Giáo viên 25 năm kinh nghiệm nói thẳng: Đa phần trẻ thành công bắt nguồn từ một câu nói 'khó nghe' của cha mẹ

Với một phần tư thế kỷ cống hiến cho sự nghiệp giáo dục tại một trường trung học ở Quảng Châu (Trung Quốc), cô Trương Hải Vân đã chứng kiến sự trưởng thành của hàng nghìn học sinh. Có những em thành công vượt trội, nhưng cũng không ít em phải chật vật, loay hoay với cuộc sống. Từ những quan sát sâu sắc đó, cô đã đúc kết được một bí quyết quan trọng.

“Đa phần những đứa trẻ vững vàng, học giỏi, sau này có sự nghiệp ổn định đều chịu ảnh hưởng từ một câu nói tưởng như lạnh lùng nhưng lại cực kỳ quan trọng của cha mẹ: ‘Con hãy tự chịu trách nhiệm với cuộc đời mình’,” cô Trương chia sẻ.

Một câu nói tạo nên sự khác biệt

Đa phần những đứa trẻ vững vàng, học giỏi, sau này có sự nghiệp ổn định đều chịu ảnh hưởng từ câu nói của cha mẹ: ‘Con hãy tự chịu trách nhiệm với cuộc đời mình” (Ảnh minh hoạ)

Theo cô Trương, nhiều bậc phụ huynh thường dạy con theo lối mòn: “Nghe lời cha mẹ thì sau này mới thành công”, hoặc “Con chỉ cần học, còn lại đã có cha mẹ lo”. Những lời dặn dò này, dù xuất phát từ tình yêu thương, lại vô tình gieo vào đầu trẻ tâm lý ỷ lại, khiến chúng tin rằng mọi nỗ lực chỉ để “đáp ứng” kỳ vọng hoặc “dựa dẫm” vào cha mẹ.

Ngược lại, khi cha mẹ nói: “Con hãy tự chịu trách nhiệm với cuộc đời mình”, đứa trẻ buộc phải hiểu rằng kết quả học tập, cách hành xử và tương lai phía trước đều do chính bản thân quyết định và gánh vác. Câu nói này có thể thoạt nghe lạnh lùng, nhưng nó lại là hạt giống gieo mầm cho tinh thần tự lập và ý thức làm chủ.

Cô Vân kể lại câu chuyện về hai học sinh trong lớp mình, có cùng xuất phát điểm và năng lực tương đương. Một em luôn bị cha mẹ thúc ép, quản lý chặt chẽ thời gian biểu. Em còn lại thường được cha mẹ nhắc nhở: “Việc học là của con. Thành công hay thất bại, con phải tự chịu trách nhiệm”.

Kết quả sau vài năm cho thấy sự khác biệt rõ rệt. Em thứ hai trưởng thành nhanh hơn, chủ động đặt mục tiêu và tự điều chỉnh bản thân. Trong khi đó, em đầu tiên thường xuyên rơi vào trạng thái căng thẳng, học tập chỉ vì sợ bị trách mắng.

“Điều tôi rút ra là cha mẹ không thể thay con làm tất cả. Nếu cha mẹ mãi lo hộ, đứa trẻ sẽ không học được kỹ năng đối mặt với thất bại. Câu nói ‘tự chịu trách nhiệm’ chính là liều thuốc giúp trẻ hình thành bản lĩnh”, cô Trương nhấn mạnh.

Lợi ích lâu dài của tinh thần tự chủ

(Ảnh minh hoạ)

Các chuyên gia tâm lý giáo dục Trung Quốc cũng đồng tình với quan điểm này. Khi được nhắc nhở về trách nhiệm cá nhân, trẻ em sẽ gặt hái được nhiều lợi ích bền vững:

Phát triển tư duy độc lập: Thay vì chờ đợi chỉ dẫn, trẻ học cách tự tìm ra giải pháp cho vấn đề của mình.

Rèn khả năng quản lý thời gian và mục tiêu: Trẻ hiểu rằng nếu lười biếng, chính mình sẽ là người gánh chịu hậu quả.

Biết chịu đựng và vượt qua thất bại: Thất bại không còn là nỗi sợ bị cha mẹ trách phạt mà trở thành một trải nghiệm để học hỏi.

Hình thành động lực nội tại: Khi học cho chính mình chứ không phải để làm vui lòng người khác, trẻ sẽ có động lực học tập mạnh mẽ và bền vững hơn.

Không chỉ là lời nói, mà là hành động

Hiện nay, nhiều phụ huynh vẫn mắc sai lầm khi can thiệp quá sâu vào cuộc sống của con, quên rằng sự “bao bọc” quá mức sẽ khiến trẻ thiếu sức đề kháng trước khó khăn.

(Ảnh minh hoạ)

Cô Trương chia sẻ một thực tế đáng buồn: “Tôi từng gặp không ít em học sinh đại học gọi điện về nhà chỉ để hỏi mẹ… hôm nay ăn gì, có nên đi nộp đơn xin việc không. Đó là minh chứng rõ ràng cho việc cha mẹ không rèn cho con ý thức tự chịu trách nhiệm từ sớm”.

Để gieo mầm tinh thần này, một câu nói là chưa đủ. Nó phải được thể hiện qua cách hành xử hàng ngày của cha mẹ. Thay vì lao vào giải quyết mọi rắc rối cho con, phụ huynh có thể lùi lại một bước và đặt câu hỏi: “Con nghĩ mình nên làm gì trong tình huống này?”, hay “Nếu kết quả không như mong muốn, con định chịu trách nhiệm thế nào?”. Những câu hỏi này giúp trẻ nhận thức rằng mọi hành động đều có hệ quả và chúng phải là người đối mặt với nó.

Tóm lại, điều quan trọng không phải là cha mẹ dạy con giỏi đến đâu, mà là dạy con biết làm chủ cuộc đời mình. Bởi sự nghiệp, hôn nhân, tài chính hay các mối quan hệ xã hội sau này đều là những thứ con trẻ phải tự mình gánh vác.

Cô Trương kết luận: “Người thành công không phải lúc nào cũng thông minh hơn bạn bè, mà thường là những người biết chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Cha mẹ nào gieo được điều đó từ nhỏ cho con, sẽ giúp con có nền tảng vững chắc hơn bất kỳ món quà vật chất nào”.