Tổ tiên nói: 'Miệng lớn đối miệng nhỏ, gia tộc bại hoại, nhà tan cửa nát', miệng lớn, miệng nhỏ là gì? Tại sao lại nói như vậy?

"Miệng lớn miệng nhỏ" và quan niệm phong thủy trong kiến trúc cổ

"Miệng lớn" trong câu tục ngữ chỉ cửa chính, còn "miệng nhỏ" chỉ cửa sổ. Câu tục ngữ này xuất phát từ quan niệm phong thủy truyền thống, đặc biệt là trong việc xây dựng nhà kiểu tứ hợp viện phổ biến thời xưa. Người xưa tin rằng hướng Đông là hướng tốt, mang lại may mắn và thịnh vượng, nên thường bố trí nhà chính theo hướng này. Việc cửa chính (miệng lớn) của nhà hướng Đông đối diện với cửa sổ (miệng nhỏ) của nhà hướng Tây được coi là điều đại kỵ, dẫn đến "nhà tan cửa nát", tức là gia đình suy bại, gặp nhiều tai ương.

Tổ tiên nói quả không sai: 'Miệng lớn đối miệng nhỏ, gia tộc bại hoại, nhà tan cửa nát' (Ảnh minh hoạ)

Nguyên nhân của quan niệm này nằm ở niềm tin về "khí" trong phong thủy: "Khí, gặp gió thì tán, gặp nước thì dừng". Người xưa cho rằng việc bố trí cửa chính đối diện cửa sổ sẽ khiến "cát khí" – luồng khí tốt – đi vào từ cửa chính nhưng lại thoát ra ngay qua cửa sổ, không tụ lại được trong nhà. Việc "khí" không tụ được sẽ ảnh hưởng đến tài vận, sức khỏe và sự thịnh vượng của gia đình. Ngoài ra, trong tư duy truyền thống, cửa chính đối diện cửa sổ còn mang hàm ý thất thoát tiền bạc, càng củng cố thêm quan niệm kiêng kỵ này.

(Ảnh minh hoạ)

Tính hợp lý của câu tục ngữ dưới góc nhìn hiện đại

Ngày nay, dưới ánh sáng khoa học, quan niệm về "khí" trong phong thủy được xem là mê tín dị đoan. Tuy nhiên, nếu xét về mặt thẩm mỹ và kiến trúc, câu tục ngữ này cũng có những điểm hợp lý.

Tính cân đối và bề thế: Việc bố trí cửa đối cửa, cửa sổ đối cửa sổ trong kiến trúc tứ hợp viện tạo nên sự cân đối, hài hòa và bề thế cho ngôi nhà. Ngược lại, cửa sổ không đối xứng hoặc cửa sổ lớn hơn cửa chính ("miệng lớn đối miệng nhỏ") sẽ khiến ngôi nhà trông mất cân đối, nặng nề, và bị coi là "đảo ngược" trật tự.

(Ảnh minh hoạ)

Tác hại của gió lùa: Một cách hiểu khác của câu tục ngữ liên quan đến hiện tượng gió lùa. Cửa chính và cửa sổ cùng hướng, đặc biệt là hướng Nam, tuy đón được nhiều ánh sáng mặt trời nhưng cũng dễ tạo ra gió lùa mạnh. Gió lùa không chỉ gây khó chịu, hư hại đồ đạc trong nhà mà còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là người già, trẻ em và phụ nữ. Trong các sách kiến trúc cổ, gió lùa được xem là “gió yêu”, là điều cần tránh. Quan niệm này, tuy được giải thích bằng yếu tố phong thủy ("gió lùa làm tán khí"), nhưng thực tế lại phản ánh đúng tác hại của gió lùa đối với sức khỏe và nhà cửa.

(Ảnh minh hoạ)

Câu tục ngữ "Miệng lớn đối miệng nhỏ, gia tộc bại hoại, nhà tan cửa nát", tuy mang màu sắc mê tín, nhưng không hoàn toàn vô căn cứ. Nó phản ánh những quan niệm về phong thủy, thẩm mỹ và kiến trúc của người xưa, đồng thời cũng chứa đựng những bài học thực tiễn về việc tránh gió lùa để bảo vệ sức khỏe và nhà cửa. Dù ngày nay khoa học đã bác bỏ những quan niệm mê tín, nhưng việc tìm hiểu và phân tích những câu tục ngữ này vẫn giúp chúng ta hiểu thêm về văn hóa truyền thống và cách người xưa ứng xử với môi trường sống.

(Ảnh minh hoạ)

* Thông tin trong bài mang tính tham khảo