Thứ sáu, 25/07/2025
10 năm mới được động phòng
Bản Puông, xã Chiềng Khương, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La, bản của người Xinh Mun, nằm trên một dải đất có địa thế đặc biệt. Án ngữ ở phía tây là đỉnh Pha Lanh cao ngút ngát, nơi một giọt nước trời rơi xuống bị chẻ làm đôi, một nửa chảy về Việt Nam, một nửa ngấm vào đất Lào; phía đối diện là dòng Mã giang hung dữ, cục cằn, đêm ngày gầm gào như muốn phá nát vùng trời yên ả.
Cây cầu tre ọp ẹp bắc qua sông Mã dẫn vào bản Puông.
Muốn đến được bản Puông phải luồn qua những con đường mòn rậm rạp dẫn lối ra bờ sông Mã, sau đó “nghênh chiến” với tử thần khi đi qua chiếc cầu tre èo ọt, nổi lềnh phềnh trên mặt nước nhờ những chiếc thùng phuy sắt gắn phía dưới.
Mặc dù đã quen thuộc với tục hôn nhân ở rể của nhiều dân tộc vùng cao Tây Bắc như Thái, Dao, Tày... , nhưng sự hà khắc và những quy định “trần đời có một” trong tục ở rể truyền thống của người dân tộc Xinh Mun vẫn khiến nhiều người lấy làm lạ lùng.
Khi cái bụng của chàng trai và cô gái đã ưng nhau bố mẹ chàng trai sẽ mang một chai rượu đến nhà gái hỏi vợ cho con. Nếu được nhà gái đồng ý, nhà trai sẽ rót rượu chung vui và bàn ngày cưới hỏi.
Lễ cưới hỏi của người Xinh Mun đơn giản đến bất ngờ. Nhà trai chỉ cần mang một con lợn hoặc một đôi gà (miễn là phải có đủ 1 chân) cùng hai vò rượu cần sang nhà gái, sau đó tổ chức mâm cơm cúng tổ tiên và làm tằng cẩu cho cô dâu (tằng cẩu là mái tóc dài búi ngược, mang một thông điệp ý nghĩa, rằng từ nay cô gái đã có chồng, bông hoa rừng đã có chủ. Bất cứ chàng trai nào cũng không được tăm tia, chọc ghẹo).
Nhiều người Xinh Mun xăm họ tên và năm sinh của mình lên tay để nhớ.
Lễ cưới đơn sơ ấy phản ánh cái nghèo đến xơ xác của người Xinh Mun. Nhà gái chịu thiệt về vật chất, nhưng bù lại, họ được sở hữu một chàng rể sức vóc, đảm đương những việc nặng nhọc nhất, từ phát nương trồng ngô đến chăn trâu cắt cỏ, đan lát các vật dụng trong gia đình… từ 8 đến 12 năm.
Trong suốt thời gian ở rể, chàng trai phải ngủ cách ly trong một căn phòng bé xíu ở đầu hồi, tuyệt đối không được nằm cùng giường với vợ vì chưa trả đủ công ơn của bố mẹ nàng dâu.
Khi con gà rừng mới cất tiếng thứ tư, trời vẫn mờ tối, chàng rể lại lục tục dậy mài dao, cắt cỏ cho trâu ăn rồi cuốc bộ lên nương cầm gậy chọc lỗ tra hạt ngô, gánh nước tưới. Thời điểm bắp ngô bắt đầu phun những sợi râu đỏ tia tía đến khi thu hoạch, chàng trai không được về nhà mà phải khuân nồi, niêu và gạo lên lán nương tự nấu ăn và canh giữ.
Sau 12 năm trả xong nợ công nhà vợ và rước nàng dâu về nhà, bố vợ sẽ trả ơn chàng rể 2 con lợn giống, 2 cái chăn, 2 cái gối và một cái đệm. Về sau, thời gian ở rể rút ngắn xuống còn 6 năm, 2 năm còn lại phải trả bằng 6 đồng bạc trắng.
Có cặp vợ chồng không kiêng được chuyện giường chiếu, xé rào luật tục bị dân bản tẩy chay, gia đình từ mặt, phải bỏ bản đi nơi khác sinh sống. May thay, tục lệ hôn nhân hà khắc này dần dần được giảm bớt.
