Đại học Stanford: Trẻ em thường xuyên bị la mắng dễ bị trầm cảm hơn, chỉ số IQ cũng có thể giảm! Có 3 phương pháp để trẻ nghe lời hiệu quả hơn gấp trăm lần la hét

Theo cuốn Ngôn ngữ phi bạo lực trong nuôi dạy con và nghiên cứu mới nhất của Đại học Stanford (Mỹ), trẻ thường xuyên bị quát mắng không chỉ dễ rơi vào trầm cảm mà còn suy giảm khả năng tư duy, sáng tạo và điều tiết cảm xúc. Khi cha mẹ dùng tiếng hét để dạy dỗ, não bộ của trẻ thực sự “đóng lại”, mất dần khả năng tự chủ và làm chính mình.

Trẻ thường xuyên bị quát mắng không chỉ dễ rơi vào trầm cảm mà còn suy giảm khả năng tư duy, sáng tạo

Bị quát mắng nhiều khiến não trẻ “tắt máy”

Nghiên cứu của Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ chỉ ra rằng trẻ phải chịu bạo lực ngôn ngữ kéo dài sẽ có hiện tượng teo nhẹ vùng vỏ não trước trán, khu vực chịu trách nhiệm cho tư duy, quyết định và kiểm soát cảm xúc.

Tiến sĩ Laura Markham, tác giả cuốn Nuôi dạy bằng sự bình yên cho biết khi trẻ sống trong môi trường thường xuyên bị mắng chửi, hạch hạnh nhân trong não sẽ bị kích hoạt quá mức, gây sợ hãi, lo âu và rối loạn tập trung.

Trẻ không chỉ bị tổn thương tâm lý mà còn bị ảnh hưởng đến sự phát triển trí thông minh. Giáo sư Rachel Yehuda (Đại học Y New York) phát hiện, bạo lực ngôn ngữ kích hoạt phản ứng căng thẳng mãn tính, khiến hormone cortisol tăng cao, làm giảm trí nhớ và khả năng học hỏi.

Trẻ bị quát lớn lên dễ mất kiểm soát cảm xúc

Giọng nói của cha mẹ là tấm gương đầu tiên định hình cách trẻ nói chuyện và phản ứng với thế giới. Trẻ được dạy bằng tiếng quát sẽ học cách dùng tiếng quát để đáp lại người khác. Những đứa trẻ lớn lên trong môi trường áp lực như vậy thường dễ nổi nóng, xung đột trong các mối quan hệ, và rất nhạy cảm với chỉ trích. Có em thu mình, trầm lặng, có em lại dùng sự tức giận để kiểm soát người khác vì đó là ngôn ngữ duy nhất chúng từng học được.

(Ảnh minh họa)

Một cậu bé mà tác giả bài viết từng gặp chính là ví dụ điển hình. Vì cha mẹ thường xuyên mắng chửi, cậu hình thành thói quen hét lên khi không vừa ý, thậm chí quát cả bạn bè. Đó không phải lỗi của đứa trẻ, mà là hậu quả của cách giáo dục sai lầm.

La hét không phải dạy dỗ mà là cha mẹ mất kiểm soát

Theo nhà tâm lý học Marshall Rosenberg, tác giả Giao tiếp phi bạo lực, mọi hành vi của trẻ đều là một cách biểu đạt nhu cầu. Khi cha mẹ la hét, nhu cầu ấy bị bóp méo, biến thành sự phản kháng hoặc im lặng.

La mắng chỉ khiến trẻ đóng lại, không còn muốn chia sẻ hay lắng nghe. Chúng vâng lời không phải vì hiểu cha mẹ đúng, mà vì sợ mất đi tình yêu. Lâu dần, cha mẹ sẽ nhận thấy con ít nói, thờ ơ, hoặc chẳng cần đến sự quan tâm nữa.

(Ảnh minh họa)

Ba cách giúp con nghe lời mà không cần la hét

Thứ nhất: Đón nhận cảm xúc trước, giải quyết vấn đề sau

Khi con làm rơi đồ ăn, thay vì quát “Sao con vụng thế!”, hãy nói: “Con có tiếc không? Mẹ cũng hơi buồn, mình cùng tìm cách dọn nhé”.

Khi trẻ cảm thấy được thấu hiểu, vùng thần kinh tạo cảm giác an toàn trong não sẽ hoạt động, giúp con dễ hợp tác hơn.

Thứ hai: Nói bằng “tôi cảm thấy” thay vì “con lại…”

Đừng nói: “Sao con không chịu làm bài tập?” Hãy thử: “Mẹ lo con không kịp giờ nộp bài, mình sắp xếp lại thời gian nhé?”

Sự khác biệt nhỏ trong cách nói giúp con cảm nhận được tình thương thay vì áp lực.

(Ảnh minh họa)

Thứ ba: Đặt quy tắc và cho con quyền lựa chọn

“Con muốn xem thêm 10 phút rồi làm bài, hay làm xong rồi xem 20 phút?” Khi trẻ được tham gia vào việc quyết định, chúng sẽ tự giác hơn, hiểu rằng mọi hành động đều có hậu quả và phần thưởng tương ứng.

Trước khi dạy con, cha mẹ cần học cách chăm sóc bản thân

Nhiều phụ huynh quát mắng con không phải vì ghét con, mà vì chính họ đã quá mệt mỏi. Căng thẳng, thiếu ngủ, áp lực công việc khiến năng lượng tiêu cực dễ trút lên con cái. Các chuyên gia khuyên rằng, hãy cho mình thời gian nghỉ ngơi, hít thở sâu và tự hỏi: “Hôm nay mình đã chăm sóc bản thân đủ chưa?” Khi cha mẹ bình an, con cái mới học được cách bình tĩnh.