Làm thế nào để can thiệp nếu trẻ quá lùn? Bác sĩ: 4 cách cải thiện chiều cao ở trẻ em

Có phải trẻ thấp lùn do thiếu chiều cao không? Tầm vóc thấp và phát triển muộn có giống nhau không? Mới đây, bác sĩ trưởng khoa Nội tiết Nhi, Bệnh viện Sun Yat-sen Memorial thuộc Đại học Tôn Trung Sơn, đã nhận lời phỏng vấn với 39Health.com, giải thích các tiêu chí đánh giá vóc dáng thấp bé và chia sẻ bí quyết cải thiện chiều cao.

1. Trẻ chậm phát triển hay thấp lùn?

Khi chiều cao của trẻ thấp hơn định lượng thứ 3 về chiều cao của trẻ bình thường cùng lứa tuổi, giới tính, chủng tộc hoặc trung bình -2SD trở xuống thì đạt tiêu chuẩn chẩn đoán tầm vóc thấp bé.

Vậy trong cuộc sống hàng ngày, làm thế nào để phát hiện trẻ ngắn ở giai đoạn sớm? Bác sĩ chỉ ra rằng, nếu chiều cao của trẻ thường bị xếp vào top 3 trong cùng một lớp hoặc khối lớp từ cao xuống thấp thì cha mẹ nên cảnh giác và kiểm tra bảng đường cong tăng trưởng của trẻ để xem sự tăng trưởng và phát triển của trẻ có bình thường không.

Đồng thời cũng có thể phán đoán theo tốc độ phát triển của trẻ.

Thông thường tốc độ tăng trưởng chiều cao của trẻ (4 tuổi đến trước dậy thì) mỗi năm khoảng 5-7 cm, nếu dưới 5 cm có nghĩa là tốc độ phát triển chiều cao của trẻ chậm. Nếu quần áo mặc cách đây ba năm vẫn vừa với trẻ, điều đó cũng có thể gián tiếp cho thấy tốc độ phát triển của trẻ chậm lại.

Một số cha mẹ có xu hướng nhầm lẫn giữa phát triển muộn với tầm vóc thấp bé. Bác sĩ giải thích rằng nguyên nhân đề cập đến sự phát triển muộn (tức là tăng trưởng muộn), về mặt y học được gọi là "chậm dậy thì về thể chất". Chiều cao của những đứa trẻ này trước tuổi dậy thì bằng với những đứa trẻ khác hoặc chỉ thấp hơn một chút, nhưng chúng bắt đầu dậy thì muộn hơn so với các bạn, và khi tuổi dậy thì thực sự thì khoảng cách về chiều cao mới có thể bắt kịp.

“Hầu hết những đứa trẻ phát triển muộn này đều có tiền sử gia đình, và dù có chiều cao thấp nhưng sự chênh lệch tuổi xương không quá 2 tuổi”.

2. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến vóc dáng thấp bé, và không nên sử dụng bừa bãi hormone tăng trưởng

Theo quan điểm của chuyên gia, lý do khiến trẻ thấp lùn rất phức tạp và đa dạng, có liên quan đến hơn 300 loại bệnh. Sau đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

- Tình trạng dinh dưỡng kém;

- Nhiều người trong gia đình có chiều cao thấp, tức là bệnh nhân có chiều cao gia đình thấp;

- Một số trẻ nhỏ so với tuổi thai có chiều cao và cân nặng khi sinh không đạt tiêu chuẩn;
- Mắc các bệnh mãn tính lâu năm (như hen suyễn, viêm mũi, chàm, tiêu chảy mãn tính,…), các bệnh về hệ nội tiết (như thiếu hụt hormone tăng trưởng, suy giáp bẩm sinh);
- Do các bất thường về nhiễm sắc thể và các bất thường về gen như các hội chứng đặc biệt;
bị bệnh xương.

