Tin vui: Sẽ có Di sản thế giới thứ 10 tại Việt Nam được UNESCO vinh danh

Ngày 24/11, Hội nghị Di sản văn hóa toàn TP.HCM được tổ chức tại Bảo tàng Tôn Đức Thắng, phường Sài Gòn, TP.HCM. Hội nghị dành trọng tâm đánh giá toàn diện công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong bối cảnh có nhiều thay đổi về pháp luật, chính sách và mô hình quản lý. Trên nền tảng các phân tích, hội nghị xác định mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp phát triển lĩnh vực di sản văn hóa TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Phát biểu khai mạc, ông Trần Thế Thuận - Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cho biết một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành văn hóa Thành phố là xây dựng hồ sơ đưa địa đạo Củ Chi trở thành di sản được UNESCO công nhận.

Ông nhấn mạnh: "Địa đạo Củ Chi là di tích quốc gia đặc biệt và di tích lịch sử cách mạng cần được bảo tồn. Việc được ghi danh vào Danh mục Di sản Thế giới sẽ nâng tầm giá trị khu di tích và góp phần đưa hình ảnh TP.HCM lan tỏa quốc tế".

Hội nghị Di sản văn hóa toàn TP.HCM được tổ chức tại Bảo tàng Tôn Đức Thắng, phường Sài Gòn, TP.HCM. Ảnh: Bích Phương/ Dân trí

Ông Thuận đề nghị các chuyên gia và nhà khoa học tập trung thảo luận những điểm mới trong hệ thống pháp luật liên quan công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa. Ông cho rằng cần đánh giá toàn diện các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách đang tác động đến quá trình triển khai tại địa phương.

Một ví dụ cụ thể được nêu là vướng mắc trong bảo tồn di tích khảo cổ Giồng Cá Vồ tại Cần Giờ, nơi công tác khảo cổ gặp khó khăn do thiếu khung pháp lý rõ ràng về bồi thường, giải phóng mặt bằng.

Theo ông Thuận, việc xử lý mặt bằng là yếu tố then chốt để bảo vệ hiện vật. Nếu không thực hiện tốt, rất khó nhận được sự đồng thuận của người dân, dẫn đến kéo dài thời gian và ảnh hưởng đến việc gìn giữ hiện vật mà cộng đồng đang thay nhà nước thực hiện.

Bên cạnh đó, còn nhiều khó khăn khác trong lĩnh vực văn hóa đang được nghiên cứu để tháo gỡ. Ông cho rằng việc rà soát chính sách là yêu cầu cấp thiết, đồng thời cần tổng hợp các mô hình hiệu quả trong bảo tồn di sản, chỉ ra những bất cập và điểm nghẽn để có hướng xử lý phù hợp.

Việc đưa địa đạo Củ Chi trở thành di sản được UNESCO công nhận được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành văn hóa Thành phố

Cách trung tâm TP.HCM khoảng 70km về hướng Tây Bắc, địa đạo Củ Chi là minh chứng cho tinh thần sáng tạo và lòng kiên cường trong suốt 30 năm kháng chiến giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.

Công trình được xem là huyền thoại của thế kỷ 20 và trở thành địa danh nổi tiếng thế giới. Những đoạn địa đạo đầu tiên được hình thành tại hai xã Tân Phú Trung và Phước Vĩnh An của huyện Củ Chi cũ (nay là xã Củ Chi), ban đầu có cấu trúc đơn giản để cất giấu vũ khí, tài liệu và làm nơi trú ẩn cho cán bộ hoạt động trong vùng địch hậu. Theo thời gian, hệ thống được mở rộng ra nhiều xã khác.

Trong giai đoạn 1961-1965, chiến tranh du kích ở Củ Chi phát triển mạnh, gây tổn thất cho quân địch và góp phần quan trọng làm phá sản chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ. 6 xã phía Bắc huyện Củ Chi (cũ) đã hoàn thiện tuyến địa đạo “xương sống”, tạo nền tảng mở rộng thành một mạng lưới liên hoàn.

Để xây dựng hệ thống này, hàng vạn người dân và lực lượng vũ trang huyện Củ Chi (cũ) đã miệt mài đào hầm suốt 22 năm (1946-1968) bằng những dụng cụ thô sơ như cuốc, xẻng. Hệ thống địa đạo đóng vai trò quan trọng trong nhiều trận đánh lớn, như Chiến dịch Tết Mậu Thân 1968 và đại thắng mùa Xuân 1975.

Mô hình địa đạo Củ Chi

Hệ thống địa đạo hiện có tổng chiều dài trên 200km, đan xen dưới lòng đất như mạng nhện. Theo Khu Di tích Lịch sử Địa đạo Củ Chi, công trình gồm 3 tầng: tầng 1 sâu 3m dành cho lực lượng chiến đấu; tầng 2 sâu khoảng 6m là nơi nghỉ ngơi của thương binh, người già, trẻ em; tầng 3 sâu 8-10m là nơi trú ẩn an toàn nhất. Từ trục chính, các nhánh hầm lan rộng và có đường thông ra sông Sài Gòn, hỗ trợ lực lượng du kích rút lui khi cần, sang căn cứ Bến Cát (tỉnh Bình Dương cũ).

Dọc địa đạo có các lỗ thông hơi ngụy trang như tổ mối, cùng hầm chông, ụ pháo. Bên trong địa đạo, các khu chức năng được bố trí đầy đủ như nơi cứu thương, bếp Hoàng Cầm giấu khói, khu chế tạo vũ khí và phòng họp bí mật. Nhờ hệ thống kiên cố này, quân và dân Củ Chi kiên cường chiến đấu và lập nhiều chiến công. Với những giá trị lịch sử đặc biệt, địa đạo Củ Chi được Bộ Văn hóa công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa quốc gia.

Ngày nay, địa đạo Củ Chi trở thành điểm du lịch thu hút đông đảo du khách. Địa danh này không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng truyền thống mà còn là chứng tích sinh động về ý chí con người trong chiến tranh. Đầu năm 2025, nền tảng du lịch trực tuyến TripZilla công bố danh sách 10 “Điểm du lịch gợi nhớ đau thương trên thế giới”, trong đó địa đạo Củ Chi là đại diện duy nhất của Việt Nam.

Năm 2015, địa đạo Củ Chi được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt

Hiện hệ thống địa đạo được bảo tồn tại 2 điểm chính. Địa đạo Bến Dược ở ấp Phú Hiệp, xã Phú Mỹ Hưng, huyện Củ Chi (cũ) được công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa Quốc gia theo Quyết định số 54/VHQĐ ngày 29/4/1979. Địa đạo Bến Đình tại ấp Bến Đình, xã Nhuận Đức, huyện Củ Chi (cũ) được công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia theo Quyết định số 101/2004/QĐ-BVHTT ngày 15/12/2004.

Năm 2015, địa đạo Củ Chi được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt. Tháng 7/2023, CNN đưa địa đạo Củ Chi vào danh sách những đường hầm kỳ thú nhất hành tinh.

Đến thời điểm này, Việt Nam có 9 di sản thế giới được UNESCO công nhận, gồm Quần thể di tích và cảnh quan Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn - Kiếp Bạc; Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội; Đô thị cổ Hội An; Quần thể danh thắng Tràng An; Quần thể di tích Cố đô Huế; Thành nhà Hồ; Khu di tích Chăm Mỹ Sơn; Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vịnh Hạ Long - quần đảo Cát Bà. Mỗi di sản không chỉ mang giá trị lịch sử, nghệ thuật mà còn kể những câu chuyện sâu sắc về bản sắc, ký ức và tinh thần của nhân loại.