Thứ tư, 30/07/2025
10 năm mới được động phòng
Bản Puông, xã Chiềng Khương, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La, bản của người Xinh Mun, nằm trên một dải đất có địa thế đặc biệt. Án ngữ ở phía tây là đỉnh Pha Lanh cao ngút ngát, nơi một giọt nước trời rơi xuống bị chẻ làm đôi, một nửa chảy về Việt Nam, một nửa ngấm vào đất Lào; phía đối diện là dòng Mã giang hung dữ, cục cằn, đêm ngày gầm gào như muốn phá nát vùng trời yên ả.
Cây cầu tre ọp ẹp bắc qua sông Mã dẫn vào bản Puông.
Muốn đến được bản Puông phải luồn qua những con đường mòn rậm rạp dẫn lối ra bờ sông Mã, sau đó “nghênh chiến” với tử thần khi đi qua chiếc cầu tre èo ọt, nổi lềnh phềnh trên mặt nước nhờ những chiếc thùng phuy sắt gắn phía dưới.
Mặc dù đã quen thuộc với tục hôn nhân ở rể của nhiều dân tộc vùng cao Tây Bắc như Thái, Dao, Tày... , nhưng sự hà khắc và những quy định “trần đời có một” trong tục ở rể truyền thống của người dân tộc Xinh Mun vẫn khiến nhiều người lấy làm lạ lùng.
Khi cái bụng của chàng trai và cô gái đã ưng nhau bố mẹ chàng trai sẽ mang một chai rượu đến nhà gái hỏi vợ cho con. Nếu được nhà gái đồng ý, nhà trai sẽ rót rượu chung vui và bàn ngày cưới hỏi.
Lễ cưới hỏi của người Xinh Mun đơn giản đến bất ngờ. Nhà trai chỉ cần mang một con lợn hoặc một đôi gà (miễn là phải có đủ 1 chân) cùng hai vò rượu cần sang nhà gái, sau đó tổ chức mâm cơm cúng tổ tiên và làm tằng cẩu cho cô dâu (tằng cẩu là mái tóc dài búi ngược, mang một thông điệp ý nghĩa, rằng từ nay cô gái đã có chồng, bông hoa rừng đã có chủ. Bất cứ chàng trai nào cũng không được tăm tia, chọc ghẹo).
Nhiều người Xinh Mun xăm họ tên và năm sinh của mình lên tay để nhớ.
Lễ cưới đơn sơ ấy phản ánh cái nghèo đến xơ xác của người Xinh Mun. Nhà gái chịu thiệt về vật chất, nhưng bù lại, họ được sở hữu một chàng rể sức vóc, đảm đương những việc nặng nhọc nhất, từ phát nương trồng ngô đến chăn trâu cắt cỏ, đan lát các vật dụng trong gia đình… từ 8 đến 12 năm.
Trong suốt thời gian ở rể, chàng trai phải ngủ cách ly trong một căn phòng bé xíu ở đầu hồi, tuyệt đối không được nằm cùng giường với vợ vì chưa trả đủ công ơn của bố mẹ nàng dâu.
Khi con gà rừng mới cất tiếng thứ tư, trời vẫn mờ tối, chàng rể lại lục tục dậy mài dao, cắt cỏ cho trâu ăn rồi cuốc bộ lên nương cầm gậy chọc lỗ tra hạt ngô, gánh nước tưới. Thời điểm bắp ngô bắt đầu phun những sợi râu đỏ tia tía đến khi thu hoạch, chàng trai không được về nhà mà phải khuân nồi, niêu và gạo lên lán nương tự nấu ăn và canh giữ.
Sau 12 năm trả xong nợ công nhà vợ và rước nàng dâu về nhà, bố vợ sẽ trả ơn chàng rể 2 con lợn giống, 2 cái chăn, 2 cái gối và một cái đệm. Về sau, thời gian ở rể rút ngắn xuống còn 6 năm, 2 năm còn lại phải trả bằng 6 đồng bạc trắng.
Có cặp vợ chồng không kiêng được chuyện giường chiếu, xé rào luật tục bị dân bản tẩy chay, gia đình từ mặt, phải bỏ bản đi nơi khác sinh sống. May thay, tục lệ hôn nhân hà khắc này dần dần được giảm bớt.
