Hristo Stoichkov-Cái gai lừng danh xứ hoa hồng (Kỳ 3): Vinh danh Bulgaria

Những năm vàng son

Tất cả bắt đầu vào ngày 17/11/1993 tại sân Công viên các Hoàng tử, Paris. Đó là trận cuối cùng của vòng loại và đội thắng sẽ chắc chắn giành vé dự VCK World Cup. Trong trường hợp hòa, Bulgaria sẽ bị loại bởi Pháp có lợi thế về hiệu số bàn thắng-thua. Tới phút 89 tỷ số vẫn là 1-1. Giọng nói của BLV truyền hình Bulgaria đã đầy vẻ tuyệt vọng "...mọi chuyện sắp kết thúc, Bulgaria sẽ không có mặt ở World Cup tới”.

Đúng lúc tuyệt vọng nhất, cánh cửa hy vọng lại mở toang. Cú sút mạnh, hiểm hóc và bất ngờ của Emil Kostadinov từ khoảng cách 20 mét đã khiến thủ môn Bernard Lama đứng như trời trồng và làm tung nóc lưới. Ngót 5 vạn khán giả Pháp trên sân chết điếng khi chiếc vé của họ bị người Bulgaria vò nát ở 89 phút 59 giây. Đó cũng là điểm bắt đầu cho một chương mới trong lịch sử bóng đá Bulgaria mà sau này nhiều người gọi là “kỷ nguyên Stoichkov”.

Quả đá phạt thành bàn san bằng tỷ số trận thắng Đức 2-1 ở tứ kết World Cup 1994

Thực ra thì cho tới thời điểm đó, nhìn Bulgaria cực nhọc vượt qua cửa tử để tới World Cup 1994, ít người dám hy vọng sẽ có thêm những bất ngờ nữa từ đội bóng của Stoichkov.

Đội bóng đã khởi đầu giải đấu bằng trận thua đáng thất vọng ở vòng bảng gặp Nigeria (0-3). Trận tiếp theo là gặp Hy Lạp, đội bóng còn ít kinh nghiệm hơn cả những người Bulgaria. Stoichkov tận dụng lợi thế đó để ghi hai bàn trong chiến thắng 4-0 - chiến thắng đầu tiên của Bulgaria ở đấu trường World Cup. Trong trận cuối cùng vòng bảng, Bulgaria phải gặp Argentina, đội bóng đã hai lần liên tiếp dự chung kết World Cup. Chiến thắng lịch sử trước đó và sự xuất sắc của Stoichkov với bàn mở tỷ số đã khích lệ cả đội giành trận thắng cách biệt 2-0 trước người khổng lồ Nam Mỹ.

Tại vòng 1/8, Stoichkov ghi bàn mở tỷ số rất đẹp vào lưới Jorge Campos. Bulgaria đánh bại đội bóng không mạnh nhưng giàu tiềm năng Mexico ở loạt penalty sau khi hòa 1-1 ở thời gian thi đấu chính thức. Các nhà ĐKVĐTG Đức là nạn nhân tiếp theo. Trước trận, Franz Beckenbauer dẫn đầu một nhóm các nhà báo Đức tới thăm dò ĐT Bulgaria. Họ không tin nổi khi chứng kiến cả đội đối phương phởn phơ ngồi uống trà ở sảnh lớn khách sạn và chơi tú lơ khơ. Trong khi đó, các tuyển thủ Đức đang tập như điên.

Trong trận tứ kết hấp dẫn đó, “xe tăng” Đức mở tỷ số từ một quả penalty gây tranh cãi. Nhưng Stoichkov đã làm sửng sốt cả thế giới và nước Đức nổi điên khi ghi bàn gỡ hòa từ quả đá phạt trực tiếp hoàn hảo phút 75. Khi người Đức và các CĐV của họ còn chưa kịp hoàn hồn thì 3 phút sau Yordan Lechkov đã kết liễu các chú rôbốt bằng bàn ấn định tỷ số 2-1, loại các nhà ĐKVĐ khỏi giải.

Bulgaria, đội bóng mà cho tới trước giải còn chưa có nổi một trận thắng trong lịch sử tham dự World Cup, đứng trước cơ hội được dự trận chung kết của sự kiện bóng đá lớn nhất thế giới. Hristo vẫn chơi tốt và ghi được một bàn từ chấm phạt đền nhưng cả đội Bulgaria không đủ kinh nghiệm trận mạc để vượt qua đội bóng có hàng phòng ngự thép đã 3 lần VĐTG Italia và đành chịu thua sát nút 1-2 ở bán kết.

