Đại học Harvard: Trước 10 tuổi, não bộ của trẻ trải qua ba giai đoạn vàng phát triển vượt bậc, nếu bỏ lỡ có thể ảnh hưởng đến cả cuộc đời

Một loạt nghiên cứu về sự phát triển não bộ của trẻ em đã được thực hiện bởi Giáo sư Richard Weissbourd – nhà khoa học hành vi trẻ em tại Đại học Harvard vào cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21.

Theo đó, nhóm nghiên cứu của Giáo sư Richard đã sử dụng công nghệ CT và MRI để quan sát sự phát triển não bộ của hàng chục nghìn trẻ em và phát hiện ra rằng trước 10 tuổi, não bộ của trẻ sẽ trải qua ba giai đoạn phát triển vượt bậc.

Ba giai đoạn phát triển này là cơ hội vàng để nâng cao trí thông minh của trẻ, nếu bỏ lỡ có thể ảnh hưởng đến cả cuộc đời của chúng.

Giai đoạn 1: 0-3 tuổi – Giai đoạn bùng nổ ngôn ngữ

Khả năng ngôn ngữ tốt giúp trẻ hấp thụ, xử lý và vận dụng kiến thức nhanh hơn, hiểu nội dung học tập tốt hơn, từ đó nâng cao hiệu quả học tập và phát triển toàn diện kỹ năng đọc, viết.

Chúng ta đều biết rằng những loài động vật có đầu to thường trông rất đáng yêu, chẳng hạn như mèo con. Tương tự, trẻ sơ sinh 2-3 tuổi cũng có cái đầu to hơn so với cơ thể, tạo cảm giác dễ thương.

Nguyên nhân của điều này rất đơn giản: Khoảng 3 tuổi, trọng lượng não của trẻ đã phát triển đến 90% trọng lượng não của người trưởng thành. Sự gia tăng trọng lượng này đi kèm với sự kết nối mạnh mẽ giữa các khớp thần kinh và sự dày lên của vỏ não, khiến các mạch thần kinh trở nên phức tạp hơn.

Khoa học chứng minh: Số lượng và khả năng truyền tải thông tin của các khớp thần kinh càng lớn, trí tuệ của trẻ càng vượt trội. Theo nghiên cứu khoa học, vào khoảng 2 tuổi, sự phát triển của các khớp thần kinh trong não trẻ gần đạt mức của người trưởng thành.

Nhà giáo dục nổi tiếng Maria Montessori tin rằng 2-3 tuổi là giai đoạn quan trọng trong sự phát triển ngôn ngữ. Trong giai đoạn này, trẻ bắt đầu hứng thú với ngôn ngữ, bắt chước người lớn và dần học cách nói chuyện.

Thí nghiệm nổi tiếng "Khoảng cách 30 triệu từ" của Đại học Stanford cũng chứng minh rằng: Việc cha mẹ thường xuyên trò chuyện, kể chuyện và khuyến khích con bày tỏ suy nghĩ sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn và nâng cao trí thông minh.

Ví dụ thực tế: Nhà bác học Einstein khi mới 2 tuổi đã được cha mẹ dạy đọc chữ và đọc sách. Có lẽ chính nhờ việc tận dụng cơ hội vàng này mà Einstein đã đặt nền móng vững chắc cho những thành tựu sau này.

Giai đoạn 2: 4-6 tuổi – Giai đoạn hình thành tư duy logic

Tư duy logic là một phần quan trọng của trí tuệ, liên quan đến khả năng phân tích, suy luận, phán đoán và giải quyết vấn đề. Một đứa trẻ có tư duy logic tốt sẽ học Toán, Vật lý và các môn khoa học dễ dàng hơn.

Vì vậy, việc bồi dưỡng tư duy logic ngay từ sớm có ảnh hưởng quan trọng đến trí tuệ, học vấn và sự nghiệp tương lai của trẻ.

Nghiên cứu khoa học: Ngoài nghiên cứu của Giáo sư Richard, nhiều nghiên cứu khác cũng khẳng định 4-6 tuổi là giai đoạn phát triển trí tuệ quan trọng:

Nhà tâm lý học Benjamin Bloom đưa ra lý thuyết đa trí tuệ, nhấn mạnh sự phát triển của tư duy logic trong giai đoạn này. Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) cũng tuyên bố trên trang web chính thức rằng: 4-6 tuổi là thời kỳ then chốt cho sự phát triển trí thông minh của trẻ.

Ở độ tuổi này, não bộ của trẻ bắt đầu hình thành khả năng tính toán đơn giản, nhận thức không gian và tư duy logic, đây là giai đoạn quan trọng trong việc tái cấu trúc và phát triển hệ thần kinh.

Cách giúp trẻ phát triển tư duy logic: Đưa ra các bài toán đố vui, trò chơi logic. Hướng dẫn trẻ suy luận, phân tích khi giải quyết vấn đề. Đọc sách về tư duy và giải quyết vấn đề.

Ví dụ thực tế: Nhà bác học Newton từ nhỏ đã có niềm đam mê với nguyên lý cơ học. Cha của ông thường xuyên đưa ông đi xem các thiết bị cơ khí và hướng dẫn làm các thí nghiệm đơn giản, đặt nền móng cho những phát minh vĩ đại sau này.

Giai đoạn 3: 7-10 tuổi – Giai đoạn bùng nổ sáng tạo

Trẻ có tư duy sáng tạo sẽ chủ động trong học tập, biết cách ứng dụng kiến thức vào thực tế, tư duy đa chiều và tìm ra cách giải quyết vấn đề độc đáo.

Nghiên cứu cho thấy trong khoảng 7-10 tuổi, não bộ của trẻ sẽ trải qua quá trình “cắt tỉa” các khớp thần kinh, loại bỏ những liên kết không cần thiết, tối ưu hóa mạng lưới thần kinh.

Quá trình này giúp:

- Nâng cao trí nhớ, sự tập trung, khả năng ngôn ngữ và tư duy logic.

- Cải thiện khả năng sáng tạo, trí tưởng tượng và tư duy đổi mới.

- Phát triển kỹ năng xã hội và quản lý cảm xúc.

Làm thế nào để thúc đẩy sự sáng tạo của trẻ?

Khuyến khích trẻ vẽ tranh, sáng tác nhạc, làm thủ công. Cho trẻ tham gia các hoạt động khoa học, thử nghiệm, khám phá thiên nhiên. Tạo môi trường tự do nhưng có định hướng để trẻ phát triển ý tưởng mới.

Ví dụ thực tế: Những thiên tài sáng tạo như Leonardo da Vinci hay Steve Jobs đều có một điểm chung: họ được khuyến khích khám phá và thử nghiệm từ nhỏ.

Lời nhắn gửi đến cha mẹ: Chúng ta đều biết trí thông minh của trẻ phụ thuộc vào cả yếu tố di truyền và môi trường. Tuy không thể thay đổi gen di truyền, nhưng cha mẹ hoàn toàn có thể tác động đến môi trường để giúp con thông minh hơn.

Hãy nhớ: Trước 10 tuổi, có ba giai đoạn phát triển não bộ quan trọng nhất. Nếu biết tận dụng những cơ hội vàng này, trẻ sẽ có nền tảng vững chắc để thành công trong tương lai.