Khổ như làm lễ cúng lúa mới
Ngày trước, đất bản Puông tháng ngày không có lịch, thế nên chẳng ai quan tâm khi nào đến rằm, bao giờ đến Tết, ngày nào phải làm giỗ tổ tiên. Đối với người Xinh Mun, “Tết” chính là ngày cúng ma bản nhằm xua đuổi mọi tai ương, đến bây giờ vẫn được duy trì thường niên.
Người Xinh Mun mỗi năm chỉ dọn nhà 1 lần để đón mùa ban nở. Ảnh: cinet
Mỗi gia đình phải đóng góp rượu, gạo và tiền để mua một con lợn làm lễ cúng, sau đó hát hò nhảy múa linh đình. Theo một số cao niên trong bản kể lại, từ xa xưa, vào đúng ngày cúng ma bản, thầy mo sẽ làm bùa ngải để giết chết một người đi theo hầu hạ ma bản. Nhưng hành vi tàn nhẫn này đã bị xoá bỏ rất lâu.
Khi những bông lúa chín nhuộm vàng nương ruộng cũng là lúc các gia đình người Xinh Mun cúng hồn lúa. Nếu chưa làm nghi lễ này thì lúa chín rụng cũng không được thu hoạch, đói đến mấy cũng không được phép cầm liềm gặt, phải ăn củ nâu, củ mài sống qua ngày đoạn tháng.
Bởi, tổ tiên chưa được ăn thì con cháu chưa đến lượt. Lễ cúng phải có ít nhất 7 con vật sống trên rừng (như chuột dúi, gà rừng, chim, sâu măng - cây măng nhú cao đến đầu gối có sâu đục bên trong, lợn rừng, rắn, thằn lằn); ít nhất 7 con vật sống dưới nước (tôm, cua, cá, ốc, lươn, hến, trai); tất cả các loại dưa trồng trên nương; 4-5 ống cơm lam và một quả dừa.
Thương hiệu thời trang cao cấp Gucci gần đây lại khiến dân tình 'mắt tròn...
Kỳ quặc 4 phương - 05.03.2020
Trong số những bệnh rối loạn tâm thần, có những bệnh phổ biến và những bệnh rất hiếm gặp. Thậm chí, các thể bệnh tâm thần hiếm gặp khiến các chuyên gia rất khó...
Kỳ quặc 4 phương - 02.03.2020
Đối với cuộc sống ở những thành phố lớn, việc bà ngoại lên trông cháu là điều hết sức phổ biến. Nhiều người chọn bà ngoại thay vì bà nội để tránh những mâu...
Kỳ quặc 4 phương - 19.01.2020
Cô gái Lara Sanson đến từ Argentina phải khâu 40 mũi ở mặt sau khi bị chó cưng tấn công khi cô đang cố gắng tạo dáng chụp ảnh với nó.
Kỳ quặc 4 phương - 19.09.2019
Thấy ngọc trai trong những con trai, sò biển là chuyện không có gì lạ. Nhưng để thấy được 48 viên ngọc khi ăn một con hàu thì quả thật người đàn ông này...
Kỳ quặc 4 phương - 09.03.2019
Nhận được tin báo về những tiếng động kỳ lạ phát ra từ một ngôi mộ của người trông coi nghĩa trang, cảnh sát lập tức có mặt, mở ngôi mộ và phát hiện...
Chuyện làng sao - 5 giờ, 11 phút trước
Thông tin ban đầu, diễn viên Lan Phương ly thân gây xôn xao dư luận. Thông tin hiện đang khiến người hâm mộ lo lắng về cuộc sống riêng tư của cô.
Tin trong ngày - 5 giờ, 16 phút trước
Việc sắp xếp đơn vị hành chính theo Nghị định 29/2023/NĐ-CP đang đặt ra không ít băn khoăn cho đội ngũ công chức cấp xã, đặc biệt là những người sở hữu bằng đại...
Dòng sự kiện - 6 giờ, 46 phút trước
Người sử dụng đất được phép kết hợp nhiều mục đích sử dụng trên đất nông nghiệp mà không cần làm thủ tục chuyển mục đích, với điều kiện không làm thay đổi mục...
