Khi nào nên sử dụng mỡ lợn?

Trong nhiều thập kỷ, mỡ lợn là thành phần không thể thiếu trong mỗi căn bếp Việt. Mùi thơm đặc trưng, khả năng làm dậy vị món ăn và độ béo ngậy mà nó mang lại đã ghi dấu ấn sâu đậm trong ẩm thực truyền thống. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của khoa học dinh dưỡng và sự ra đời của nhiều loại dầu thực vật khác nhau, mỡ lợn bị "thất sủng" vì những lo ngại về sức khỏe.

Ngày nay, với cái nhìn khách quan hơn và sự lên ngôi của các giá trị ẩm thực truyền thống, mỡ lợn đang dần trở lại. Các chuyên gia ẩm thực và đầu bếp bắt đầu nhận ra rằng, không phải lúc nào dầu thực vật cũng là lựa chọn tốt nhất. Có những món ăn, chỉ có mỡ lợn mới có thể làm nên hương vị "chuẩn xưa", khó có loại dầu nào thay thế được. Vậy, khi nào nên dùng mỡ lợn để phát huy tối đa công dụng của nó mà vẫn đảm bảo sức khỏe?

Thành phần dinh dưỡng và lợi ích của mỡ lợn

Trước khi đi sâu vào việc khi nào nên dùng mỡ lợn, hãy cùng điểm qua một chút về thành phần dinh dưỡng và những lợi ích tiềm năng của nó. Mỡ lợn chủ yếu được cấu tạo từ các axit béo, bao gồm cả chất béo bão hòa, không bão hòa đơn và không bão hòa đa.

Chất béo không bão hòa đơn (MUFA): Chiếm tỷ lệ đáng kể trong mỡ lợn, tương tự như dầu ô liu. MUFA được biết đến là loại chất béo có lợi cho tim mạch, giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL).

Vitamin D: Mỡ lợn là một trong số ít thực phẩm cung cấp Vitamin D tự nhiên, rất quan trọng cho sức khỏe xương khớp và hệ miễn dịch.

Điểm bốc khói cao: Mỡ lợn có điểm bốc khói khá cao (khoảng 188°C), giúp nó ổn định hơn khi nấu ở nhiệt độ cao so với một số loại dầu thực vật, giảm thiểu việc hình thành các hợp chất có hại.

Tuy nhiên, điều quan trọng là sử dụng mỡ lợn một cách điều độ và kết hợp với chế độ ăn uống cân bằng.

Khi nào nên dùng mỡ lợn nấu ăn?

Mỡ lợn phù hợp để sử dụng trong các trường hợp sau:

Để phi thơm hành, tỏi và các loại gia vị: Mỡ lợn có khả năng dẫn nhiệt tốt và tạo mùi thơm đặc trưng khi phi hành, tỏi. Món ăn sẽ có mùi thơm dậy hơn, hấp dẫn hơn rất nhiều so với khi phi bằng dầu thực vật. Đây là mẹo nấu ăn ngon mà các đầu bếp truyền thống thường áp dụng.

Ví dụ: Phi hành mỡ để rưới lên xôi, bún đậu mắm tôm, hoặc các món nộm.

Chế biến các món xào: Các món rau xào, thịt xào khi dùng mỡ lợn sẽ có độ béo ngậy, rau xanh mướt và thịt mềm hơn, đậm đà hơn. Mỡ lợn giúp món xào có độ bóng đẹp và hương vị hài hòa hơn.

Ví dụ: Rau muống xào tỏi, thịt bò xào lúc lắc, cải thìa xào nấm.

Làm các món kho, rim: Mỡ lợn giúp món kho có màu sắc đẹp mắt hơn (nhờ khả năng tạo màu cánh gián tự nhiên), thịt mềm và béo ngậy, nước sốt sánh quyện.

Ví dụ: Thịt kho tàu, cá kho riềng, tôm rim thịt.

Chế biến các món ăn truyền thống, món ăn đồng quê: Đối với các món ăn mang đậm dấu ấn tuổi thơ hoặc đặc trưng của ẩm thực Việt, mỡ lợn gần như là không thể thiếu để giữ "linh hồn" của món ăn. Dầu thực vật có thể thay thế nhưng hương vị sẽ không thể chuẩn vị bằng.

Ví dụ: Bánh đúc lạc, bánh xèo, các loại bánh ít, bánh gio, hay đơn giản là cơm rang. Món tóp mỡ rang cũng là một đặc sản được nhiều người yêu thích.

Rán/Chiên một số loại thực phẩm: Mỡ lợn giúp thực phẩm có lớp vỏ ngoài giòn rụm và màu vàng đẹp mắt hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý nhiệt độ và thời gian rán.

Ví dụ: Rán đậu phụ, rán chả, rán nem.

Khi nào nên hạn chế dùng mỡ lợn?

Mặc dù mỡ lợn có nhiều ưu điểm nhưng cũng có những trường hợp chúng ta nên hạn chế hoặc tránh sử dụng như:

- Chế biến các món ăn cần hương vị nhẹ nhàng, thanh đạm: Mỡ lợn có mùi thơm và vị béo khá rõ, không phù hợp với các món canh thanh đạm, salad, hoặc các món ăn kiêng. Ví dụ: Canh rau củ, salad trộn dầu giấm.

- Khi có vấn đề về sức khỏe: Những người có tiền sử bệnh tim mạch, cao huyết áp, mỡ máu cao hoặc đang trong chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt nên hạn chế sử dụng mỡ lợn, hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ/chuyên gia dinh dưỡng. Tuy mỡ lợn có MUFA có lợi, nhưng hàm lượng chất béo bão hòa cũng cần được kiểm soát.

- Các món ăn cần độ giòn rụm tối đa và không ngấm dầu: Một số món chiên giòn đòi hỏi lớp vỏ mỏng, ít ngấm dầu như khoai tây chiên, gà rán công nghiệp, thì dầu thực vật chuyên dụng có thể cho kết quả tốt hơn.

Những trường hợp không nên sử dụng mỡ lợn hoặc nên thận trọng khi sử dụng mỡ lợn:

Bệnh nhân mắc bệnh tim mạch: Những người bị xơ vữa động mạch, tăng lipid máu, tăng huyết áp... nên cố gắng sử dụng ít hoặc tránh sử dụng mỡ lợn vì mỡ lợn có hàm lượng chất béo bão hòa cao, dễ gây ra các bệnh tim mạch.

Khi có nhiều món thịt hơn: Nếu bữa ăn chính có nhiều thịt (như thịt lợn, thịt bò, thịt gà, cá, v.v.), bạn nên thử sử dụng dầu thực vật.

Khi tổng lượng dầu ăn vượt quá giới hạn: Mỡ lợn vẫn là chất béo, và tổng lượng dầu ăn cần được kiểm soát chặt chẽ. Người lớn khỏe mạnh được khuyến cáo không nên tiêu thụ quá 25 gram mỗi ngày.

Hãy sử dụng mỡ lợn một cách hợp lý, đúng lúc, đúng món để phát huy tối đa ưu điểm của nó. Kết hợp với một chế độ ăn uống đa dạng, cân bằng, bạn hoàn toàn có thể thưởng thức những món ăn ngon miệng, đậm đà hương vị truyền thống mà vẫn đảm bảo sức khỏe.