Thứ năm, 24/07/2025
10 năm mới được động phòng
Bản Puông, xã Chiềng Khương, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La, bản của người Xinh Mun, nằm trên một dải đất có địa thế đặc biệt. Án ngữ ở phía tây là đỉnh Pha Lanh cao ngút ngát, nơi một giọt nước trời rơi xuống bị chẻ làm đôi, một nửa chảy về Việt Nam, một nửa ngấm vào đất Lào; phía đối diện là dòng Mã giang hung dữ, cục cằn, đêm ngày gầm gào như muốn phá nát vùng trời yên ả.
Cây cầu tre ọp ẹp bắc qua sông Mã dẫn vào bản Puông.
Muốn đến được bản Puông phải luồn qua những con đường mòn rậm rạp dẫn lối ra bờ sông Mã, sau đó “nghênh chiến” với tử thần khi đi qua chiếc cầu tre èo ọt, nổi lềnh phềnh trên mặt nước nhờ những chiếc thùng phuy sắt gắn phía dưới.
Mặc dù đã quen thuộc với tục hôn nhân ở rể của nhiều dân tộc vùng cao Tây Bắc như Thái, Dao, Tày... , nhưng sự hà khắc và những quy định “trần đời có một” trong tục ở rể truyền thống của người dân tộc Xinh Mun vẫn khiến nhiều người lấy làm lạ lùng.
Khi cái bụng của chàng trai và cô gái đã ưng nhau bố mẹ chàng trai sẽ mang một chai rượu đến nhà gái hỏi vợ cho con. Nếu được nhà gái đồng ý, nhà trai sẽ rót rượu chung vui và bàn ngày cưới hỏi.
Lễ cưới hỏi của người Xinh Mun đơn giản đến bất ngờ. Nhà trai chỉ cần mang một con lợn hoặc một đôi gà (miễn là phải có đủ 1 chân) cùng hai vò rượu cần sang nhà gái, sau đó tổ chức mâm cơm cúng tổ tiên và làm tằng cẩu cho cô dâu (tằng cẩu là mái tóc dài búi ngược, mang một thông điệp ý nghĩa, rằng từ nay cô gái đã có chồng, bông hoa rừng đã có chủ. Bất cứ chàng trai nào cũng không được tăm tia, chọc ghẹo).
Nhiều người Xinh Mun xăm họ tên và năm sinh của mình lên tay để nhớ.
Lễ cưới đơn sơ ấy phản ánh cái nghèo đến xơ xác của người Xinh Mun. Nhà gái chịu thiệt về vật chất, nhưng bù lại, họ được sở hữu một chàng rể sức vóc, đảm đương những việc nặng nhọc nhất, từ phát nương trồng ngô đến chăn trâu cắt cỏ, đan lát các vật dụng trong gia đình… từ 8 đến 12 năm.
Trong suốt thời gian ở rể, chàng trai phải ngủ cách ly trong một căn phòng bé xíu ở đầu hồi, tuyệt đối không được nằm cùng giường với vợ vì chưa trả đủ công ơn của bố mẹ nàng dâu.
Khi con gà rừng mới cất tiếng thứ tư, trời vẫn mờ tối, chàng rể lại lục tục dậy mài dao, cắt cỏ cho trâu ăn rồi cuốc bộ lên nương cầm gậy chọc lỗ tra hạt ngô, gánh nước tưới. Thời điểm bắp ngô bắt đầu phun những sợi râu đỏ tia tía đến khi thu hoạch, chàng trai không được về nhà mà phải khuân nồi, niêu và gạo lên lán nương tự nấu ăn và canh giữ.
Sau 12 năm trả xong nợ công nhà vợ và rước nàng dâu về nhà, bố vợ sẽ trả ơn chàng rể 2 con lợn giống, 2 cái chăn, 2 cái gối và một cái đệm. Về sau, thời gian ở rể rút ngắn xuống còn 6 năm, 2 năm còn lại phải trả bằng 6 đồng bạc trắng.
Có cặp vợ chồng không kiêng được chuyện giường chiếu, xé rào luật tục bị dân bản tẩy chay, gia đình từ mặt, phải bỏ bản đi nơi khác sinh sống. May thay, tục lệ hôn nhân hà khắc này dần dần được giảm bớt.