Chuyện làng sao - 6 giờ, 48 phút trước
Nữ ca sĩ Chi Pu có cơ hội chung khung hình với đàn chị Marian Rivera trong một sự kiện được tổ chức tại Singapore.
Tin trong ngày - 6 giờ, 16 phút trước
Việc này là thủ tục bắt buộc cho trẻ chuẩn bị vào lớp 1 từ tháng 8/2025.
Đời sống số - 6 giờ, 20 phút trước
Nhà giàu không đặt bình hoa ở bên trái bàn thờ khi thắp hương, nhất là vào mùng 1, ngày rằm. Điều họ làm là hoàn toàn có lý do riêng.
Chuyện làng sao - 6 giờ, 21 phút trước
Đại diện Sở Văn hóa - Thể thao TPHCM cho biết sẽ rà soát nội dung buổi họp báo của ca sĩ Jack. Trước đó, anh xin phép tổ chức họp báo ra mắt...
Kiến thức - 7 giờ, 16 phút trước
Loài cá này có hệ thống hô hấp tiến hóa cao, lấy oxy thẳng từ không khí giống những động vật trên cạn.
Đời sống số - 9 giờ, 56 phút trước
Sau Đại Nhiệt, nhiệt độ và độ ẩm sẽ hòa quyện, và đất sẽ trở thành trung tâm của sức mạnh. Thứ Sáu, ngày 25 tháng 7, là ngày đầu tiên của tháng sáu...
Doanh nghiệp - 9 giờ, 11 phút trước
Bán hàng đa kênh đang trở thành chiến lược cốt lõi của doanh nghiệp hiện đại. Việc ứng dụng phần mềm quản lý đồng bộ không đơn giản chỉ giúp tiết kiệm chi phí...
Đời sống số - 9 giờ, 16 phút trước
Đây là một dạng trắc nghiệm tâm lý trực quan thú vị thường dùng để khám phá tính cách tiềm ẩn hoặc dự đoán vận may trong cuộc sống – tùy thuộc vào thứ...
Tâm sự - 10 giờ, 2 phút trước
Không ít phụ nữ từng âm thầm kiểm tra điện thoại của chồng vì cảm thấy "có gì đó không ổn". Nhưng hành động tưởng như đơn giản này lại có thể khơi mào...
Kiến thức - 10 giờ, 3 phút trước
Ngoài tiền lương, tiền công, những trường hợp nào khi nhận chuyển khoản sẽ phải nộp thuế theo quy định pháp luật?
Tin trong ngày - 10 giờ, 5 phút trước
Từ năm 2026 khi lương cơ sở không đổi, lương tối thiểu vùng giữ nguyên hoặc tăng thì viên chức sẽ được tăng thêm ít nhất 5.550.000 đồng/tháng (so với vùng 4) tiền trợ...
Tin trong ngày - 10 giờ, 5 phút trước
Đây là một ngành hot trên thị trường lao động, được săn đón ngay từ khi chưa tốt nghiệp. Thí sinh đăng ký nguyện vọng năm nay đừng nên bỏ lỡ.
Kiến thức - 10 giờ, 6 phút trước
Tuổi dậy thì là giai đoạn khiến không ít cha mẹ đau đầu vì con trở nên bướng bỉnh, khó kiểm soát. Tuy nhiên, trẻ lớn lên trong ba kiểu gia đình sau đây...
Phong thủy - 10 giờ, 6 phút trước
Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy ngôi nhà của bạn có phong thủy tốt, giúp gia đình ngày càng giàu có và bình an.
Tin trong ngày - 11 giờ, 50 phút trước
Nhiều người dân hiện nay vẫn đang hiểu lầm rằng việc nhận lương hưu, trợ cấp qua thẻ ATM đồng nghĩa với việc phải đóng thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Tuy nhiên, theo...
Chuyện làng sao - 11 giờ, 50 phút trước
Hậu lấy chồng kém tuổi, Á hậu Dương Tú Anh vẫn giữ được sự viên mãn trong cả sự nghiệp lẫn cuộc sống gia đình, khiến nhiều người không khỏi ngưỡng mộ.
Kiến thức - 11 giờ, 51 phút trước
Theo quy định, một số trường hợp giao dịch bất động sản bắt buộc chuyển khoản.