Khổ như làm lễ cúng lúa mới
Ngày trước, đất bản Puông tháng ngày không có lịch, thế nên chẳng ai quan tâm khi nào đến rằm, bao giờ đến Tết, ngày nào phải làm giỗ tổ tiên. Đối với người Xinh Mun, “Tết” chính là ngày cúng ma bản nhằm xua đuổi mọi tai ương, đến bây giờ vẫn được duy trì thường niên.
Người Xinh Mun mỗi năm chỉ dọn nhà 1 lần để đón mùa ban nở. Ảnh: cinet
Mỗi gia đình phải đóng góp rượu, gạo và tiền để mua một con lợn làm lễ cúng, sau đó hát hò nhảy múa linh đình. Theo một số cao niên trong bản kể lại, từ xa xưa, vào đúng ngày cúng ma bản, thầy mo sẽ làm bùa ngải để giết chết một người đi theo hầu hạ ma bản. Nhưng hành vi tàn nhẫn này đã bị xoá bỏ rất lâu.
Khi những bông lúa chín nhuộm vàng nương ruộng cũng là lúc các gia đình người Xinh Mun cúng hồn lúa. Nếu chưa làm nghi lễ này thì lúa chín rụng cũng không được thu hoạch, đói đến mấy cũng không được phép cầm liềm gặt, phải ăn củ nâu, củ mài sống qua ngày đoạn tháng.
Bởi, tổ tiên chưa được ăn thì con cháu chưa đến lượt. Lễ cúng phải có ít nhất 7 con vật sống trên rừng (như chuột dúi, gà rừng, chim, sâu măng - cây măng nhú cao đến đầu gối có sâu đục bên trong, lợn rừng, rắn, thằn lằn); ít nhất 7 con vật sống dưới nước (tôm, cua, cá, ốc, lươn, hến, trai); tất cả các loại dưa trồng trên nương; 4-5 ống cơm lam và một quả dừa.
Thương hiệu thời trang cao cấp Gucci gần đây lại khiến dân tình 'mắt tròn...
Kỳ quặc 4 phương - 05.03.2020
Trong số những bệnh rối loạn tâm thần, có những bệnh phổ biến và những bệnh rất hiếm gặp. Thậm chí, các thể bệnh tâm thần hiếm gặp khiến các chuyên gia rất khó...
Kỳ quặc 4 phương - 02.03.2020
Đối với cuộc sống ở những thành phố lớn, việc bà ngoại lên trông cháu là điều hết sức phổ biến. Nhiều người chọn bà ngoại thay vì bà nội để tránh những mâu...
Kỳ quặc 4 phương - 19.01.2020
Cô gái Lara Sanson đến từ Argentina phải khâu 40 mũi ở mặt sau khi bị chó cưng tấn công khi cô đang cố gắng tạo dáng chụp ảnh với nó.
Kỳ quặc 4 phương - 19.09.2019
Thấy ngọc trai trong những con trai, sò biển là chuyện không có gì lạ. Nhưng để thấy được 48 viên ngọc khi ăn một con hàu thì quả thật người đàn ông này...
Kỳ quặc 4 phương - 09.03.2019
Nhận được tin báo về những tiếng động kỳ lạ phát ra từ một ngôi mộ của người trông coi nghĩa trang, cảnh sát lập tức có mặt, mở ngôi mộ và phát hiện...
Tin trong ngày - 4 giờ, 38 phút trước
Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố mức điểm của nhóm 25% thí sinh có điểm cao nhất ở một số tổ hợp xét tuyển phổ biến, nhằm phục vụ công tác...
Kiến thức - 4 giờ, 39 phút trước
Nồi inox thường được sử dụng trong nhà bếp và rất được ưa chuộng vì độ bền và an toàn. Tuy nhiên, sau một thời gian, đáy nồi có thể bị đen nhẹ. Hầu...
Đi gì - 4 giờ, 21 phút trước
Với tân sinh viên, việc chủ động thích nghi, từ cách học đến kết nối bạn bè, chuẩn bị phương tiện di chuyển phù hợp sẽ giúp nhanh chóng hòa nhập, giảm bớt áp...
Địa chỉ ăn ngon - 4 giờ, 22 phút trước
Đậu phụ là thực phẩm có tính mát, ăn đúng cách có thể bổ âm, dưỡng ẩm. Hơn nữa, mùa xuân là thời điểm nhiều người muốn giảm mỡ thừa, và đậu phụ là...
