Truyền hình thực tế Việt: Chết yểu hay thăng hoa?

Hốt tiền tin nhắn, quảng cáo nhờ scandal

Tính riêng về các cuộc thi ca hát, cho đến thời điểm này có thể kể đến những cái tên đình đám: Vietnam Idol, Giọng hát Việt, Cặp đôi hoàn hảo … Và chương trình nào cũng có những điểm chung giống nhau về công thức thành công cũng như các “chiêu trò” để hút khán giả.

Ngay trong mùa đầu tiên nhưng Giọng hát Việt đã chứng minh mình là một “lính mới cường tráng” khi tạo được hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ ngay từ khi khai màn ở vòng giấu mặt. Cơn sốt của chương trình ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn qua từng tập phát sóng.

Trong thành công ấy, những scandal cũng giống như đã đổ thêm dầu vào lửa cho chương trình. Nghi vấn dàn xếp kết quả, tin đồn tình ái của các thí sinh, màn kịch xin rút lui, chiêu “câu tiền” tin nhắn… tất thảy đã phục vụ một cách ngoạn mục cho việc rút hầu bao của khán giả cũng như hút một lượng lớn quảng cáo.

Hương Tràm thắng cuộc trong mùa đầu tiên của The Voice

Càng về cuối, chương trình càng mất niềm tin ở khán giả mặc dù trước đó BTC đã tổ chức hẳn một buổi họp báo để giải trình sự việc. Nếu như không có một đêm chung kết khá mãn nhãn với phần đăng quang của Hương Tràm, có lẽ chương trình đã thất bại.

Song hành với Giọng hát Việt, dù có tuổi đời lớn hơn với mùa thứ 4 nhưng Vietnam Idolđã bị đuối đi trông thấy. Tính đến thời điểm này, ngoài trường hợp của Uyên Linh ở mùa thứ 3 thì các quán quân đều không thực sự thành công. Nhưng Uyên Linh thực chất cũng là kết quả của một scandal “động trời” của cuộc thi. Điều may mắn hơn là sau này chính cô đã chinh phục khán giả bằng giọng hát nội lực, truyền cảm chạm đến trái tim khán giả.

Cũng liên quan đến chuyện scandal, trước khi có Giọng hát Việt thì danh hiệu “vua scandal” chắc chắn là cuộc cạnh tranh của Bước nhảy hoàn vũ và Cặp đôi hoàn hảo.

Minh Hằng đạt giải cao nhất của Bước nhảy hoàn vũ 2012

Hút một lượng lớn các ngôi sao hạng A của showbiz Việt cùng với vô vàn các chiêu trò: đạo bài thi, dàn xếp kết quả, không minh bạch về tin nhắn… các chương trình này từng gây bão trên truyền thông trong suốt thời gian lên sóng. Bất chấp việc bị tẩy chay, càng có nhiều scandal chương trình càng trở nên hot hơn.

Nhìn vào bức tranh chung ấy, khi các chương trình này bước vào các mùa tiếp theo nhiều người đã biết trước được những kịch bản tương tự sẽ xảy ra.

Không scandal, truyền hình thực tế Việt sống lay lắt

Cách đây vài năm, khái niệm truyền hình thực tế còn quá xa lạ đối với người hâm mộ Việt Nam. Khi đó, Sao mai điểm hẹn (2004), Vietnam Idol (2007) được coi là một trong số những chương trình truyền hình thực tế đầu tiên … Lúc đó, nhiều người đã nghĩ đến sự lớn mạnh của hình thức mới này, nhưng ít ai nghĩ rằng nó có thể thực sự bùng nổ như thời điểm này.

Đã từng có một tổng kết khá thú vị về công thức thành công của truyền hình thực tế đó là người nổi tiếng scandal. Thực tế cho thấy, khi áp công thức này vào nhiều chương trình hiện tại, nó không hề sai. Dĩ nhiên, với nhiều chương trình không có 1 trong 2 yếu tố, hoặc vắng mặt cả hai cơ hội thành công gần như là con số 0.

Điển hình cho những chương trình theo dạng này phải kể đến: Tôi là người dẫn đầu, Cuộc đua kỳ thú… Với những ai theo dõi hai chương trình này đều phải thừa nhận những thí sinh phải thực sự can đảm, dám hy sinh mới có khả năng và đủ kiên trì để theo chương trình. Ngoài việc phải vượt qua những thử thách vô cùng khắc nghiệt, thậm chí nguy hiểm đến cả tính mạng thì giải thưởng mà họ nhận được cũng không phải là quá cao.