Dù chia tay giải với tư cách hạng 4 thế giới do thua đậm Thụy Điển 0-4 ở trận tranh giải ba, các tuyển thủ Bulgaria đã trở thành những ngôi sao mới trên bầu trời bóng đá châu Âu. Hristo Stoichkov trở thành Vua phá lưới của World Cup với 6 bàn (cùng với Oleg Salenko) và có tên trong đội hình tiêu biểu của giải. Thành tích đó đã giúp Stoichkov giành Quả bóng vàng châu Âu năm 1994.

Xuống dốc

Sau “mùa hè vĩ đại của bóng đá Bulgaria" 1994, Stoichkov và đồng đội phấn chấn hướng tới vòng loại EURO 96 tại Anh. Đội hình gần như không có gì thay đổi của Bulgaria tiếp tục trình diễn phong cách chơi bóng sáng tạo, bền bỉ và tấn công đẹp mắt. Bulgaria vượt qua vòng loại nhờ phong độ tốt và 10 bàn của Stoichkov. Họ là một trong sáu đội xếp thứ nhì có thành tích tốt nhất vòng loại khu vực châu Âu. Trong trận đầu tiên gặp Đức ở Sofia, Bulgaria bị dẫn 2-0 trong hiệp 1. Stoichkov san bằng tỷ số với hai bàn từ các quả penalty trước khi Kostadinov ghi bàn đem lại chiến thắng 3-2.

Trong VCK, Bulgaria bị loại ở vòng bảng do thành tích khiêm tốn (1 thắng, 1 hòa và 1 thua). Họ thua trận quyết định 1-3 khi gặp Pháp trong khi TBN thắng Romania 2-1 ở trận quyết định còn lại. Ở giải này, Stoichkov vẫn thể hiện đẳng cấp đáng nể khi ghi bàn trong cả ba trận và là điểm sáng hiếm hoi trong đội bóng đã sa sút này. Anh còn ghi được một bàn nữa vào lưới TBN nhưng không được công nhận vì việt vị, dù các qua quay chậm cho thấy anh hoàn toàn không ở tư thế việt vị. Stoitchkov cũng là cầu thủ duy nhất ở giải này ghi bàn từ một quả đá phạt góc (trận gặp Pháp).

Tẩy chay và trở lại

Ngay sau VCK EURO, HLV trưởng Dimitar Penev bị sa thải còn người cháu Luboslav Penev cũng bị loại khỏi ĐTQG vì công khai chỉ trích quyết định này. Stoichkov thể hiện “tình đoàn kết” bằng tuyên bố tẩy chay ĐTQG và một số đồng đội cũng ủng hộ anh.

Chào từ biệt khán giả sau trận đấu cuối cùng với ĐTQG

Sau nhiều cuộc thuyết phục từ phía lãnh đạo LĐBĐ và đội tuyển, Stoichkov đã đồng ý trở lại ĐTQG sau gần một năm xa cách. Theo chân anh là một số cựu binh khác của thế hệ vàng 1994. Dưới thời HLV mới Hristo Bonev, ĐT không còn sử dụng sơ đồ 4-3-3 với bộ ba tấn công mà áp dụng sơ đồ 4-4-2 chú trọng phòng ngự hơn. Dù suy yếu về khả năng tấn công, họ vẫn vượt qua được vòng loại để tới Pháp dự VCK World Cup sau những trận thắng chật vật trước Israel (1-0), Nga (1-0) và Luxembourg (2-1).

Sự trở lại của Stoichkov dường như đã làm sống dậy hình ảnh của một Bulgaria mạnh mẽ 4 năm trước đó. Nhưng chính quan hệ sứt mẻ giữa anh với các đồng đội cũ không chấp nhận sự trở lại của “kẻ đào ngũ” như Trifon Ivanov (người đã đeo băng đội trưởng từ khi Stoichkov bỏ ĐTQG) và Krasimir Balakov (thủ lĩnh tuyến tiền vệ đã nhiều lần cung cấp cho Stoichkov những đường chuyền quyết định) đã góp phần xói mòn sức mạnh của đội. Một trận hòa và hai trận thua, đặc biệt là trận thua đậm 1-6 trước TBN, trong “bảng đấu tử thần” có thêm Nigeria và Paraguay đã buộc Stoichkov và các đồng đội xách vali về nước.
Một năm sau đó, Stoichkov chia tay ĐTQG gần cuối chặng đường vòng loại EURO 2000 khi Bulgaria đã hết hy vọng đoạt vé dự VCK. (còn nữa)