Chăm con - 4 giờ, 25 phút trước
Dậy thì sớm có khiến chiều cao của trẻ gái "đóng khung"? Đây là nỗi lo không của riêng ai, đặc biệt với các bậc phụ huynh có con gái bước vào tuổi tiền...
Chuyện làng sao - 4 giờ, 25 phút trước
Vợ chồng nghệ sĩ Thành Tài - Lệ Châu từng đắt show khắp các tỉnh miền Tây, xế chiều bệnh tật, sống cùng cháu ngoại trong căn phòng trọ 9m2.
Tin trong ngày - 4 giờ, 25 phút trước
Dự án Khu nhà ở Ecohome 3 đang mở bán 120 căn hộ nhà ở xã hội (đợt 2) sau 5 năm cho thuê.
Chăm sóc sức khỏe - 4 giờ, 25 phút trước
Ngủ đủ là nền tảng cho sức khỏe thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, ngủ quá nhiều không hẳn là điều tốt.
Tin trong ngày - 4 giờ, 25 phút trước
Hành vi cho thuê, cho mượn hay mua bán tài khoản ngân hàng không chỉ tiếp tay cho tội phạm mà còn có thể khiến chủ tài khoản đối mặt với các mức phạt...
Dòng sự kiện - 4 giờ, 25 phút trước
Từ 1/8 tới, xăng E10 sẽ được bán thí điểm tại TP Hà Nội, TP.HCM và TP. Hải Phòng, chuẩn bị cho việc xăng E10 có thể áp dụng bắt buộc từ 1/1/2026.
Tin trong ngày - 4 giờ, 26 phút trước
Mục tiêu của dự án mở rộng lần này là nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng tăng của học sinh và vẫn giữ vai trò là...
Thời trang + - 5 giờ, 13 phút trước
Khi hè đến, muôn kiểu váy áo lại đổ bộ, nhưng hè năm nay có một kiểu váy đang gây bão trên các nền tảng thời trang đó là váy mẹ kế. Không chỉ...
Kiến thức - 5 giờ, 13 phút trước
Trong thời đại công nghệ số, khi AI xuất hiện khắp nơi từ ứng dụng dịch thuật, nhận diện khuôn mặt, đến đề xuất nội dung trên mạng xã hội, một câu hỏi được...
Tin trong ngày - 5 giờ, 13 phút trước
Ngày 1/1/2026, một đạo luật chuyên ngành quan trọng, Luật Nhà giáo, sẽ chính thức có hiệu lực. Đạo luật này quy định toàn diện về vị trí pháp lý, quyền, nghĩa vụ và...
Kiến thức - 5 giờ, 13 phút trước
Theo quy định mới, việc mua bán xe máy cũ mà không thực hiện thủ tục sang tên chính chủ có thể khiến người dân gặp rắc rối pháp lý.
Kiến thức - 5 giờ, 14 phút trước
Từ tháng 9 tới đây, khách hàng sẽ có thể sử dụng ứng dụng VNeID và nhận diện sinh trắc học để thực hiện thủ tục hàng không tại một số sân bay trên...
Đời sống số - 5 giờ, 15 phút trước
Ngày 31 tháng 7, thứ Năm, ngày 7 tháng 6 nhuận âm lịch, đại diện cho năm Tỵ, tháng Quý Mùi và ngày Tân Sửu. Điều quan trọng là phải hào phóng và khoan...
Địa chỉ ăn ngon - 6 giờ, 53 phút trước
Mùa hè đã đến, vậy làm sao để chống chọi với cái nóng? Điều hòa, kem, hay dưa hấu ướp lạnh? Chẳng có cách nào hiệu quả cả. Lâu ngày, chúng có thể gây...
Tin trong ngày - 6 giờ, 53 phút trước
Câu chuyện "phi lý" nhưng có thật của Chu Minh Viễn đã gây chấn động cộng đồng mạng Trung Quốc, khi cậu liên tiếp đỗ vào những trường đại học danh giá nhất nhưng...
Tin trong ngày - 6 giờ, 53 phút trước
Thi tuyển công chức vào vị trí việc làm xếp ngạch chuyên viên sẽ thực hiện theo 2 vòng thi: Thi điều kiện kiểm tra kiến thức, năng lực chung và thi nghiệp vụ...