Khổ như làm lễ cúng lúa mới
Ngày trước, đất bản Puông tháng ngày không có lịch, thế nên chẳng ai quan tâm khi nào đến rằm, bao giờ đến Tết, ngày nào phải làm giỗ tổ tiên. Đối với người Xinh Mun, “Tết” chính là ngày cúng ma bản nhằm xua đuổi mọi tai ương, đến bây giờ vẫn được duy trì thường niên.
Người Xinh Mun mỗi năm chỉ dọn nhà 1 lần để đón mùa ban nở. Ảnh: cinet
Mỗi gia đình phải đóng góp rượu, gạo và tiền để mua một con lợn làm lễ cúng, sau đó hát hò nhảy múa linh đình. Theo một số cao niên trong bản kể lại, từ xa xưa, vào đúng ngày cúng ma bản, thầy mo sẽ làm bùa ngải để giết chết một người đi theo hầu hạ ma bản. Nhưng hành vi tàn nhẫn này đã bị xoá bỏ rất lâu.
Khi những bông lúa chín nhuộm vàng nương ruộng cũng là lúc các gia đình người Xinh Mun cúng hồn lúa. Nếu chưa làm nghi lễ này thì lúa chín rụng cũng không được thu hoạch, đói đến mấy cũng không được phép cầm liềm gặt, phải ăn củ nâu, củ mài sống qua ngày đoạn tháng.
Bởi, tổ tiên chưa được ăn thì con cháu chưa đến lượt. Lễ cúng phải có ít nhất 7 con vật sống trên rừng (như chuột dúi, gà rừng, chim, sâu măng - cây măng nhú cao đến đầu gối có sâu đục bên trong, lợn rừng, rắn, thằn lằn); ít nhất 7 con vật sống dưới nước (tôm, cua, cá, ốc, lươn, hến, trai); tất cả các loại dưa trồng trên nương; 4-5 ống cơm lam và một quả dừa.
Thương hiệu thời trang cao cấp Gucci gần đây lại khiến dân tình 'mắt tròn...
Kỳ quặc 4 phương - 05.03.2020
Trong số những bệnh rối loạn tâm thần, có những bệnh phổ biến và những bệnh rất hiếm gặp. Thậm chí, các thể bệnh tâm thần hiếm gặp khiến các chuyên gia rất khó...
Kỳ quặc 4 phương - 02.03.2020
Đối với cuộc sống ở những thành phố lớn, việc bà ngoại lên trông cháu là điều hết sức phổ biến. Nhiều người chọn bà ngoại thay vì bà nội để tránh những mâu...
Kỳ quặc 4 phương - 19.01.2020
Cô gái Lara Sanson đến từ Argentina phải khâu 40 mũi ở mặt sau khi bị chó cưng tấn công khi cô đang cố gắng tạo dáng chụp ảnh với nó.
Kỳ quặc 4 phương - 19.09.2019
Thấy ngọc trai trong những con trai, sò biển là chuyện không có gì lạ. Nhưng để thấy được 48 viên ngọc khi ăn một con hàu thì quả thật người đàn ông này...
Kỳ quặc 4 phương - 09.03.2019
Nhận được tin báo về những tiếng động kỳ lạ phát ra từ một ngôi mộ của người trông coi nghĩa trang, cảnh sát lập tức có mặt, mở ngôi mộ và phát hiện...
Kiến thức - 7 giờ, 2 phút trước
Từ 1/1/2025 áp theo quy định mới, nếu xe máy mà không có đủ bộ phận này sẽ bị CSGT xử phạt hành chính.
Tin trong ngày - 7 giờ, 2 phút trước
Thời gian tối đa được bảo lưu kết quả do cơ sở đào tạo quy định, nhưng không ít hơn 3 năm đối với người quy định tại điểm a khoản 1 Điều 10...
Dòng sự kiện - 7 giờ, 2 phút trước
Căn cứ theo Nghị định 29, Trưởng thôn, Tổ trưởng dân phố có được hưởng chính sách tinh giản biên chế hay không?
Đời sống số - 7 giờ, 4 phút trước
Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 24/7/2025.
