Thứ năm, 28/08/2025
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT) là bệnh thường gặp nhất ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 5 tuổi. Người ta ước tính rằng mỗi năm một em bé dưới 5 tuổi có thể mắc phải từ 3 - 8 lần NKHHCT.
Trong phần lớn trường hợp, bé có thể tự khỏi trong vòng 5 - 7 ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, khoảng 1/3 các trường hợp, bệnh sẽ diễn tiến thành viêm phổi và cần phải được điều trị cẩn thận bằng cho trẻ uống thuốc kháng sinh thích hợp để tránh những biến chứng nặng nề, thậm chí tử vong.
Do nhiều hoàn cảnh và lý do khác nhau, tại các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, vẫn còn
khá nhiều trẻ dưới 5 tuổi chết vì viêm phổi. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết hàng năm có gần 13 triệu trẻ em dưới 5 tuổi trên thế giới tử vong, trong số đó 4,3 triệu trẻ chết vì NKHHCT mà chủ yếu là viêm phổi.
WHO đã dày công nghiên cứu và tìm ra các phương tiện rất đơn giản, dễ dàng mà lại chính xác để giúp chúng ta có thể áp dụng ngay tại nhà.
Làm thế nào để có thể phát hiện thật sớm là trẻ bị viêm phổi?
- Khi trẻ bị viêm phổi, phổi của trẻ sẽ mất tính mềm mại và không thể giãn nở dễ dàng khi trẻ hít thở mà hậu quả là trẻ có thể bị thiếu oxy. Vì vậy trẻ buộc phải thở nhanh hơn dể bù đắp lại sự thiếu hụt này.
- Dựa theo công trình nghiên cứu khoa học quy mô tại nhiều nơi trên thế giới, WHO đã thấy rằng: thở nhanh là triệu chứng xuất hiện sớm nhất khi trẻ vị viêm phổi, sớm hơn cả các dấu hiệu có được khi nghe phổi bằng ống nghe và cũng là triệu chứng rất dễ phát hiện ở mọi lúc, mọi nơi chỉ bằng một phương tiện rất dễ tìm: đồng hồ có kim giây.
- Chúng ta có thể đếm được nhịp thở của trẻ trong trọn một phút để xem trẻ có thở nhanh hay không. Gọi là thở nhanh khi: Nhịp thở từ 60 lần/phút trở lên ở trẻ dưới 2 tháng; từ 50 lần/phút trở lên ở trẻ từ 2 - 11 tháng; từ 40 lần/phút trở lên ở trẻ từ 12 tháng - 5 tuổi.
Khi đó trẻ đã có triệu chứng viêm phổi, cần được đưa đến cơ sở y tế thăm khám và điều trị ngay.
- Vì nhịp thở có thể tăng khi trẻ gắng sức (bú, quấy khóc...) nên chúng ta cần phải đếm nhịp thở khi trẻ nằm im, tốt nhất khi ngủ.
Dấu hiệu của viêm phổi nặng
- Khi viêm phổi diễn tiến thành nặng, phổi sẽ ngày càng mất tính mềm mại có thể trở nên đặc cứng làm trẻ phải gắng sức nhiều để thở. Khi đó các cơ hô hấp, đặc biệt là cơ hoành - một loại cơ hô hấp ngăn đội ngực và bụng, phải tăng cường co bóp để bù đắp. Khi đó phần dưới lồng ngực của trẻ sẽ bị cơ này kéo lõm vào khi trẻ hít vào.
- Như vậy khi trẻ có dấu hiệu thở co lõm lồng ngực thì bệnh viêm phổi đã nặng, cần nhập viện ngay để điều trị.
- Để nhận ra chính xác dấu hiệu này, chúng ta cần vén áo trẻ cao lên để thấy rõ vùng ngực và vụng trẻ, quan sát khi trẻ nằm yên, không bú, không khóc.
Dấu hiệu nguy hiểm
Là các dấu hiệu cho biết trẻ đang trong tình trạng nguy kịch, tính mạng đang bị đe dọa, cần phải đưa trẻ đi bệnh viện cấp cứu ngay lập tức để còn có thể cứu sống được trẻ. Những dấu hiệu này không chỉ có trong bệnh viêm phổi mà còn có thể có trong nhiều loại bệnh nặng khác cũng cần được cấp cứu kịp thời.
