Thứ hai, 29/04/2024
Vẻ đẹp của sự cân bằng
Thời đại mở cửa cho phép người Việt Nam hiện nay tiếp cận với nhiều nền ẩm thực tên thế giới. Đặc biệt tại các đô thị lớn, những dịch vụ ăn uống chuyên món nước ngoài ngày một phát triển về số lượng, quy mô lẫn độ phong phú. Ta có chợ Campuchia, có phố người Hoa, có khu ẩm thực Nhật “Little Japan”, cùng hàng loại nhà hàng tiêu chuẩn 5 sao phục vụ món Âu cao cấp. Thế nhưng, trước tình hình “tấn công” ồ ạt của các luồn văn hóa ẩm thực bên ngoài, ẩm thực bản địa Việt Nam lại không hề yếu thế. Chúng ta một ngày 3 bữa vẫn không thể thiếu cơm, và những món truyền thống như cá kho hay canh chua luôn đủ sức hấp dẫn bất kì người Việt nào. Vị trí vững chắc của ẩm thực Việt Nam trong làn sóng toàn cầu hóa và pha trộn văn hóa nằm ở bí quyết đơn giản: vừa miệng và hài hòa.
Khi so sánh với những nền ẩm thực nước ngoài, chúng ta mới thấy
rõ được giá trị của cái hài hòa vừa phải trong món ăn Việt.
Ẩm thực Trung Hoa – nền ẩm thực được coi là có ảnh hưởng đến ẩm thực Việt – thực chất vẫn luôn cho cảm giác bị quá nhiều dầu mỡ. Người Hoa ưa dùng dầu mỡ trong các món ăn, không chỉ công thức chiên xào mà cả hầm, nướng cũng có lượng chất béo rất cao. Mặt khác, chế độ phong kiến với lối sinh hoạt xa hoa đã tạo ra đặc trưng sử dụng quá nhiều nguyên liệu quý hiếm, bổ dưỡng vào món ăn, không chỉ gây ngán ngấy cho thực khách mà đôi khi còn phản tác dụng, làm bội thực, ảnh hưởng đến sức khỏe.
Người Việt không dùng dầu mỡ nhiều, cũng không sử dụng những nguyên liệu quý hiếm như vi cá, bào ngư hay chuột bao tử. Ẩm thực Việt Nam chinh phục người ta bằng sự thanh đạm, vừa phải trong hương vị lẫn lượng dinh dưỡng từ các nguyên liệu.
Lại nói về hương vị và sự gia giảm, nêm nếm trong nấu ăn, ẩm thực Việt cũng thể hiện đặc trưng hài hòa của mình với việc cân bằng rất tốt chua – cay – mặn – ngọt. Không có một vị nào chiếm thế áp đảo trong đĩa thức ăn của người Việt. Canh chua có cái cay của ớt, nhưng cũng có cái ngọt của dứa và chua của me hoặc giấm, mẻ cùng kết hợp, tạo nên sự đồng đều và vừa phải.
Trong tương quan so sánh với các nước Châu Âu – nơi được xem là ông lớn của ẩm thực thế giới với bề dày lịch sử nấu ăn quý tộc, ẩm thực Việt Nam vẫn có những nét vượt trội của nó. Trong khi món ăn Pháp nổi tiếng với nguyên tắc giữ trọn hương vị tươi ngon của nguyên liệu, việc nêm nếm hầu như dựa trên ba loại gia vị cơ bản là muối – tiêu – đường, thì gia vị Việt Nam lại đậm đà và phong phú hơn nhiều. Miếng bít tết của người Pháp có thể rất hấp dẫn nhờ cái ngọt nhè nhẹ của thịt bò tái, nhưng cũng “kẻ tám lạng, người nửa cân” khi so với bò lá lốt mỡ chài hay bún bò Huế đậm đà của người Việt.
Triết lý phối hợp trong món ăn
Không nổi tiếng với những nguyên liệu quý hiếm, đắt đỏ hoặc quá “độc”, bữa ăn người Việt được xây dựng trên nền tảng thực phẩm giản dị, bình dân nhưng phong phú. Phối hợp nhiều loại đạm, chất xơ và đặc biệt là gia vị, món ăn Việt Nam trở nên hài hòa và ngon miệng lạ thường.
Đặc biệt ở gia vị, chúng ta có hàng loạt thể loại khác nhau như hành, rau mùi, tía tô, thì là, kinh giới hay sản phẩm lên men với mẻ, dấm, bỗng rượu; từ gia vị thực vật như tỏi, sả, riềng, gừng đến gia vị từ động vật như hàng chục loại mắm và nước chấm. Chính sự đa dạng và kết hợp linh hoạt giữa các loại gia vị trên đã tạo ra hương vị rất vừa phải, không quá ngọt, béo, cay hay mặn cho ẩm thực Việt Nam.
Ưu điểm hài hòa của ẩm thực Việt còn đến từ tư tưởng truyền thống âm dương cân bằng. Với âm đại diện cho cái tối tăm, mềm mại, thụ động, còn dương là tươi sáng, cứng rắn, chủ động, triết lý này cho rằng mọi sự trên đời đều có âm có dương, và hai yếu tố đó luôn hòa quyện với nhau làm nên bản chất tồn tại của thế giới.