Tin trong ngày - 8 giờ, 8 phút trước
Theo quy định mới của Bộ Thông tin và Truyền thông và các nhà mạng như Viettel, Vinaphone, Mobifone, từ nay đến trước 1/8/2025, sẽ có 5 trường hợp mà số điện thoại chính...
Chăm con - 8 giờ, 8 phút trước
Nhiều bậc cha mẹ thường rơi vào tình huống quen thuộc là chỉ cần thấy con mắc lỗi hay không nghe lời là lập tức nổi giận, lớn tiếng quát mắng. Nhưng sau những...
Tin trong ngày - 8 giờ, 8 phút trước
Sân bay Gia Bình dự kiến sẽ rộng hơn sân bay Nội Bài và sân bay Tân Sơn nhất, chỉ đứng sau sân bay Long Thành.
Tin trong ngày - 8 giờ, 9 phút trước
Phía công an cảnh báo loạt số điện thoại sau: 02455557665, 02366888766,.. người dân chú ý cảnh giác tuyệt đối không nghe máy, không kết bạn Zalo để tránh bị lừa tiền.
Tin trong ngày - 8 giờ, 9 phút trước
Hiện đã có gần 100 cơ sở giáo dục đại học công bố điểm sàn nhận hồ sơ xét tuyển. Trong đó có nhiều ngành với điểm sàn thấp "kỷ lục". Thí sinh cần...
Đời sống số - 11 giờ, 58 phút trước
Thời tiết là biểu hiện của tự nhiên, người xưa đã mô phỏng nó bằng con giáp và các tiết khí. Ngày 24 tháng 7 là thứ Năm, ngày 30 tháng 6 âm lịch,...
Đời sống số - 11 giờ, 17 phút trước
Đây là một bài trắc nghiệm tâm lý mang tính biểu tượng, thông qua hình ảnh cây cổ thụ để khám phá vận mệnh tương lai của con cái bạn, cụ thể là liệu...
Tin trong ngày - 12 giờ, 31 phút trước
Bộ Nội vụ tiến hành lấy ý kiến rộng rãi cho dự thảo Nghị định quy định về mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động,...
Đời sống trẻ - 12 giờ, 31 phút trước
Khi sếp giao việc, những người có trí tuệ cảm xúc cao (EQ) biết cách biến mỗi câu trả lời thành công cụ để "ghi điểm" trong mắt cấp trên, giúp họ trở nên...
Chuyện làng sao - 12 giờ, 31 phút trước
Sinh ra với dị tật hở hàm ếch, Lý Yên - con gái của diva Vương Phi đã trải qua hành trình 18 năm phẫu thuật và phục hồi đầy gian khổ. Từ cô...
Tin trong ngày - 12 giờ, 31 phút trước
Hiện tại đã có nhiều trường đại học công bố điểm sàn xét tuyển hệ chính quy năm 2025. Trong số đó có loạt trường đại học ở Hà Nội lấy điểm sàn từ...
Tin trong ngày - 12 giờ, 32 phút trước
Ngày 23/7, trường Đại học Thương mại thông báo điểm sàn xét tuyển và công thức quy đổi điểm thi tốt nghiệp THPT vào các ngành đào tạo năm 2025.
Hồ sơ Sao - 12 giờ, 18 phút trước
NTK Công Trí từng nói quan điểm sống: 'Tôi không đi thiền nhưng cả cuộc đời của tôi đã thiền rồi. Quan trọng là suy nghĩ của mình, giữ cho tâm được tịnh'.
Tin trong ngày - 12 giờ, 18 phút trước
Điểm sàn theo phương thức Xét kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2025 của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cao nhất là 22 điểm.
Chuyện làng sao - 12 giờ, 19 phút trước
Không chỉ nổi tiếng trong nước mà NTK Công Trí còn có những thiết kế được các ngôi sao thế giới như Beyoncé, Camila Cabello, Lisa và Rosé (Blackpink)… ưa chuộng.
Tin trong ngày - 12 giờ, 19 phút trước
Sáng 23/7, trường Đại học Y Dược TP.HCM đã công bố lấy điểm sàn năm 2025 từ 17 đến 22, giảm 2 điểm so với năm ngoái, xét theo điểm thi tốt nghiệp THPT....