Baggio và Thành Phúc với giải thưởng của Cuộc đua kỳ thú

Không ngôi sao, diễn ra hoàn toàn lặng lẽ và chỉ phát lại trên sóng truyền hình, những chương trình như này chỉ có một lượng khán giả trung thành ít ỏi. Dù rất được ngợi khen nhưng hiệu quả truyền thông cũng như khả năng hút quảng cáo quá hạn chế khiến các đơn vị tổ chức lo ngại về khả năng sẽ tổ chức các mùa tiếp theo nếu không có sự đổi mới để tạo đột phá.

Nếu áp công thức nói trên vào truyền hình thực tế Việt có lẽ Thử thách cùng bước nhảylà một trường hợp ngoại lệ. Cũng không hề có ngôi sao, không một scandal (thậm chí khi có scandal BTC còn cố gắng giải quyết êm thấm) nhưng chương trình vẫn hút lượng lớn khán giả với lượng rating một số tập gần chạm mức 2 con số.

Lý giải về thành công của chương trình có nhiều lý do khác nhau. Thứ nhất, đây là chương trình về nhảy múa chuyên nghiệp có quy mô rộng rãi đầu tiên. So với những Bước nhảy hoàn vũ một chương trình mang tính giải trí cao hơn hay Bước nhảy xì tin với đối tượng khán giả bó hẹp thì Thử thách cùng bước nhảy có cả độ rộng về đối tượng khán giả dự thi cũng như chiều sâu về chuyên môn.

Các thí sinh tài năng của Thử thách cùng bước nhảy

Bên cạnh đó, điều mà nhà tổ chức chương trình làm được lớn nhất đó là đã khắc họa, miêu tả được những góc khuất rất riêng của nghề vũ công mà trước nay khán giả không hề biết, hoặc biết một cách hời hợt. Chính vì thế, chương trình đã tạo nên một làn sóng mới, một cách nghĩ mới về nghề vũ công cũng là một nghề đầy vinh quang trong xã hội.

Nhưng, mô tip như Thử thách cùng bước nhảy có thể liệt vào danh sách hàng hiếm của showbiz Việt. Trước đó, Đồ rê mí cũng từng được đánh giá khá cao nhưng để đảm bảo hút khách sân chơi này cũng đã phải dùng đến các chiêu trò.

Hiện tại, showbiz Việt vừa chào đón một “đứa con mới lọt lòng” – chương trình Gương mặt thân quen. Qua hai số phát sóng đầu tiên chương trình đã tạo được nhiều thiện cảm với khán giả bởi sự chân thành, giản dị và mọt format đầy tính nhân văn. Sẽ thật khó để nói trước được liệu chương trình có nuôi dưỡng chính mình bằng scandal hay không nhưng rõ ràng, nếu cứ đi theo đà này, sức hút của nó không thể bằng những Giọng hát Việt, Vietnam idol, Cặp đôi hoàn hảo…

Đàm Vĩnh Hưng, Kim Thư tạo “tiếng vang” lớn trong Cặp đôi hoàn hảo

Trước câu hỏi liệu trong bối cảnh bão hòa truyền hình thực tế như hiện nay thì các chương trình truyền hình thực tế liệu sẽ chết yểu hay vẫn có đường sống, thậm chí là sống tốt câu trả lời gần như đã khá rõ ràng.

Khi mà công thức thành công kia vẫn có hiệu nghiệm chắc chắn nhiều ông trùm truyền thông  sẽ không dại gì để thay đổi. Có chăng, các scandal sẽ muôn hình vạn trạng hơn, đột biến hơn, tinh vi hơn. Tuy nhiên, khán giả vẫn hoàn toàn có niềm tin vào những chương trình mang đậm tính chất thực tế nhưng ngày càng được yêu quý hơn và có sức hút rộng rãi. Chắc chắn, ở mùa khởi động thứ 2 Thử thách cùng bước nhảy, Cuộc đua kỳ thú hayTôi là người dẫn đầu đều có sẵn những chiêu để thu hút khán giả mà không làm mất đi giá trị của chính mình.

Hương Giang luôn gây ý kiến trái chiều về việc cô liên tục góp mặt tại các vòng loại
của Vietnam Idol 2012

Sẽ thật khập khiễng để so sánh truyền hình thực tế Việt với các phiên bản quốc tế vì thực tế showbiz Việt mới chỉ đang trong giai đoạn quá độ lên tính chuyên nghiệp, trong khi ở nước ngoài đó là một nền công nghiệp thực thụ. Do đó, cách sống, tồn tại của truyền hình thực tế Việt cũng rất khác biệt. Nhưng điều dễ nhận thấy nhất đó là khi nào còn khán giả, họ chịu xem, nhắn tin bình chọn và còn quan tâm thì các chương trình truyền hình thực tế vẫn sống, thậm chí sống tốt.