Bệnh Whitmore - vi khuẩn 'ăn thịt người' thực sự nguy hiểm thế nào?

Chiều ngày 12/9, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh cho biết, bệnh viện này vừa phát hiện 1 bệnh nhân bị mắc bệnh Whitmore, một loại "vi khuẩn ăn thịt người".

Theo đó, vào ngày 9/9, Bệnh viện tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân Đ.X.H. (61 tuổi, trú tại thị trấn Cẩm Xuyên, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh), trong tình trạng sốt cao liên tục, ngón 2 bàn chân phải có khối áp-xe sưng, nóng, chảy dịch có mùi hôi. Bệnh nhân có tiền sử bị bệnh Đái tháo đường type II.

Để chủ động phòng bệnh thì người dân nên hạn chế tiếp xúc với các nguồn nước bẩn khi đang có vết thương, xây xát trên da.

Quá trình điều trị tại đây bệnh nhân có diễn biến nặng dần như sốt cao, rét run, huyết áp tụt. Sau khi hội chẩn liên khoa, bệnh nhân được chuyển sang khoa ICU để điều trị tiếp.

Tại đây các kết quả xét nghiệm của bệnh nhân dương tính với vi khuẩn Burkholderia Pseudomallei gây bệnh Whitmore (được ví là vi khuẩn "ăn thịt người").

Mặc dù được điều trị tích cực bằng kháng sinh phối hợp nhưng bệnh nhân đáp ứng chậm với quá trình điều trị, vẫn sốt cao, rét run, tình trạng nhiễm trùng nặng. Do đó bệnh viện đã tiến hành làm thủ tục chuyển bệnh nhân lên tuyến trên để tiếp tục điều trị.

Bác sĩ Võ Hoài Nam, Phó trưởng Khoa Hồi sức tích cực cho biết, ông H. dù có tiền sử bị bệnh đái tháo đường, biến chứng loét ngón 2 bàn chân phải mà vẫn làm việc đồng áng và tiếp xúc với bùn đất mà không có phương tiện bảo hộ.

Bệnh nhân đã bị vi khuẩn Burkholderia pseudomallei xâm nhập qua vết loét mà không biết, chỉ khi bệnh nhân bị sốt cao liên tục người nhà mới đưa bệnh nhân đi viện.

Trước đó, trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cũng cho biết, trong tháng 8 vừa qua, lần đầu tiên Trung tâm tiếp nhận một một bệnh nhân nữ mắc bệnh whitmore khá hy hữu, với trình trạng vi khuẩn whitmore ăn cánh mũi. Sau khi tiếp nhận bệnh nhân này, các bác sĩ phải thay đổi hoàn toàn phác đồ điều trị, nếu chậm trễ, người bệnh sẽ nguy hiểm tính mạng.

Theo PGS, TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai), nếu như giai đoạn 5-10 năm trước mới có 20 ca mắc whitmore, thì từ đầu năm đến nay, tại Trung tâm đã ghi nhận tới 20 ca mắc căn bệnh nguy hiểm này. Riêng tháng 8/2019, Trung tâm đã tiếp nhận 12 ca mắc whitmore, trong đó có 4 ca đã tử vong.

Vậy whitmore là bệnh gì, lây nhiễm từ đâu?

Whitmore (hay còn gọi là bệnh melioidosis) là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do loài vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên. Vi khuẩn này có trong đất, bùn và đường lây nhiễm chủ yếu do vùng da tổn thương tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn hoặc hít phải các hạt bụi đất chứa vi khuẩn này.

Các bác sĩ khuyến cáo, bệnh whitore có xu hướng gia tăng cao điểm vào mùa mưa, tập trung từ tháng 7-11.

Những con đường lây nhiễm của bệnh whitmore:

- Tiếp xúc trực tiếp các vết xước trầy da với đất hoặc nước nhiễm khuẩn.

- Hít phải các hạt bụi có chứa vi khuẩn.

- Lây nhiễm qua đường ăn uống khi thức ăn nhiễm khuẩn.

- Vi khuẩn có thể truyền từ mẹ sang con qua tuyến sữa khi người mẹ bị áp xe tuyến vú do vi khuẩn B. pseudomallei.

