Tháp gạch cổ nghìn năm bí ẩn của Việt Nam vừa được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt

Ngày 26/4, tỉnh Bạc Liêu long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt cho Di tích khảo cổ Vĩnh Hưng. Sự kiện này là một điểm nhấn trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).

Di tích Vĩnh Hưng nằm tại ấp Trung Hưng 1B, xã Vĩnh Hưng A, huyện Vĩnh Lợi, cách trung tâm thành phố Bạc Liêu khoảng 20km về phía Tây Bắc. Được xác định có niên đại từ thế kỷ VII đến VIII sau Công nguyên, Vĩnh Hưng thuộc vào giai đoạn phát triển cuối cùng của nền văn hóa Óc Eo. Công trình này còn được biết đến với nhiều tên gọi như tháp Trà Long hay tháp Lục Hiền.

Tháp cổ Vĩnh Hưng nhìn từ phía trước. Ảnh: Chanh Đa/TTXVN

Chân tháp có hình chữ nhật, toàn bộ công trình cao hơn 8m tính từ nền. Tuy nhiên, trải qua thời gian dài cùng nhiều biến cố của lịch sử, phần đỉnh tháp có phần sụp đổ, lớp gạch ngoài của tháp cũng bị bong tróc và phủ màu thời gian. Nhằm bảo tồn và phục hồi di tích, chính quyền địa phương đã đến miền Đông để tìm loại đất phù hợp, sau đó đưa về nung thành gạch nhằm phục chế phần mặt trước bị xuống cấp.

Bên trong tháp, lớp gạch ở phần chân có màu nâu đỏ đặc trưng. Tuy nhiên, từ độ cao khoảng 4,15m trở lên, gạch chuyển sang màu trắng xám cho thấy kỹ thuật xây dựng tinh xảo, tỉ mỉ và sự phân tầng vật liệu độc đáo của người xưa.

Qua các tài liệu khảo cổ, tháp Vĩnh Hưng từng là một quần thể kiến trúc được sử dụng trong thời gian dài với nhiều lần tu bổ bởi các cộng đồng cư dân cổ đại. Tháp đã trải qua ba cuộc khai quật vào các năm 2002, 2006 và 2011. Những hiện vật thu được từ các cuộc khảo cổ này không chỉ đa dạng về chủng loại và chất liệu mà còn có giá trị cao trong việc nghiên cứu, đánh giá vai trò của Vĩnh Hưng trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam.

Di tích Vĩnh Hưng nằm tại ấp Trung Hưng 1B, xã Vĩnh Hưng A, huyện Vĩnh Lợi

Trong số hàng trăm hiện vật được phát hiện, bộ sưu tập tượng đồng được tìm thấy năm 2002 đặc biệt gây chú ý. Đây là bộ sưu tập tượng đồng có quy mô lớn nhất từng được ghi nhận tại các địa điểm khảo cổ học ở khu vực phía Nam, với nhiều tác phẩm chạm khắc tinh xảo, kỹ thuật chế tác bậc thầy, phản ánh rõ nét ảnh hưởng từ văn minh sông Hằng (Ấn Độ cổ đại).

Từ các phát hiện này, đã có 5 hiện vật quý giá được công nhận là Bảo vật quốc gia, bao gồm: Tượng Sadasiva (công nhận năm 2015); Tượng Nam thần (2015); Tượng Nữ thần Parvati (2015); Tượng Nam thần trong tư thế ngồi, tay và chân tạo dáng đặc biệt (2020) và Tượng Nữ thần Uma (2023).

Năm 1992, Di tích Vĩnh Hưng đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là Di tích cấp Quốc gia

Với những giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật, ngày 18/7/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 694/QĐ-TTg, chính thức công nhận Di tích khảo cổ Vĩnh Hưng là Di tích Quốc gia đặc biệt. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân huyện Vĩnh Lợi và tỉnh Bạc Liêu mà còn góp phần quan trọng vào việc gìn giữ, tôn vinh và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể của đất nước.

Trước đó, vào năm 1992, Di tích Vĩnh Hưng đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là Di tích cấp Quốc gia. Việc nâng cấp thành Di tích Quốc gia đặc biệt sau hơn 30 năm là minh chứng rõ rệt cho tầm vóc và giá trị bền vững của di tích này trong dòng chảy lịch sử dân tộc.