Ăn uống cũng không nằm ngoài nguyên lý này. Một món ăn hay một mâm cơm của người Việt chứa đựng trong mình những giá trị triết học sâu sắc với âm dương phối triển và ngũ hành tương sinh – hai nguyên tắc kết hợp trong nấu nướng nhằm đạt đến vẻ đẹp hài hòa theo đúng tiêu chuẩn mỹ học của người Việt.
Cụ thể, một món ăn phải chứa đựng cả hai trạng thái âm dương cho cần bằng. Nguyên liệu chính có tính lạnh (âm) như trứng vịt lộn phải đi cùng với rau thơm có tính nóng (dương) như rau răm, thịt vịt mang tính lạnh (âm) phải có gừng mang tính nóng (dương) mới ngon. Trên bình diện rộng hơn là mâm cơm hàng ngày, quy tắc âm – dương này càng thể hiện rõ nét: món kho, rán, hoặc nướng mang vị mặn, kết cấu sệt, khô (dương) đã có món canh rau thanh mát, dạng nước lỏng (âm) cân bằng lại.
Đi sâu một chút nữa vào nguyên tắc phối triển nguyên liệu và phương thức nấu nướng của người Việt, ta sẽ bất ngờ khi biết đến luật tương sinh Ngũ hành khá nghiêm ngặt trong nấu ăn. Ngũ hành sinh ra từ Âm Dương, đại diện cho 5 trạng thái luân phiên thay đổi của vũ trụ: Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Từng cặp yếu tố trong Ngũ hành nếu kết hợp đúng sẽ tương sinh – hỗ trợ và nâng đỡ lẫn nhau, trái lại sẽ gây ra tương khắc – triệt tiêu lẫn nhau. Trong nấu ăn, người Việt rất chú trọng đến việc lựa chọn từng cặp nguyên liệu và gia vị thích hợp sao cho đạt đến trạng thái Ngũ hành tương sinh, đưa hương vị và tác dụng bổ dưỡng của món ăn đến giá trị cao nhất của nó.
Người Việt đã phân loại vị chua, chất bột và phần mật động vật vào Mộc, vị đắng, chất béo và lòng non vào Hỏa, vị ngọt, chất đạm và dạ dày vào Thổ, vị cay, muối khoáng và lòng già vào Kim, cuối cùng vị mặn, chất lỏng và thận thuộc về Thủy. Hảo hợp Thổ, nên những nguyên liệu có vị ngọt tự nhiên như cá lóc đồng rất ăn ý với rau đắng.
Món ngon của người Việt đôi khi còn là sự tổng hòa cả 5 yếu tố của trời đất, vừa truyền tải trọn vẹn mọi sắc độ phong phú của hương vị tự nhiên, vừa cân bằng giá trị dinh dưỡng trong cơ thể. Trong một bát phở, ta thấy có sự kết hợp của mọi chất liệu, mùi, vị, màu sắc: thịt bò nạc (Thổ), nạm gàu béo (Hỏa), nước dùng mặn (Kim), cái cay của dấm ớt va gừng (Thủy), cùng cái chua của chanh tươi vắt trên mặt (Mộc).
Dù không mang những yếu tố hào nhoáng, sang trọng hoặc quá độc đáo kì thú, nhưng ẩm thực Việt Nam vẫn “ghi điểm” nhờ vị ngon hài hòa của những điều giản dị. Ẩn chứa trong mình những giá trị triết học sâu sắc mang đậm tinh thần Á Châu, món ăn Việt ngày nay vẫn luôn là lựa chọn thích hợp nhất cho chúng ta – dân tộc với tính cách ngàn đời vẫn luôn quý trọng cái hòa hợp, bình ổn giữa con người và thiên nhiên.
Với loạt mâm cơm chỉ nhìn thôi cũng đã ngon miệng và mát mắt này,...
Địa chỉ ăn ngon - 1 ngày, 3 giờ trước
Sườn heo hầm là món ngon phổ biến trên bàn ăn của các gia đình. Chúng không chỉ bổ dưỡng mà còn thơm ngon và được mọi người vô cùng yêu thích. Tuy nhiên,...
Địa chỉ ăn ngon - 2 ngày, 24 giờ trước
Trong bữa ăn hàng ngày của mỗi gia đình, việc lựa chọn thực phẩm không chỉ cần đảm bảo vệ sinh an toàn, thơm ngon mà còn phải chú trọng đến giá trị dinh...
Địa chỉ ăn ngon - 4 ngày, 21 giờ trước
Đậu phụ rất giàu protein đậu nành chất lượng cao và chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất, trong đó có hàm lượng canxi cao, vượt xa sữa.
Địa chỉ ăn ngon - 4 ngày, 1 giờ trước
Người ta gọi măng xuân là “Vua rau” mùa xuân, không chỉ tươi mát mà còn vì giá trị nội tại của nó là giàu protein thực vật, vitamin C, vitamin B, chất xơ,...