- Tiếp xúc vết xước trầy da với động vật chết do nhiễm bệnh whitmore như chó, mèo, bò, dê…

Whitmore nguy hiểm tới mức nào?

Bệnh whitmore có thể gây tử vong nhanh nếu không được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời. Tỷ lệ tử vong chung của các bệnh nhân nhiễm bệnh whitmore từ khoảng 40-60%. Đối với những trường hợp nhiễm khuẩn cấp có thể tử vong trong vòng 1 tuần kể từ khi phát bệnh. Bệnh whitmore còn có nhiều biến chứng nguy hiểm.

Đôi khi chỉ là một vết xây xát nhỏ nhưng khi được tiếp xúc với môi trường đất, nước có vi khuẩn whitmore thì nguy cơ bạn bị nhiễm trùng, sau đó gặp phải các biến chứng nặng hơn như nhiễm trùng máu, áp xe, viêm phổi... Nếu không có cách phát hiện nhanh, bệnh nhân có khả năng tử vong chỉ trong vài ngày.

Người bệnh bị các bệnh lý như tiểu đường, bệnh phổi và bệnh thận mạn tính dễ mắc whitmore hơn những người khác.

Điều khó khăn hiện nay là bệnh whitmore có bệnh cảnh lâm sàng đa dạng phức tạp, bệnh nhân có thể nhập viện ở nhiều chuyên khoa khác nhau như truyền nhiễm, hô hấp, cơ - xương - khớp, nội tiết, da liễu, ngoại khoa… do đó có thể khiến bác sĩ chẩn đoán nhầm với các bệnh khác như viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do các vi khuẩn khác như tụ cầu, liên cầu… Việc này dẫn đến những khó khăn trong điều trị, có thể khiến bệnh trầm trọng hơn nếu điều trị sai.

Biểu hiện ban đầu của các bệnh nhân khá giống nhau, đều có triệu chứng sốt, vàng da, vàng mắt, một số kèm thêm đau bụng, tiêu chảy.

Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa bệnh whitmore

Dấu hiệu nghi ngờ bệnh nhân mắc bệnh whitmore thường là:

- Sốt,

- Viêm phổi,

- Xuất hiện ổ áp xe ở nhiều vị trí,

- Nhiễm trùng đường tiết niệu…

Những dấu hiệu này thường xuất hiện nhiều ở bệnh nhân có tiền sử tiểu đường, mắc các bệnh mạn tính liên quan đến thận hoặc phổi, người nghiện rượu, người làm việc trực tiếp, thường xuyên với đất như nông dân. Đối tượng người già cũng rất dễ mắc vì thường có hệ miễn dịch yếu.

Khi cơ thể xuất hiện những triệu chứng trên, bạn cần hết sức cảnh giác, phải đến ngay những bệnh viện uy tín, có phòng xét nghiệm vi sinh để được khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm. Đối với bệnh nhân đã từng bị whitmore phải thường xuyên tái khám vì bệnh có khả năng tái phát cao, phải có sự kiên trì điều trị vì điều trị khỏi bệnh cần đến 6 tháng giống như bệnh nhân bị bệnh lao.

Theo khuyến cáo của bác sĩ, những người làm việc tiếp xúc nhiều môi trường đất và nước phải có phương tiện bảo hộ lao động phù hợp. Trong quá trình, làm việc, đi lại, nếu phải đi chân đất, lao động thiếu phương tiện phòng hộ thì rất dễ bị tấn công.

- Đảm bảo vệ sinh thân thể sạch sẽ, đặc biệt là bàn tay bàn chân luôn phải sạch. Nếu tay chân dính bùn đất cần phải rửa sạch bằng xà phòng kháng khuẩn và lau khô trước khi muốn làm việc gì tiếp theo.

Hiện nay whitmore là căn bệnh chưa có vắc-xin tiêm phòng, cũng chưa có bất kỳ khuyến cáo nào về sử dụng kháng sinh dự phòng. Do đó những biện pháp phòng tránh trên mặc dù rất căn bản nhưng chúng ta không được chủ quan.