- Ở trẻ dưới 2 tháng, đó là: bỏ bú hoặc bú kém, co giật, trẻ ngủ li bì - khó đánh thức trẻ dậy, sốt hoặc lạnh, thở khò khè.
- Ở trẻ từ 2 tháng - 5 tuổi, đó là: trẻ không thể uống được gì cả, co giật, ngủ li bì - khó đánh thức, thở có tiếng rít, suy dinh dưỡng nặng.
Cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà
- Khi bị viêm phổi, trẻ có thể được điều trị tại nhà. Bốn công việc cần phải làm là:
- Cho trẻ uống kháng sinh thích hợp. Điều trị các triệu chứng kèm theo: sốt, khò khè. Biết cách chăm sóc trẻ tại nhà. Và, biết được khi nào cần đưa trẻ đến khám lại bao gồm tái khám theo hẹn và káhm lại ngay lập tức khi trẻ trở nặng.
- Điều quan trọng nhất để trẻ có thể khỏi bệnh là trẻ cần phải được uống kháng sinh thích hợp đúng cách, đủ liều và đủ thời gian. Khi được thầy thuốc chỉ định, các bậc cha mẹ cần nhận biết đúng dạng thuốc cần cho trẻ uống, liều lượng mỗi lần uống, số lần uống trong ngày và số ngày cần cho trẻ uống thuốc.
Đối với các loại thuốc viên, cần tán nhỏ viên thuốc trước khi cho trẻ uống (có thể cho vào một ít nước và chờ vài phút, nước sẽ làm viên thuốc bở ra và dễ nghiền nhỏ hơn). Có thể pha thêm một ít đường, hoặc pha với một ít sữa, nước cháo để bé có thể uống dễ dàng hơn. Nếu trẻ ói trong vòng 30 phút sau khi uống thuốc, cần cho bé uống lại một liều khác.
Tùy trường hợp mà thầy thuốc sẽ cho trẻ các loại thuốc cần thiết khác như thuốc hạ sốt (Paracetamol), thuốc điều trị khò khè (Salbutamol, Trebutaline). Cần cho trẻ uống đúng theo hướng dẫn dù rằng các loại thuốc này cũng khá an toàn cho trẻ em.
Cách chăm sóc trẻ : Cần phải tăng cường cho trẻ ăn, bú, tránh các tập quán kiêng ăn. Cần cho trẻ ăn đủ chất, bú đều đặn khi đang bệnh. Khi trẻ vừa khỏi bệnh cũng cần bồi dưỡng thêm cho trẻ mau lại sức. Đối với trẻ nhỏ, khi mũi bị nghẹt, tắc, trẻ sẽ kho bú, khó ăn hơn. Vì vậy cần thông thoáng mũi, để trẻ có thể bú, ăn dễ dàng hơn.
- Cần cho trẻ uống nhiều nước hoặc tăng cường cho trẻ bú. Đây là điều rất quan trọng vì trẻ bị viêm phổi cần được cung cấp nhiều nước để làm loãng đàm, dịu họng, giảm ho.
- Riêng đối với vấn đề ho, chúng ta cần lưu ý: khi trẻ bị NKHHCT, ho chính là một phản xạ có lợi để tống đàm dãi ra ngoài, giúp đường thở được thông thoáng cho trẻ có thể hít thở dễ dàng.
Vì vậy, không nên lạm dụng các loại thuốc ho để kìm hãm phản xạ có lợi này của trẻ nhất là khi hiện nay có nhiều loại thuốc ho có thể gây ngộ độc, tác dụng phụ quan trọng ở trẻ em nếu dùng không đúng cách. Trên thực tế nếu dùng đúng loại kháng sinh thích hợp để trị viêm phổi cũng sẽ giúp trẻ giảm ho nhanh chóng. Chỉ khi nào trẻ ho nhiều dẫn đến những hậu quả xấu cho trẻ như nôn ói, mất ngủ, đau tức ngực, đau rát họng... chúng ta có thể cho trẻ dùng các thuốc ho an toàn.
