Tại sao cùng một cách dạy, lại có trẻ ngoan và trẻ hư? 5 câu nói của bố có thể là nguyên nhân

Cách dạy giống nhau chưa chắc đã cho ra kết quả giống nhau. Một câu nói vô tình, một giọng điệu thiếu kiên nhẫn, hay một lời động viên đúng lúc của người bố đều có thể trở thành “công tắc” quyết định hướng phát triển tâm lý của một đứa trẻ. Dưới đây là 5 câu nói quen thuộc có thể là nguyên nhân khiến cùng một cách dạy, có đứa trẻ trở nên ngoan ngoãn, trong khi đứa khác lại dần nổi loạn.

1. “Con làm gì cũng chẳng ra hồn cả!”

5 câu nói của người bố có thể vô tình làm thay đổi hướng phát triển tâm lý của con khiến cùng một cách dạy, có đứa ngoan ngoãn, còn đứa lại nổi loạn (Ảnh minh hoạ)

Đây là câu cửa miệng của nhiều ông bố khi mất kiên nhẫn, nghĩ rằng chỉ là một lời trách nhẹ để con cố gắng hơn. Tuy nhiên, với trẻ nhỏ, câu nói này như một lời khẳng định tiêu cực. Khi nghe nhiều lần, đứa trẻ bắt đầu tin rằng mình thật sự vô dụng. Bị dán nhãn thất bại, con sẽ không còn muốn cố gắng, vì nghĩ dù sao bố cũng chẳng tin con.

Ngược lại, nếu người bố biết nói: “Bố thấy con làm chưa tốt lắm, nhưng bố tin lần sau con sẽ làm được”, đứa trẻ sẽ cảm thấy được tin tưởng. Chính niềm tin từ bố là nền tảng giúp con phát triển sự tự tin, thay vì hình thành tâm lý chống đối hay chán nản.

2. “Bố đi làm mệt thế này mà con còn làm khổ bố!”

Nhiều người bố nói câu này với mong muốn con biết cảm thông, nhưng thực chất lại vô tình khiến trẻ cảm thấy tội lỗi. Khi bị gán trách nhiệm cho cảm xúc tiêu cực của người lớn, trẻ sẽ trở nên sợ hãi, dè chừng và dần xa cách. Một số trẻ sẽ chọn cách ngoan bất thường, im lặng để không làm phiền bố. Nhưng một số khác lại phản ứng ngược, trở nên bướng bỉnh hơn để chống lại cảm giác bị đổ lỗi.

Một người bố tinh tế sẽ nói: “Bố mệt, nên bố cần con giúp bố một chút nhé”. Cách nói này giúp con hiểu được sự chia sẻ, cảm thấy mình được tôn trọng và có giá trị, thay vì là nguyên nhân gây ra mệt mỏi cho người khác.

3. “Con trai mà yếu đuối thế à?” hoặc “Con gái gì mà lì thế!”

(Ảnh minh hoạ)

Những câu nói tưởng chừng vô hại này lại đang bóp nghẹt cảm xúc thật của trẻ bằng những khuôn mẫu giới tính cứng nhắc. Khi bị ép phải mạnh mẽ hoặc ngoan ngoãn, trẻ dần học cách che giấu bản thân, không dám sống thật. Kết quả là một số trẻ trở nên lạnh lùng, khó gần; số khác lại nổi loạn để khẳng định cá tính riêng.

Một người bố thấu hiểu sẽ không áp đặt mà hỏi: “Bố biết con đang buồn, con có thể nói với bố được không?”. Chỉ một câu hỏi nhẹ nhàng đã tạo ra không gian an toàn để trẻ chia sẻ. Chính sự lắng nghe này mới giúp con trưởng thành, chứ không phải những khuôn mẫu cứng nhắc.

4. “Bố nói rồi mà con không nghe!”

Câu nói này quen thuộc trong hầu hết các gia đình. Tuy nhiên, nếu lặp lại quá nhiều, nó sẽ biến người bố thành một người chỉ biết ra lệnh trong mắt con. Trẻ em không cần một người chỉ tay dạy dỗ, mà cần một người đồng hành.

Thay vì quát mắng, người bố có thể hỏi: “Con nghĩ vì sao chuyện này không ổn?”. Cách tiếp cận này giúp con học cách suy nghĩ và chịu trách nhiệm. Lúc đó, kỷ luật không đến từ sự sợ hãi, mà đến từ sự hiểu biết và tự giác. Đó chính là sự khác biệt cốt lõi tạo nên một đứa trẻ ngoan ngoãn từ bên trong và một đứa trẻ chỉ vâng lời vì sợ hãi.

5. “Bố làm thế này chỉ muốn tốt cho con thôi!”

(Ảnh minh hoạ)

Dù xuất phát từ thiện ý, câu nói này thường được dùng để hợp lý hóa sự áp đặt. Khi cha mẹ nhân danh muốn tốt cho con, họ đã vô tình bỏ qua cảm nhận và mong muốn thực sự của con trẻ. Bị ép học, bị chọn nghề, bị so sánh, trẻ sẽ dần hình thành tâm lý phản kháng.

Một người bố khéo léo sẽ nói: “Bố có thể sai, nhưng đây là điều bố nghĩ sẽ giúp con. Con thấy sao?”. Khi con được trao quyền lên tiếng, dù nhỏ, lòng tôn trọng sẽ được gieo mầm. Một đứa trẻ được tôn trọng sẽ học được cách tôn trọng người khác, đó chính là gốc rễ của sự ngoan ngoãn thật sự.

Rõ ràng, cách người bố nói chuyện với con chính là “giọng nói nội tâm” mà con sẽ mang theo suốt cuộc đời. Một người bố nóng nảy tạo ra nỗi sợ, một người bố khắt khe tạo ra sự dè chừng. Nhưng một người bố biết lắng nghe, công bằng, cương nhu đúng lúc sẽ nuôi dưỡng được một đứa con biết điều, tự lập và có lòng trắc ẩn.

Lời nói của người bố giống như nước tưới cho hạt giống tâm hồn: nếu là nước mát, cây sẽ lớn xanh; nếu là nước đắng, cây sẽ còi cọc. Vì vậy, mỗi khi định nói một câu nặng lời, người bố hãy dừng lại một chút để nhớ rằng, trong mắt con, bố không chỉ là người dạy dỗ, mà còn là người đầu tiên định hình cách con đối diện với cuộc đời.