủ vai chính là một gợi ý không thể bỏ lỡ với những ai yêu thích điện ảnh...
Truyền hình - 6 ngày, 4 giờ trước
Ngay cả nữ diễn viên nổi tiếng Son Ye Jin và Song Hye Kyo cũng vấp phải những tác phẩm kiểu này.
Truyền hình - 6 ngày, 6 giờ trước
Sau khi phát sóng tập 15, “Nữ hoàng nước mắt” nhận nhiều lời chê hơn là khen vì cảnh kết thúc.
Chuyện làng sao - 3 giờ, 27 phút trước
Vào tháng 10 năm ngoái, Chương Tử Di và nam ca sĩ Uông Phong thông báo đã đường ai nấy đi sau 8 năm kết hôn. Cặp nghệ sĩ từng gặp nhiều sự phản...
Chuyện làng sao - 3 giờ, 27 phút trước
Vợ Huỳnh Anh có phản ứng gây xôn xao khi có người đề cập đến chuyện sinh nở.
Chuyện làng sao - 3 giờ, 29 phút trước
Thùy Tiên đã tỏ ra ngạc nhiên khi bị Lôi Con tiết lộ nói chuyện nhiều với người yêu.
Chuyện làng sao - 4 giờ, 30 phút trước
Nam Em đã đáp trả cực gắt khi bị chê kém sắc trên sóng livestream.
Chuyện làng sao - 4 giờ, 32 phút trước
Sam đã để lộ ảnh cận mặt của hai con nhà mình và lập luôn tài khoản mạng xã hội cho hai con.
Chăm sóc sức khỏe - 4 giờ, 56 phút trước
Tận dụng lại vỏ mướp có thể trở thành bài thuốc quý vừa lợi sức khỏe lại đẹp da mà nhiều người không biết.
Thời trang + - 4 giờ, 15 phút trước
Trong mùa oi bức, bạn nên diện những bộ trang phục màu xanh để khiến mình vừa trẻ trung vừa tạo cảm giác mát mẻ, tràn đầy sức sống.
Phong thủy - 5 giờ, 46 phút trước
Loại cây cảnh này mang ý nghĩa tài lộc, gia tăng sự giàu có, giúp gia đình hòa thuận các thành viên gắn bó chan hòa hạnh phúc bên nhau.
Đời sống số - 5 giờ, 51 phút trước
Theo nhân tướng học, nhìn hình dạng và hướng của đường râu rồng có thể tiết lộ nhiều điều về tính cách cũng như cuộc sống của một người.
Địa chỉ ăn ngon - 5 giờ, 58 phút trước
Công việc tuy nhỏ nhưng rất thực tế và cũng rất hữu dụng khi chúng ta kho thịt, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nhé!
Chuyện làng sao - 5 giờ, 1 phút trước
Nữ diễn viên Kang Sung Yeon cùng đàn chị Kim Hyun Joo tuy sở hữu nhan sắc ấn tượng, sự nghiệp khá thành công nhưng cuộc sống đời tư lại kém may mắn.
VIDEO - 7 giờ, 52 phút trước
Dẫu biết đây chỉ là màn hát karaoke góp vui, tạo không khí cho buổi livestream nhưng với cách hát hời hợt, có chỗ bị còn chênh phô của Nam Em khiến người nghe...
Đời sống số - 7 giờ, 56 phút trước
Hãy cùng nhìn vào 4 bức ảnh dưới đây và lựa chọn bức tranh sơn dầu nào để mua nếu trúng xổ số. Đáp án sẽ nói cho bạn biết câu trả lời.
Chuyện làng sao - 7 giờ, 2 phút trước
"Nữ hoàng nội y" Ngọc Trinh đã có chia sẻ về chuyện tình cảm khiến ai nấy bất ngờ.
Chuyện làng sao - 7 giờ, 3 phút trước
Phản ứng của Thái Trinh trước loạt thông tin mang thai đang nhận được sự quan tâm của đông đảo khán giả.
Chuyện làng sao - 7 giờ, 10 phút trước
Sau thời gian dài chiến đấu chống lại căn bệnh quái ác, ba diễn viên Duy Thanh, Hán Văn Tình, Tuấn Dương đều đã qua đời. Nhưng vai diễn của ba nghệ sĩ trong...
Mẫu nhà đẹp - 7 giờ, 25 phút trước
Dù giá nhà đất hiện nay tăng cao, tìm được nhà khó khăn nhưng mong muốn có một căn nhà để an cư lạc nghiệp vẫn là mong muốn của người dân từ xưa...
Chăm sóc sức khỏe - 7 giờ, 25 phút trước
Lá bắp cải rất dày và nhiều nên việc rửa sạch cần phải có sự khéo léo và kiên nhẫn. Có thể một số người thực sự cho rằng thuốc trừ sâu chỉ bị...
Chuyện làng sao - 8 giờ, 8 phút trước
Shin Se Kyung và Seo Shin Ae từng gây chú ý khi tham gia dự án "Gia đình là số 1" phần 2 vào năm 2009.
Chăm sóc sức khỏe - 8 giờ, 9 phút trước
Uống nước chanh theo cách sau đây sẽ rất tốt cho sức khỏe, hãy cùng học hỏi nhé.