Làng cổ Long Tuyền soi bóng bên dòng Bình Thủy

Cách trung tâm thành phố Cần Thơ, địa hình Long Tuyền là bức tranh tiêu biểu cho vẻ đẹp của văn hóa miệt vườn với dòng sông Bình Thủy vắt ngang. Sông Bình Thủy dài 15km chia làng thành hai phần đối xứng rồi từ đây tỏa ra trên 30 con kênh rạch lớn nhỏ tự nhiên hoặc nhân tạo đan xen chằng chịt với những tên gọi rất bình dị. Từ đó, hình thành nên cả một nền "văn hóa ghe xuồng" hiển hiện trên sông rạch rồi vườn cây kế tiếp vườn cây, xanh ngắt, ngút ngàn.

Nước con rạch Long Tuyền quanh năm yên bình, sóng gợn lăn tăn như vảy rồng lấp lánh dưới ánh mặt trời, dưới ánh trăng giữa những vườn cây trái xum xuê ôm theo con rạch.Bên cạnh đó những nếp nhà truyền thống, bình dị tạo nên những xóm làng trù phú đậm chất Nam Bộ.

Làng cổ này còn có di tích cấp quốc gia như: Đình Bình Thủy, chùa Nam Nhã, Long Quang cổ tự, Hội Linh cổ tự, nhà cổ Bình Thủy và trụ sở của An Nam cộng sản đảng.

Đình Bình Thủy, hay còn gọi là Long Tuyền Cổ Miếu, được dựng lên từ những ngày đầu dựng làng cách đây 170 năm (1844) có diện tích 4000m2 được xếp vào loại lớn trong các đình làng ở Cần Thơ. Ẩn dưới mái đình cổ kính không chỉ là chiều sâu lịch sử truyền thống cội nguồn của một làng cổ Nam Bộ mà còn là nơi bảo lưu, gìn giữ những giá trị tinh hoa văn hóa, văn minh sông nước miệt vườn với bề dày đáng ngưỡng mộ. 

Đình Bình Thủy (Long Tuyền cổ miếu) là ngôi đền xưa nhất Nam Bộ, là chứng tích lịch sử của buổi đầu ông cha ta khai cương thác địa vùng đất phương Nam của Tổ quốc. Đình Bình thủy là một công trình có giá trị về kiến trúc nghệ thuật. Tuy được xây dựng vào đầu thế kỷ XX, nhưng kiến trúc của đình còn giữ được nhiều yếu tố kiến trúc truyền thống của dân tộc.

Chùa Nhã Nam nằm in bóng bên dòng sông Bình Thủy, nổi tiếng không chỉ đẹp về kiến trúc mà còn bởi lịch sử hình thành và phát triển của nó gắn liền với phong trào cách mạng Đông Du. Ngày nay ngôi chùa này là một trong số ít công trình kiến trúc cổ có giá trị lịch sử, văn hóa nghệ thuật còn lưu giữ khá nguyên vẹn tại TP. Cần Thơ. 

Ngoài ra, đây cũng là nơi lưu giữ khá nhiều cổ vật quý hiếm, đặc biệt là các bức hoành phi, câu đối và những bộ bàn ghế gỗ thờ trong chùa. Nó đánh dấu sự kết hợp của thơ và họa trong nghệ thuật chạm trổ và khảm ốc, là những minh chứng hùng hồn cho mỹ thuật đồ gỗ Nam bộ xưa.

Trong số những ngôi nhà cổ ở làng Long Tuyền “Nhà cổ Bình Thủy” là một điểm đến không thể bỏ qua nếu muốn tìm kiếm những ảnh hưởng của kiến trúc Pháp trong đời sống của người dân Nam Bộ. Ngôi nhà 5 gian này đã hơn 130 tuổi, nằm hài hòa trong một khuôn viên rộng, có hòn non bộ, có nhà mát, cửa ra vào theo kiểu xưa rất độc đáo. 

Trong nội thất, hệ thống vĩ kèo được thiết kế theo lối truyền thống; các tác phẩm điêu khắc, chạm lộng, sơn son thếp vàng bằng gỗ rất tinh xảo tại đầu kèo, thành vọng, bao lam, liễn đối, đòn dong cùng rất nhiều cổ vật, sành sứ quý... Tất cả đã khiến ngôi nhà cổ mang diện mạo của lối kiến trúc giao thời giữa hai thế kỷ 19-20, và buổi đầu giao lưu văn hóa Đông-Tây.

Những địa điểm như Long Quang cổ tự, Hội Linh cổ tự đều là những công trình kiến trúc mang đậm giá trị lịch sử, đồng thời thể hiện rõ nét văn hóa đặc sắc của Cần Thơ nói chung và Nam Bộ nói riếng.

Hàng năm tại làng cổ Bình Thủy, du khách có thể tham gia vào lễ hội Kỳ Yên được tổ chức vào tháng 4 và tháng chạp âm lịch hàng năm. Đây là lễ hội mang nặng những giá trị truyền thống của văn hóa Nam Bộ, đồng thời mang đậm tính chất của nền văn minh lúa nước. Lễ hội có lễ rước sắc thần, thể hiện ước mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, gia đạo an khang. Không khí tươi vui, náo nhiệt của hội làng lại càng thêm phần tưng bừng hơn bởi các trò chơi dân gian, hát bội, hát Tiều,...  

Dù trải qua thăng trầm của lịch sử, những cuộc chiến tranh, làng cổ Long Tuyền ngày nay vẫn còn giữ được nét đặc trưng của văn hoá miệt vườn sông nước Nam Bộ.