Phim “Việt kiều” ngày càng dễ dãi?

Khi điện ảnh Việt chưa tìm được lối thoát khỏi sự cũ kỹ, nhàm chán của những bộ phim làm bằng kinh phí tài trợ của nhà nước thì Dòng máu anh hùng xuất hiện như một luồng gió mới thổi mát cơn khát của khán giả muốn điện ảnh Việt được vươn tầm. Làm nên Dòng máu anh hùng là một ê - kíp những chàng trai Việt kiều mang theo mình không chỉ công nghệ tiên tiến của điện ảnh thế giới mà còn nhiệt huyết cống hiến cho điện ảnh nước nhà. Nhưng rồi mọi kỳ vọng đã tắt dần sau đó.

Cũng chỉ là người làm công

Đạo diễn Vinh Sơn đánh giá cao tài năng của đạo diễn Charlie Nguyễn kể từ khi anh làm phim Dòng máu anh hùng. Cả sau này, khi Charlie Nguyễn chuyển sang làm những bộ phim giải trí: Để Mai tính, Long Ruồi, Cưới ngay kẻo lỡ, anh cũng nhận được những lời khen về cách thể hiện, xử lý tình huống nếu chỉ đặt trong khuôn khổ thể loại phim giải trí. Nhưng nói gì thì nói, nhiều người trong giới vẫn cho rằng những lựa chọn sau này là một sự “xuống tay” của Charlie Nguyễn. Bộ phim Bụi đời Chợ Lớn (bị cấm chiếu vì quá bạo lực, không có tính nhân văn) là một ví dụ.

Charlie Nguyễn nói anh chỉ là đạo diễn được thuê làm phim Bụi đời Chợ Lớn chứ không phải là nhà sản xuất thì nhiều người trong giới cũng cho rằng quyền lựa chọn và quyết định sau cùng thuộc về đạo diễn. Charlie Nguyễn đã có một khởi đầu thành công, đầy niềm tin cho điện ảnh Việt từ Dòng máu anh hùng nhưng hơn 5 năm sau, anh đã không còn nữa những bộ phim vươn tầm quốc tế như vậy.

Cảnh trong phim Dòng máu anh hùng, bộ phim ghi dấu ấn về đạo diễn Charlie Nguyễn.
(Ảnh do đoàn phim cung cấp)

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên nói: “Đạo diễn xét cho cùng cũng làm phim theo yêu cầu của các nhà sản xuất. Làm phim nghệ thuật xuất phát từ nhu cầu cá nhân, anh phải có tiền tự bỏ ra đầu tư và chấp nhận mọi rủi ro về doanh thu. Trong khi thị hiếu của khán giả Việt Nam chưa cao, nhà sản xuất buộc phải chọn đề tài, thể loại phù hợp với nhu cầu khán giả số đông và đạo diễn muốn làm nghề, tồn tại thì cũng phải theo những yêu cầu đó mà thôi”.

Gần như các đạo diễn Việt kiều khi trở về nước làm phim cách nay nửa thập kỷ đều hướng đến những dự án phim nghệ thuật, nhận được sự hỗ trợ đầu tư của những nhà sản xuất tâm huyết nên đã cùng cho ra đời nhiều tác phẩm điện ảnh có giá trị: đạo diễn Lưu Huỳnh từng có Áo lụa Hà Đông, Huyền thoại bất tử, đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh có Mùa len trâu… nhưng về sau này, điện ảnh Việt đã vắng dần những tác phẩm nghệ thuật đúng nghĩa.

Đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh từng khiến dư luận thất vọng khi làm phim giải trí Khi yêu đừng quay đầu lại, bẵng đi nhiều năm, ông mới trở lại với dự án phim Nước - bộ phim được Saigon Media tâm huyết đầu tư. Còn đạo diễn Lưu Huỳnh, dự án phim Lấy chồng người ta sau này của anh cũng là một thất bại về mặt nghề nghiệp của anh.

Trong một lần chia sẻ vui bên lề, Lưu Huỳnh cũng nửa đùa nửa thật: Nếu muốn lỗ vốn thì đi làm phim nghệ thuật, còn muốn có doanh thu thì làm phim hài, nhảm. Đạo diễn Vinh Sơn cũng đồng thuận với điều này: “Nói họ xuống tay thì cũng có chút chạnh lòng nhưng rõ ràng họ đã đạt được mục đích, làm phim vì nghệ thuật đã có phim có giá trị, làm phim vì doanh thu sẽ có doanh thu cao. Rõ ràng, thế hệ đạo diễn Việt kiều này đã hiểu rất rõ nhu cầu chung của khán giả trong nước. Chẳng ai có thể vung tiền tỉ ra đùa chơi được. Charlie Nguyễn về nước làm phim Dòng máu anh hùng, thành công đó, được khen đó nhưng không kéo được khán giả đến rạp đủ để thu hồi vốn. Rõ ràng, tình thế buộc họ phải thay đổi cách làm. Phim nhảm ngày càng nhiều buộc chúng ta phải nhìn lại thị hiếu của số đông”.

Thị hiếu số đông quyết định?

Những năm sau này, khán giả chê phim của Hãng phim Phước Sang là “hài nhảm, rẻ tiền, câu khách” và quên mất rằng trước khi chỉ chăm chăm chạy theo thể loại phim hài dễ dãi, Phước Sang là người đã đầu tư cho những phim Áo lụa Hà Đông, Huyền thoại bất tử. Cả 2 bộ phim đều được giới chuyên môn đánh giá cao. Áo lụa Hà Đông ngoài giải Cánh diều vàng 2006 còn nhận được nhiều giải thưởng quốc tế.

Huyền thoại bất tử cũng gặt hái được những giải thưởng của hội nghề nghiệp nhưng kết quả doanh thu cả 2 phim đều lỗ nặng. Ngay cả bộ phim Thiên mệnh anh hùng của đạo diễn Victor Vũ sau này dù mức doanh thu rất cao nhưng cũng chẳng thể bù lỗ cho kinh phí đầu tư quá lớn.

Victor Vũ cho biết anh đang tiếp tục đi tìm bối cảnh cho bộ phim mới Quả tim máu - chuyển thể từ vở diễn đề tài kinh dị ăn khách trên Sân khấu Kịch Phú Nhuận - cũng là một lý do cho rằng Victor Vũ bị nhìn nhận đang chạy theo “cái bóng ăn khách” của vở diễn này.

“Cũng khó trách khi đội ngũ đạo diễn này bắt đầu đi theo xu hướng làm phim giải trí, dễ dãi hơn trước khi mà phim nghệ thuật đầu tư lớn thì lại lỗ, làm sao ai có đủ tự tin tái đầu tư tiếp những dự án phim biết trước sẽ không thể thu hồi vốn? Làm phim nghệ thuật ở thị trường Việt Nam, khó lắm” - đạo diễn phim Trăng nơi đáy giếng Vinh Sơn nhìn nhận.