Quy hoạch hồ nước ngọt lớn nhất Việt Nam, đẹp nhất thế giới: Đánh thức 'viên ngọc xanh' 200 triệu năm tuổi này trở thành điểm đến du lịch trọng điểm

“Viên ngọc xanh” giữa núi rừng Đông Bắc

Được hình thành từ quá trình kiến tạo lục địa hơn 200 triệu năm trước, Hồ Ba Bể (nay thuộc tỉnh Thái Nguyên) được mệnh danh là “viên ngọc xanh” của vùng Đông Bắc. Đây là hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam với chiều dài hơn 8km, diện tích khoảng 650ha, nằm ở độ cao 150m so với mực nước biển.

Bao quanh hồ là một quần thể cảnh quan kỳ vĩ hiếm gặp, gồm hệ sinh thái nguyên sinh, rừng rậm, núi đá vôi, hang động và dòng sông Năng xanh ngắt. Với những giá trị nổi bật, Hồ Ba Bể đã được UNESCO xếp vào Top 20 hồ nước ngọt đẹp nhất thế giới cần được bảo vệ và phát triển.

Hồ Ba Bể

Không chỉ giàu tài nguyên thiên nhiên, Ba Bể còn là nơi lưu giữ bản sắc văn hóa đặc trưng của cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Mông… Đây là nền tảng lý tưởng để phát triển du lịch sinh thái, trải nghiệm và giáo dục môi trường.

Quy hoạch bài bản hướng tới tầm nhìn Di sản thiên nhiên thế giới

Vào tháng 7/2025, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1407/QĐ-TTg, phê duyệt Quy hoạch bảo tồn, tu bổ và phục hồi di tích quốc gia đặc biệt danh lam thắng cảnh Hồ Ba Bể đến năm 2030, tầm nhìn 2050.

Theo đó, khu vực quy hoạch rộng hơn 10.184ha, trong đó vùng lõi bảo vệ nghiêm ngặt hơn 10.000ha, bao gồm hồ và các danh thắng như sông Năng, động Puông, thác Đầu Đẳng, Ao Tiên. Quy hoạch đặt ra nguyên tắc bảo tồn toàn vẹn các giá trị về địa chất, địa mạo, hệ sinh thái và văn hóa bản địa. 19 khu chức năng cũng được phân chia rõ ràng để đảm bảo quản lý tập trung và nâng cao hiệu quả đầu tư.

Mục tiêu chiến lược được đặt ra là đưa Ba Bể trở thành khu du lịch quốc gia trước năm 2030, hướng tới đề cử Di sản thiên nhiên thế giới trong tương lai.

Động lực mới từ chiến lược liên kết vùng

Sau sáp nhập, tỉnh Thái Nguyên xem Hồ Ba Bể là hạt nhân của chiến lược phát triển du lịch sinh thái. Bước đi chiến lược hiện nay là kết nối không gian du lịch giữa Ba Bể với ATK Định Hóa (Thái Nguyên) và hồ Na Hang (Tuyên Quang) để hình thành một chuỗi du lịch liên tỉnh hoàn chỉnh.

Để hiện thực hóa mục tiêu, tỉnh đang thúc đẩy đầu tư hạ tầng giao thông, phát triển các mô hình du lịch cộng đồng thân thiện môi trường như homestay tại bản Pác Ngòi. Cùng với đó, quá trình chuyển đổi số trong quảng bá du lịch được đẩy mạnh thông qua bản đồ số, ứng dụng hướng dẫn thông minh và sản xuất nội dung đa nền tảng. Các sản phẩm địa phương như mắm tép chua Ba Bể, rượu men lá, thổ cẩm cũng được định hướng phát triển theo chuẩn OCOP, gắn liền với trải nghiệm của du khách.

Theo giới chuyên môn, Ba Bể hội tụ đủ điều kiện để trở thành trung tâm du lịch sinh thái hàng đầu miền Bắc. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu, địa phương cần tiếp tục hoàn thiện quy hoạch, quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác và đầu tư đồng bộ về hạ tầng, dịch vụ. Đây được xem là yếu tố then chốt giúp vừa bảo tồn tài nguyên, vừa đem lại sinh kế bền vững cho người dân.

Sở hữu cảnh quan độc đáo cùng quyết tâm chiến lược từ Trung ương đến địa phương, Hồ Ba Bể đang đứng trước cơ hội vươn mình mạnh mẽ, trở thành một điểm sáng mới trên bản đồ du lịch sinh thái Việt Nam.