WHO khuyến cáo nên dùng các loại dược thảo, thuốc nam an toàn đã từng được lưu truyền rất rộng rãi trong dân gian: tắc (quất) chưng đường, rau tần dầy lá, mật ong, gừng... Các loại thuốc ho như sirop Astex (dùng tại BV. Nhi Đồng 1), sirop Pectol E là các thuốc có thành phần chính là thảo dược an toàn (Tần dầy lá, núc nác...) cũng có thể được sử dụng cho trẻ em.
Tái khám
- Tái khám theo hẹn: trẻ cần được bác sĩ khám lại sau 2 ngày để đánh giá xem thuốc kháng sinh này có hiệu quả tốt hay không. Ngay trong trường hợp tốt nhất (trẻ thở trở lại bình thường, hết sốt, ăn - bú khá hơn) trẻ cũng cần phải tiếp tục cho uống kháng sinh đủ thời gian là 5 ngày.
- Nếu sau 2 ngày tái khám, nếu trẻ còn thở nhanh, thầy thuốc sẽ cho bé dùng một loại kháng sinh cần thiết khác hoặc cho cháu nhập viện điều trị.
- Khám lại ngay: cũng cần lưu ý theo dõi và đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế, bệnh viện nếu thấy trẻ có một trong các dấu hiệu sau: thở khó khăn (thở nhanh hơn - mạnh hơn, thở co lõm lồng ngực), trẻ không thể uống được nước, trẻ trở nên mệt hơn. Đây là những dấu hiệu cho biết bệnh của trẻ đã trở nặng, cần nhập viện ngay.
- Viêm phổi là bệnh rất phổ biến ở trẻ em dưới 5 tuổi mà nếu không được phát hiện, chữa trị sớm, đúng cách trẻ rất dễ tử vong.
Nhiều loại cốc đẹp mắt, rẻ tiền hay đang được quảng cáo rầm rộ trên...
Chăm con - 2 giờ, 10 phút trước
Nhiều bậc phụ huynh than phiền rằng con mình nghịch ngợm, bướng bỉnh, lúc nào cũng gây chuyện khiến việc chăm sóc trở nên vất vả. Thế nhưng, theo các chuyên gia, đôi khi...
Chăm sóc sức khỏe - 7 giờ, 14 phút trước
Trong đời, ai cũng sẽ phải đối diện với bệnh tật, có bệnh chỉ cần uống thuốc là khỏi, nhưng cũng có những căn bệnh khiến người bệnh phải chịu đựng nỗi đau đến...
Chăm sóc sức khỏe - 10 giờ, 18 phút trước
Mùa hè đã đến, và đi kèm với đó là sự ẩm ướt. Đặc biệt là ở miền Nam, thời tiết mùa hè nóng ẩm có thể đặc biệt khó chịu, dẫn đến mệt...
Chăm sóc sức khỏe - 1 ngày trước
Tuổi 70–79 được coi là giai đoạn nguy hiểm của sức khỏe, khi các cơ quan suy yếu nhanh, dễ bùng phát cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu. Nếu vượt qua mốc này,...
Chăm con - 1 ngày trước
Trẻ hiếu động thường chạy nhảy không ngừng, trong khi có trẻ lại thích ngồi yên, say mê quan sát hay đọc sách. Sự khác biệt này không chỉ do tính cách mà còn...
Kiến thức - 46 phút trước
Với hơn 600 cây gỗ quý, người đàn ông này đang sở hữu tài sản hàng tỷ đồng.
Kiến thức - 46 phút trước
Jonathan Sanchez, đồng sáng lập trang Parent Portfolio từng là kỹ sư phần mềm xuất thân nghèo khó, 37 tuổi đã đạt tài sản ròng 1 triệu USD. Trên CNBC, anh chia sẻ 5...
Tin trong ngày - 47 phút trước
Theo Nghị định mới vừa có hiệu lực cách đây không lâu thì mức hỗ trợ 5 triệu đồng/tháng được trả cùng kỳ lương hàng tháng và không dùng để tính đóng, hưởng bảo...
