Làng nào duy nhất Việt Nam được mệnh danh là ‘đất hai Vua’, đang lưu giữ 956 ‘báu vật’ cổ? Gợi ý: cách Hà Nội 44km

Miền di sản “sống” giữa lòng Thủ đô

Làng cổ Đường Lâm (thuộc xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây cũ - nay là phường Sơn Tây, Hà Nội) cách trung tâm Thủ đô khoảng 44km. Nơi đây quê hương của hai vị vua Phùng Hưng và Ngô Quyền nên được gọi là đất “hai vua”.

Đường Lâm là làng cổ đầu tiên của cả nước được công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia. Ảnh: hanoimoi.vn

Trải qua hàng trăm năm tồn tại, Đường Lâm là ngôi làng duy nhất hiện còn lưu giữ gần như nguyên vẹn không gian kiến trúc và cảnh quan đặc trưng của một làng quê Bắc Bộ truyền thống với mái ngói nâu trầm, tường đá ong, cổng làng rêu phong và nhịp sống thôn dã bình yên.

Năm 2006, nơi đây trở thành ngôi làng cổ đầu tiên trong cả nước được xếp hạng Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia.

Dù diện tích không lớn, Đường Lâm lại sở hữu kho tàng di tích phong phú như Đền Phùng Hưng, Lăng Ngô Quyền, nhà thờ Thám hoa Giang Văn Minh, đình Mông Phụ, Chùa Mía…

Đường Lâm hiện vẫn giữ nguyên vẹn những nét đặc trưng của một làng quê Bắc Bộ truyền thống. Ảnh: Nina May

Đường Lâm toát lên vẻ đẹp của một làng quê Việt Nam thuần khiết với cổng làng cổ kính, bóng cây đa tỏa mát, giếng nước trong veo và ao sen thoảng hương ngát. Những con ngõ nhỏ phủ rêu, đường làng uốn lượn, mái ngói nâu đỏ, tường đá ong trầm mặc hòa quyện trong bố cục kiến trúc tinh tế, gợi nhớ một nền văn minh lúa nước lâu đời và đậm tính cộng đồng.

Dấu ấn đặc biệt làm nên bản sắc của Đường Lâm chính là vật liệu đá ong. Từ những bức tường thô ráp đến hàng rào chạy dài, từ bếp lò giản dị đến cổng nhà cổ kính, đá ong phủ sắc nâu mật tạo nên cảm giác trầm ấm, mộc mạc nhưng đầy cuốn hút.

Đường Lâm toát lên vẻ đẹp của một làng quê Việt Nam cổ kính. Ảnh: Nina May

Qua thời gian, lớp đá ong vẫn bền vững trước nắng mưa, khiến không gian trở nên nhuốm màu hoài niệm. Sống trong những ngôi nhà đá ong đem đến cảm giác mát mẻ vào mùa hè, khô ráo quanh năm nhờ cấu trúc rỗng đặc trưng, giúp trao đổi không khí hiệu quả.

Hệ thống nhà cổ độc nhất

Hiện nay, Đường Lâm còn lưu giữ tới 956 ngôi nhà cổ, tập trung chủ yếu tại Đông Sàng, Mông Phụ và Cam Thịnh, nhiều trong số đó có niên đại từ các năm 1649, 1703, 1850.

Những mái ngói mũi ri cong võng bởi thời gian, tường đá ong kết dính bằng đất, bã trầu và bùn theo phương pháp truyền thống, hòa quyện cùng nhà ngang, nhà sàn, giếng nước, sân vườn… tạo nên một không gian cổ kính hiếm nơi nào có được.

Những ngôi nhà đá ong tại Đường Lâm như chứng nhân lịch sử của làng. Ảnh: Justfly.vn

Nếu Hội An tự hào với phố cổ, Hà Nội gắn liền với 36 phố phường thì người dân Đường Lâm cũng hoàn toàn có cơ sở để tự hào về di sản của mình. Các ngôi nhà đá ong nơi đây không chỉ là chứng tích lịch sử mà còn trở thành điểm hẹn văn hóa hấp dẫn.

Mỗi năm, Đường Lâm đón khoảng 120.000-130.000 lượt khách tham quan, trong đó có 6.000-7.000 lượt khách quốc tế, khẳng định sức hút bền bỉ của miền đất xứ Đoài.

Nghề làm tương ở Đường Lâm. Ảnh: VOV

Chè lam là một thức quà quê dân dã, không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền dân tộc của người dân Đường Lâm. Ảnh: Báo Tuổi trẻ Thủ đô

Chỉ cần một ngày ở Đường Lâm, du khách có thể hòa mình vào không gian thanh bình, chiêm ngưỡng hệ thống di tích và nhà cổ còn giữ gần như nguyên vẹn nét đẹp truyền thống. Làng hiện lên như một bảo tàng sống động, tái hiện bức tranh làng quê Việt thuở xưa với đầy đủ sắc thái văn hóa.

Không chỉ quyến rũ bởi cảnh sắc, Đường Lâm còn mang đến trải nghiệm ẩm thực khó quên với những món đặc sản dân dã như gà mía, tương, chè lam… để lại dấu ấn riêng trong lòng mỗi du khách sau hành trình khám phá.