Loại nông sản xuất khẩu sang Mỹ thu về hơn 10.000 tỷ/năm là vị thuốc quý, bị người Việt lãng quên, thậm chí dùng ít hơn cả mì chính

"Ông hoàng" xuất khẩu, niềm tự hào của nông sản Việt

Việt Nam tự hào là quốc gia dẫn đầu thế giới về sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu trong hơn hai thập kỷ qua. Theo số liệu sơ bộ từ Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), Mỹ tiếp tục là thị trường tiêu thụ hồ tiêu lớn nhất của Việt Nam trong quý đầu tiên của năm 2025, với khối lượng lên tới 10.278 tấn, chiếm 22% thị phần.

Năm 2024, xuất khẩu hồ tiêu sang Mỹ đã mang về cho Việt Nam hơn 400 triệu USD (tương đương gần 10.500 tỷ đồng). Điều đáng nói là sản lượng hồ tiêu xuất khẩu của Việt Nam gần như ngang bằng với tổng sản lượng của toàn bộ các quốc gia còn lại trên thế giới. Với sản lượng ấn tượng 170.000 tấn vào năm 2024, Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế là nhà sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 40% sản lượng thu hoạch và 60% thị phần xuất khẩu toàn cầu.

Gia vị quen thuộc, "thần dược" bị bỏ quên

Mặc dù là một loại gia vị quen thuộc trong nhiều gia đình Việt, ít ai biết rằng hồ tiêu còn là một vị thuốc quý với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Một trong những nguyên nhân khiến hồ tiêu ít được sử dụng trong nước là do sự đa dạng của các loại gia vị khác, và quan niệm sai lầm rằng ăn nhiều hồ tiêu sẽ gây đau dạ dày. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nếu sử dụng đúng cách, hồ tiêu sẽ mang lại những lợi ích sức khỏe không ngờ.

Lương y Bùi Đắc Sáng, Hội Đông y Hà Nội, cho biết trong Đông y, hồ tiêu có vị cay, tính nóng, quy vào hai kinh vị và đại tràng. Hồ tiêu có tác dụng trừ lạnh, giảm đau, giúp tiêu hóa tốt, chống nôn, chữa các chứng đau bụng do lạnh, nôn mửa, ăn không tiêu.

Hơn nữa, hồ tiêu còn có tác dụng sát trùng, diệt ký sinh trùng. Mùi hương của hồ tiêu có khả năng đuổi sâu bọ, do đó nó được sử dụng để bảo vệ quần áo len khỏi bị nhậy cắn. Đặc biệt, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hồ tiêu đen, loại hồ tiêu phổ biến ở Việt Nam, còn có tác dụng ngăn ngừa ung thư, giúp kiểm soát huyết áp và đốt cháy mỡ thừa.

Hồ tiêu đen chứa nhiều chất chống oxy hóa, đặc biệt là piperine, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do. Piperine còn có khả năng giảm viêm trong cơ thể. Viêm mạn tính có liên quan đến sự phát triển của bệnh tim mạch, vì vậy việc giảm viêm có thể giúp bảo vệ tim.

Người Việt sử dụng hồ tiêu ít hơn cả mì chính, bỏ lỡ những tiềm năng to lớn mà "vàng đen" mang lại

Một số nghiên cứu cũng cho thấy piperine có thể giúp giảm mức cholesterol xấu (LDL) và triglyceride trong máu, đồng thời tăng mức cholesterol tốt (HDL). Điều này có lợi cho sức khỏe tim mạch vì cholesterol cao là một yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch và các bệnh tim mạch khác.

Ngoài piperine, hồ tiêu đen còn chứa các chất chống oxy hóa khác như vitamin C, flavonoid, carotenoid. Các chất này có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra, đồng thời giúp cải thiện lưu thông máu đến não, đảm bảo cung cấp đủ oxy và dưỡng chất cho hoạt động của não.

Sử dụng hồ tiêu đúng cách để tăng cường sức khỏe

"Hồ tiêu có rất nhiều tại Việt Nam, là mặt hàng xuất khẩu tới nhiều nước trên thế giới và có giá trị tốt cho sức khỏe, nhưng tiếc rằng chính người Việt lại rất ít dùng. Đa số người Việt dùng hồ tiêu để rắc vào nước chấm hay một số món ăn, thậm chí còn dùng ít hơn cả mì chính và đường, trong khi tác dụng lại vượt trội hơn nhiều", ông Sáng chia sẻ.

Ông Sáng khuyến cáo, để tận dụng tối đa lợi ích sức khỏe của hồ tiêu, mọi người có thể kết hợp hồ tiêu với thực phẩm hoặc các vị thuốc khác để sử dụng, thay vì chỉ dùng làm gia vị trong bữa ăn hàng ngày. Ví dụ, có thể dùng 2-4g hồ tiêu sắc lấy nước uống hoặc tán bột hoàn thành viên dùng để chữa đau bụng do lạnh, ăn không tiêu.

Hoặc có thể dùng để chữa đau răng bằng cách kết hợp hồ tiêu và tất bát với lượng bằng nhau, nghiền nhỏ, hòa cùng sáp ong, làm thành viên nhỏ. Mỗi lần dùng 1 viên giã nhỏ, nhét vào khu vực răng đau. Tuy nhiên, ông Sáng cũng lưu ý: "Do hồ tiêu có tính cay nóng, nên khi dùng làm thuốc cần tham khảo ý kiến của người có chuyên môn, nhất là liều lượng sử dụng để tránh tác dụng phụ với sức khỏe".

Một số người đang mắc hội chứng ruột kích thích, bệnh trĩ hoặc phụ nữ có thai nên hạn chế dùng hồ tiêu để tránh bị nóng trong, táo bón hoặc gây kích ứng làm tăng nguy cơ chảy máu ở người bị trĩ.