Nếu cha mẹ nhận thấy có sự chênh lệch lớn về chiều cao hoặc tốc độ phát triển giữa con mình và các bạn cùng lứa tuổi thì nên đưa con đi khám chuyên khoa nội tiết nhi để được điều trị kịp thời.

“Sự thay đổi về chiều cao là biểu hiện sức khỏe của trẻ. Dù có vấn đề ở đâu thì điều đó cũng có thể được phản ánh qua chiều cao”. Đối với những trẻ được chẩn đoán thấp lùn thì phải xác định nguyên nhân và điều trị theo đúng nguyên nhân để không ảnh hưởng đến chiều cao khi trưởng thành.

Cha mẹ vì lo lắng về chiều cao không bằng lòng với việc giúp con cao lớn bằng phương pháp “tập thể dục + ăn kiêng”, và ngày càng nhiều cha mẹ chủ động yêu cầu tiêm hormone tăng trưởng cho con.

Về vấn đề này, chuyên gia cho rằng, hormone tăng trưởng có thể đóng vai trò tích cực đối với một số bệnh, nhưng không phải trẻ thấp bé nào cũng cần sử dụng hormone tăng trưởng. Hormone tăng trưởng là loại thuốc kê đơn dùng để chữa bệnh, không phải sản phẩm chăm sóc sức khỏe hay sắc đẹp, không được lạm dụng. Nó thường phù hợp với các chỉ định như thiếu hụt hormone tăng trưởng, hội chứng Turner, hội chứng Prader-Willi, thấp lùn vô căn,... và liệu pháp hormone tăng trưởng chỉ có thể được bắt đầu khi loại trừ các chống chỉ định và thực sự cần thiết phải sử dụng.

Cha mẹ không nên tự ý sử dụng hormone tăng trưởng mà nên bắt đầu liệu pháp hormone tăng trưởng một cách hợp lý và khoa học dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Một khi bắt đầu điều trị, một mặt cần chú ý theo dõi thường xuyên để đánh giá hiệu quả, mặt khác để theo dõi các tác dụng phụ của thuốc.

3. Để cải thiện chiều cao của trẻ, chúng ta phải tuân thủ 4 phương pháp

Mặc dù một số trẻ có chiều cao thấp nhưng không đạt được tầm vóc thấp bé và không cần điều trị y tế. Trước sự háo hức “đuổi theo chiều cao” của các bậc cha mẹ và con cái, có thể áp dụng 4 phương pháp dưới đây để giúp con cao lớn hơn.

- Đầu tiên, duy trì tình trạng dinh dưỡng chất lượng cao. Hàng ngày chú ý đến việc ăn cá, thịt, trứng, sữa và thực phẩm chủ yếu.

- Thứ hai, tập thể dục nhiều hơn, chẳng hạn như nhảy dây, chơi bóng, kéo xà, nhảy,...

Trong số đó, nhảy dây được biết đến là bài tập thể dục phát triển chiều cao hoàn hảo nhất vì nó không yêu cầu cơ địa và còn có thể rèn luyện sự phối hợp của trí não và tay chân của trẻ. Chỉ mất 10 đến 15 phút mỗi ngày để nhảy 800 đến 1000 lần, kết quả rất tốt. Cha mẹ có thể thay cho con những đôi giày thể thao thoải mái và phát nhạc để giúp con luôn năng động. Nhưng trong quá trình tập luyện, bạn nên chú ý những việc mình có thể làm để tránh những chấn thương khi chơi thể thao.

- Thứ ba, đảm bảo ngủ đủ giấc và chất lượng giấc ngủ tốt. Cha mẹ nên thúc giục con cái cố gắng đi vào giấc ngủ từ 9:30 đến 10:00 mỗi đêm.

- Thứ tư, giữ tâm trạng vui vẻ. Không khí gia đình căng thẳng và mối quan hệ cha mẹ bất hòa có thể làm tăng áp lực tâm lý của trẻ, thậm chí gây trầm cảm và lo lắng, từ đó có thể khiến trẻ thấp lùn.