Đời sống số - 47 phút trước
Từ ngày 1/9/2025, một quy định mới của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ có hiệu lực, ảnh hưởng đến hàng triệu người dùng tài khoản ngân hàng. Theo đó, những tài khoản...
Tin trong ngày - 47 phút trước
Khi đi xem duyệt binh, diễu binh, người dân cần lưu ý những điều sau để tránh bị phạt tiền, phạt tù.
Kiến thức - 49 phút trước
Trong ván cờ phức tạp của các mối quan hệ giữa người với người, chúng ta không tránh khỏi việc gặp phải những kẻ khiến ta tức giận và thậm chí có thể xúi...
Đời sống số - 1 giờ, 22 phút trước
Ngày 29 tháng 8, thứ Sáu, ngày 7 tháng 7 âm lịch, đại diện cho sự kết hợp của Thiên Can và Địa Chi của năm Tỵ, tháng Giáp Thân và ngày Canh Ngọ....
Kiến thức - 2 giờ, 32 phút trước
Sự thật trần trụi về tiền bạc được gói gọn trong 5 chữ: cướp đoạt, trao đổi, bóc lột, độc quyền và thụ hưởng. Hiểu rõ những quy luật này sẽ lý giải vì...
Tin trong ngày - 2 giờ, 32 phút trước
Ngành Trí tuệ Nhân tạo (AI) không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn đang trở thành một trong những lĩnh vực có sức hút mạnh mẽ tại Việt Nam.
Tin trong ngày - 2 giờ, 32 phút trước
Trường hợp người dân không thực hiện đúng quy định về đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.
Tin trong ngày - 2 giờ, 33 phút trước
Hộ chiếu online (hay passport online) là cách gọi tắt của việc đăng ký làm hộ chiếu online. Thủ tục này được thực hiện trực tuyến trên Cổng dịch vụ công của Bộ Công...
Kiến thức - 2 giờ, 33 phút trước
Vàng tại vùng đất này có độ tinh khiết và trữ lượng lớn, thu hút thợ mỏ khắp nơi đổ về tìm vận may.
Chăm sóc sức khỏe - 2 giờ, 33 phút trước
Nhiều người khi thấy chóng mặt thường cho rằng do thời tiết hoặc cơ thể mệt mỏi. Thế nhưng, các chuyên gia thần kinh cảnh báo, một số biểu hiện tưởng chừng nhỏ nhặt...
Tin trong ngày - 2 giờ, 8 phút trước
Theo quy định tại Luật bảo hiểm y tế 2024, có 12 trường hợp sẽ không được chi trả bởi quỹ BHYT, mặc dù người bệnh đã đến khám đúng tuyến.
Nội thất - Ngoại thất - 2 giờ, 9 phút trước
Thiết kế nhà ở của Nhật Bản là sự kết tinh từ những hiểu biết sâu sắc về cuộc sống, xuất phát từ các điều kiện đặc thù như tài nguyên đất đai khan...
Chăm sóc sức khỏe - 2 giờ, 9 phút trước
Nhiều loại cốc đẹp mắt, rẻ tiền hay đang được quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội thực chất lại tiềm ẩn nguy cơ khiến “nước sôi biến thành nước độc”. Nếu không...
Tin trong ngày - 2 giờ, 9 phút trước
Cơ quan chức năng liên tiếp triệt phá nhiều vụ sử dụng trạm thu phát sóng di động (BTS) giả để phát tán tin nhắn lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Người dân được...
Tin trong ngày - 2 giờ, 10 phút trước
Hầm này được đặt dưới đáy biển, không chỉ cho phép xe lưu thông với tốc độ 60 km/h mà còn chịu được động đất 6 độ Richter.
Chăm con - 2 giờ, 10 phút trước
Nhiều bậc phụ huynh than phiền rằng con mình nghịch ngợm, bướng bỉnh, lúc nào cũng gây chuyện khiến việc chăm sóc trở nên vất vả. Thế nhưng, theo các chuyên gia, đôi khi...
Tin trong ngày - 3 giờ, 3 phút trước
Theo quan niệm dân gian Á Đông, một đứa trẻ chào đời không chỉ là niềm hạnh phúc mà còn được xem là “lộc trời ban”. Người xưa tin rằng, những em bé sở...