Địa chỉ ăn ngon - 5 ngày, 2 giờ trước
Thịt lợn kho chắc chắn là một trong những món ăn nấu tại nhà được ưa chuộng nhất, đặc biệt là đối với trẻ em! Chắc hẳn nhà nào cũng có một đứa trẻ...
Đời sống trẻ - 25 phút trước
Sau khi chia tay cuộc sống làm việc đầy áp lực và bận rộn, nhiều người hằng mơ ước về một cuộc sống hưu trí tự do, không lo nghĩ, không cần phải thức...
Chăm sóc sức khỏe - 1 giờ, 11 phút trước
Cho trẻ ăn loại rau này sẽ giúp trẻ cao nhanh vì bổ sung canxi. Nấm, một thành phần giữa thịt và rau, có thể giải quyết hoàn hảo vấn đề trẻ không ăn...
Kiến thức - 1 giờ, 25 phút trước
Vốn là một loại rau mọc dại, được dùng để làm thức ăn cho vật nuôi nhưng nay rau sắng lại trở thành đặc sản được săn lùng.
Chuyện làng sao - 1 giờ, 25 phút trước
Ngọc nữ một thời - Hà Tăng lộ vẻ ngoài kém sắc với dung mạo cực nhợt nhạt và mệt mỏi.
Truyền hình - 1 giờ, 26 phút trước
Cặp đôi chính của "Nữ hoàng nước mắt" Baek Hyun Woo (do Kim Soo Hyun thủ vai) và Hong Hae In (do Kim Ji Won thủ vai) đã hoàn thành cái kết hạnh phúc...
Chuyện làng sao - 1 giờ, 26 phút trước
Vợ cũ Bằng Kiều đã tổ chức sinh nhật cực hoành tráng cho quý tử nhà mình.
Thời trang sao - 1 giờ, 26 phút trước
Mới đây, truyền thông Hàn đưa ra kết quả bình chọn những ngôi sao mặc đẹp nhất và xấu nhất khi xuất hiện trước công chúng trong tuần qua.
Chuyện làng sao - 1 giờ, 26 phút trước
Tin sao Việt hot nhất ngày 29/4/2024: Trong khi Midu chưa kịp 'ra mắt' chồng doanh nhân thì đã bị dân tình rần rần khui danh tính, cô nàng có phản ứng khá hài...
Đời sống số - 1 giờ, 27 phút trước
Trong cuộc sống, chắc hẳn bạn đã không ít lần trải qua cảm giác nóng ruột bồn chồn. Giải mã điềm báo nóng ruột sẽ giúp bạn phần nào yên tâm hơn khi sự...
Kiến thức - 1 giờ, 27 phút trước
Gần đây nhiều vụ lừa đảo từ việc mạo danh BHYT khiến người dân mất tiền oan, cơ quan chức năng cảnh báo chiêu trò lừa đảo mới, người dân hết sức cảnh giác!...
Kiến thức - 1 giờ, 29 phút trước
Top 3 con giáp dưới đây đúng tuần mới này (29/4 - 5/5) tới vận đào hoa của người độc thân vượng phát, tình cảm có sự tiến triển vượt bậc.
Bật mí điện ảnh - 2 giờ, 26 phút trước
Bộ phim web drama - Sống Ngầm do nam ca sĩ Ưng Hoàng Phúc (Phúc Cọp) thủ vai chính là một gợi ý không thể bỏ lỡ với những ai yêu thích điện ảnh...
Kiến thức - 3 giờ, 6 phút trước
Khi nói đến nguyên liệu rẻ và chất lượng cao, bạn nghĩ đến điều gì đầu tiên? Tôi nghĩ đó là trứng.
Kiến thức - 3 giờ, 6 phút trước
Nhìn về tương lai gần, khi được xây dựng đây sẽ là điểm nhấn cho khu vực quận Bắc Từ Liêm.
Chuyện làng sao - 3 giờ, 6 phút trước
Huỳnh Anh và Bạch Lan Phương đang là cặp đôi được nhiều người ngưỡng mộ.
Chuyện làng sao - 3 giờ, 6 phút trước
Con trai Trà My Idol ngày càng gây lụi tim vì độ đáng yêu của mình.
Chuyện làng sao - 3 giờ, 7 phút trước
Con gái Quyền Linh đã chọn một ngôi trường Đại học thể hiện thế mạnh của mình.
Chuyện làng sao - 3 giờ, 7 phút trước
Loạt ảnh cưới của Minh Tú bên Chris đang khiến cộng đồng mạng đứng ngồi không yên.
Đời sống số - 5 giờ, 6 phút trước
Trong hai tháng tới, bạn sẽ gặp nhiều may mắn, mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, thịnh vượng, khiến bạn trở thành con giáp may mắn nhất.
Kiến thức - 5 giờ, 7 phút trước
Kể từ khi con người học cách khai thác quặng, con người đã khai thác được khoảng 208.874 tấn vàng, khoảng 2/3 trong số đó được khai thác sau năm 1950.